Snyus. Tutunsiz tamaki va uning zararlari haqida nimalarni bilamiz?

Bugun atrofga razm solsak, ko‘chada savdo qilayotgan chayqovchilarning tutunsiz tamaki (snyus) borasida “bozori chaqqon” ekanligining guvohi bo‘lamiz. Eng achinarlisi, bu “og‘u” xaridorlarining aksariyati yoshlar ekanligidir. Xo‘sh, tutunsiz tamaki nima? Uning inson salomatligiga qanchalar ta’siri bor?  Bu savollarga AQSh olimlari olib borgan tadqiqot natijalari asosida javob berishga harakat qilamiz.

Snyus nima?

Snyus – bu tutunsiz tamaki mahsulotlaridan biri bo‘lib, u XVII asrda Shvetsiyada vujudga kelgan. Odatda, u chekish taqiqlangan davlatlarda ommalashib borayotgan nikotin mahsuloti hisoblanadi. Snyuslar aholi orasida yoqimli ta’m va xushbo‘y hidga egaligi xususiyati bilan keng tarqalgan. Uning iste’moli nikotinli paketchalarni og‘iz bo‘shlig‘ining lab va tish oralig‘ida saqlab turish bilan amalga oshiriladi. Nikotinli snyus foydalanuvchilarida nikotinning so‘rilish davri 5 daqiqadan 1—1,5 soatgacha davom etishi mumkin.

Yevropa Ittifoqining aksariyat mamlakatlarida snyus iste’moli va savdosi taqiqlangan. Kanada snyus mahsulotlariga yuqori soliqlarni qo‘llash orqali aholi orasida snyus iste’molini cheklashga erishmoqda.

Snyus iste’moli qanday oqibatlarga olib keladi?

Snyus iste’moli qisqa muddatda unga nisbatan qaramlikni vujudga keltiradi. Bu dastlab, ayniqsa, o‘smirlarda diareya, oshqozon faoliyatining buzilishi, xotira susayishi kabi salbiy oqibatlarda namoyon bo‘ladi. Snyusni uzoq vaqt davomida iste’mol qilish og‘iz bo‘shlig‘i, o‘pka va oshqozon osti bezi saratoniga olib kelishi aniqlangan. Agar muntazam ravishda faqat sigaret mahsuloti chekilsa (snyus bundan mustasno), bu kasalliklarning yuzaga kelish xavfi 97 foizga ortadi. Mabodo ham snyus, ham sigaret iste’moli parallel ravishda muntazam amalga oshirilsa, jarayon o‘lim bilan tugallanish ehtimoli yuqori.

Snyus inson salomatligi uchun zararsiz degan fikrlar qay darajada to‘g‘ri?

AQSh olimi Bred Rodu o‘z maqolalarida snyusning og‘iz saratoniga olib kelish xavfi yo‘qligini qayd etadi.

The Lancet jurnalining 2007-yil 10-may sonida e’lon qilingan Shvetsiya olimlarining “Oral use of Swedish moist snuff (snus) and risk for cancer of the mouth, lung and puncreas in male construction workers: a retrospective cohort study” nomli maqolasida “snyus iste’molini oshqozon osti bezi saratoni uchun taxminiy xavf omillari ro‘yxatiga qo‘shish kerakligi”ni qayd etadilar. Shuningdek, ular “snyusdan  foydalanish og‘iz yoki o‘pka saratonini yuzaga keltirmaydi degan qarashlarni tasdiqlay olmaymiz” degan fikrni bildiradi.

Nima bo‘lganda ham snyus iste’moli inson salomatligi uchun zararlidir. Tib sultoni Ibn Sino ta’biri bilan aytganda, “zaharga qo‘shilgan shakardan ehtiyot bo‘lmoq lozimdir. Zero, “Zaharning bir tomchisi ham zahar”.

Dilnoza Sobirova tayyorladi.