2023 йил 26 август куни “Алкоголь ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилишини ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида”ги қонун қабул қилинган.
Ҳужжатга асосан, 2024 йил 26 майдан чекилмайдиган тамаки маҳсулотларини Ўзбекистон ҳудудига олиб кириш ва сотиш тақиқланган.
Бундай турдаги маҳсулотлар никотинли снюслар деб ҳам айтилади. Улар тутунсиз ва чекилмайдиган тамаки маҳсулотлари бўлиб, сўриш ёки шимиш орқали истеъмол қилинади. Товар таркибига ўсимлик хом ашёси, никотин ва унинг ҳосилалари ҳамда бошқа ингредиентлар қўшилади.
Никотинли снюсларни мамлакат ҳудудига олиб кириш ва сотиш тақиқланганига қарамай, тартибга амал қилмаётганлар ҳам учрамоқда. Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар эса уларга қарши чора кўра бошлаган.
Божхона қўмитасининг “Дарё”га маълум қилишича, яқинда қўмита ходимлари Давлат хавфсизлик хизмати, ички ишлар идоралари ҳамда Миллий гвардия вакиллари билан ҳамкорликда Тошкент шаҳри Мирзо Улуғбек туманида тезкор тадбир ўтказган. Жараёнда аввалдан кузатувга олинган икки шахс хонадонлари белгиланган тартибда кўздан кечирилган. Уларнинг бирида 2393 дона, иккинчисида 960 дона чайналадиган никотинли маҳсулотлар қонунга хилоф равишда сақланаётгани аниқланган. Хорижда ишлаб чиқарилган ва турли ноқонуний йўллар билан Ўзбекистонга олиб кирилган бу товарлар қиймати 200 миллион сўмдан ошади.
Ҳудди шу каби маҳсулотларни мамлакатга олиб киришга уриниш Сирдарё вилоятидаги “Сирдарё” чегара божхона постида ҳам аниқланган. Қўшни давлатдан кириб келган ва салқин ичимликлар ортилган юк машинаси кўрикдан ўтказилганда, юклар орасига 1680 қути чайналадиган никотинли маҳсулот яширилгани фош бўлди. Мазкур маҳсулотларнинг қиймати 117 миллион сўмдан ошади.
Тошкент халқаро аэропортида ҳам Дубайдан учиб келган йўловчилардан бирининг қўл юки ва багажларини кўздан кечириш давомида 200 қути чайналадиган никотинли маҳсулот ва 20 дона электрон сигаретларни олиб киришга уринишнинг олдини олинган.
Экспертлар юқоридаги ҳолатларда олиб қўйилган маҳсулотларнинг айримлари контрафакт эканини таъкидлаган.
Прокуратура органлари ҳам мазкур йўналишда қатор назорат ишларини олиб бормоқда. Масалан, ноябрь ойида Тошкент шаҳри Шайҳонтоҳур туманида ўтказилган тезкор тадбирда ноқонуний равишда тамаки маҳсулотлари савдоси билан шуғулланиб келган фуқаролар ушланган. Улар хорижда ишлаб чиқарилган умумий баҳоси 66,3 миллион сўмлик 800 дона “Велло-4” ва “Велло-6” номли чекилмайдиган тамаки маҳсулотларини 5 минг долларга сотган пайтда ашёвий далиллар билан қўлга олинган. Ҳолат юзасидан Жиноят кодексининг 186-1-моддаси асосида жиноят иши қўзғатилган, тергов ҳаракатлари кетаётгани маълум қилинган. Мазкур модда этил спирти, алкоголли маҳсулот ва тамаки маҳсулотини қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш ёки муомалага киритишни назарда тутади.
Шу билан бирга, прокуратура ходимлари жорий йил 23 декабрь куни ҳам ҳудди шу каби ҳолатга барҳам берди. Бунда Тошкент шаҳар Чилонзор туманидаги савдо дўкони сотувчиси харидорга “Уббс” номли тамаки маҳсулотини 90 минг сўмга сотган вақтида ушланган. Дўкондан тегишли ҳужжатлари бўлмаган умумий баҳоси 493,4 миллион сўмлик турли номдаги 8519 қути тамаки ҳамда 1328 дона электрон тамаки маҳсулотлари ашёвий далил сифатида олиб қўйилган. Мазкур ҳолат юзасидан ҳам Жиноят кодексининг 186-1-моддаси билан жиноят иши қўзғатилиб, тергов ҳаракатлари ўтказилмоқда.
Жиноят кодексига кўра, тамаки маҳсулотларини ноқонуний равишда кўп миқдорда сотиш ёки шундай ҳаракатларни маъмурий жазо қўлланилганидан кейин қайта содир этиш БҲМнинг 200 бараваридан 400 бараваригача (75 миллион сўмдан 150 миллион сўмгача) жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари, ёки икки йилдан беш йилгача озодликни чеклаш ёхуд беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. Мазкур турдаги маҳсулотларни қонунга хилоф равишда ишлаб чиқариш БҲМнинг 200 бараваридан 400 бараваригача миқдорда жарима ёки уч йилгача ахлоқ тузатиш ишлари, ёки уч йилдан беш йилгача озодликни чеклаш ёхуд беш йилгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади. Агар мазкур жиноятлар такроран содир этилса, жазолар янада оғирлашади.
Чекилмайдиган тамаки маҳсулотлари Ўзбекистон бозорига бир неча йиллар илгари кириб келган. “Алкоголь ва тамаки маҳсулотларининг тарқатилишини ҳамда истеъмол қилинишини чеклаш тўғрисида”ги қонуннинг баъзи моддалари ушбу маҳсулотларни аҳоли, айниқса ёшлар ўртасида кенг тарқалишини олдини олишга қаратилган. Бироқ, юқорида келтирилганидек, қонунга бўйсунмаётган, мамлакатга контрабанда йўли билан тамаки маҳсулотларини олиб кириб, сотаётган, миллатни заҳарлаётган кимсалар ҳам йўқ эмас. Уларга қарши курашиш нафақат ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар вакиллари, балки жамоатчиликнинг ҳам вазифаси бўлиб қолмоқда.
Шериклик ҳуқуқи асосида.
Изоҳ (0)