Iqlimshunos Erkin Abdulahatov fikricha, O‘zbekistonda 2030-yilga borib havo harorati doimgidan 2–2,5 daraja, 2040-yillarda 4 daraja, 2080-yillarda 6 darajagacha ko‘tarilishi mumkin.
Iqlimshunos olim Erkin Abdulahatov ekologiya, atrof–muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vaziri maslahatchisi Rasul Kusherbayev bilan qilgan suhbatida iqlim o‘zgarishi, havo haroratining ko‘tarilib borish sabablarini tahlil qildi.
“Hozir insoniyat 125 ming yillik tarixidagi eng issiq davrni boshdan o‘tkazmoqda. Biz havo harorati eng issiq davrga kirib boryapmiz. Bunda harorat bir yil issiq bo‘lib, keyin sovib ketmayapti. Sanoat davrida yashayotganimiz, energiya ishlab chiqarayotganimiz tufayli atmosferaga haddan tashqari ko‘p gazlarni chiqaryapmiz. Iqlim o‘zgarishida inson omili asosiy rol o‘ynayapti. Dunyo mutaxassislarining 90 foizi hozirgi iqlim isishiga antropogen (inson taʼsirida) omil sabab sodir bo‘lyapti, degan fikrda. Qolgan 10 foiz olimlar iqlim yer ostidagi o‘zgarishlar, astronomik sabablar, quyoshning o‘zidan haddan tashqari ko‘p issiqlik chiqarishi fonida o‘zgaryapti, degan qarashda”, — dedi mutaxassis.
Erkin Abdulahatovning aytishicha, O‘zbekistonning katta qismi cho‘lli hududlardan iborat. Global harorat yiliga 1–2 daraja (2023-yilda 1,5 daraja bo‘lgan) isiyotgan bo‘lsa, mazkur mintaqadagi harorat 2 daraja ko‘tarilmoqda.
“Mutaxassislar 2000–2005-yillarda O‘zbekistonda 2024–2025-yillardagi havo harorati doimgidan 2 daraja ko‘tarilishini prognoz qilgan. Bu haqda ko‘plab olimlarimiz o‘z monografiyalarida yozib qoldirgan. Xususan, 2005-yilda “Voris” nashriyotida iqlim o‘zgarishi va uning O‘zbekistonga taʼsiri bo‘yicha ilmiy monografiya chop etilgan. Unda har bir tarmoq uchun ishlab chiqilgan ssenariylar yozilgan. Misol uchun, iqlim o‘zgarishining qishloq xo‘jaligiga taʼsiri qanday bo‘lishi tahlil qilingan. Bundan 20–25 yil ilgari yozib qoldirilgan prognozlar hozir o‘zini oqlamoqda. Bu monografiya eng ko‘p nusxalarda chop etilgan va hukumatga ham taqdim etilgan. Hokimliklarning javonlarida ham ko‘rganman”, — dedi olim.
Suhbatda iqlimshunos O‘zbekistonda kuzatilishi kutilayotgan havo haroratining kelgusi yarim asrlik prognozlari ham borligini aytdi.
“O‘zbekistonda harorati isishda davom etishi bo‘yicha 2000-yillardagi ssenariyni aytaman. O‘sha davrdagi prognozda mamlakatda 2030-yilga borib havo harorati yiliga 2–2,5 darajagacha, 2040-yillarda 4 darajagacha, 2080-yillarda 6 darajagacha ko‘tarilib ketishi ssenariylari berilgan. Hozirgi iqlim ssenariylari ham takomillashdi va ular ham 2080-yilgacha harorat ko‘tarilib borishi prognozlarini beryapti. Hindistonda harorat 50 darajagacha ko‘tarildi. Odamlar issiq taʼsirida vafot etmoqda. Ayniqsa, bolalar chiday olmayapti. Issiqlik stressi juda ham kuchli. Kelgusida biz ham mana shunaqa issiqlik stresslari bilan to‘qnashamiz. 2050-yilga borib Toshkent shahri agar hech narsa qilinmasa, qurilish va boshqa yo‘nalishlarda pala-partishlik davom etsa, yoz oylarida harorat doimgidan 6–7 daraja issiqroq bo‘ladi. Bu degani 50 darajaga yaqin issiq kuzatiladi”, — deya taʼkidladi Erkin Abdulahatov.
Avvalroq iqlim o‘zgarishiga moslashish uchun yashillikni ko‘paytirish, suvdan to‘g‘ri foydalanish, ishlab chiqarish sohalari va qayta ishlash jarayonlarida meʼyorga amal qilish muhimligi aytilgandi.
Izoh (0)