“Bir oy ishlab 17 dollar topardik” — xonanda bo‘lishiga ko‘zi yetmagan, ishga joylasholmay qiynalgan va AQSHda “eshakdek” ishlagan aktyor Behzod Muhammadkarimov 60 yoshda (foto, video)

Amir Temur, Otabek va Elchin rollari bilan tomoshabinlar eʼtiboriga tushgan aktyor O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist Behzod Muhammadkarimov 23-mart kuni 60 yoshni qarshiladi. Xonanda bo‘lish fikridan qaytgan va ko‘plab rejissyorlar ishonchsizlik bildirgan aktyor qanday qilib muvaffaqiyatga erishdi? Keling bu savolga quyida javob izlaymiz.

“Qiz yo‘q oilada ulg‘ayish...”

Aktyor Toshkentning Taxtapul dahasida, o‘qituvchi Abdulaziz Muhammadkarimov oilasida tug‘ilgan. Uning bir akasi va ikki ukasi bor.

— Qiz farzand yo‘q oilada tug‘ilishning ham o‘ziga yarasha yaxshi jihatlari bor. Ota-onamning ikkisi ham o‘qituvchi bo‘lib ishlagan. U paytlarda kechki smenada ham ishlanardi. Zarurat sabab, ularning ikkisi ham ikki smenada dars berishardi. Qosh qorayganda uyga qaytishgani uchun onam hamma uy yumushlarini teng taqsimlab ketardi. 12 yoshimdan boshlab mustaqil ovqat pishirishni o‘rganganman. Birinchi pishirgan ovqatim mastava bo‘lgandi. Qiz bola yo‘qligi uchun bu ishni men qilmayman, deb eʼtiroz bildirmasdik. Chunki onamiz nihoyatda qattiqqo‘l edi, — deydi Behzod Muhammadkarimov.

“Sanʼatga qiziqishga ota-onam sabab bo‘lgan”

Aktyor nega bolalikdan sanʼatga qiziqqanini quyidagicha izohladi.

— Onam O‘lmasxon aya asli jurnalist edi, ammo taqdir taqozosi bilan bir umr til va adabiyotdan dars berdi. Otam ham xuddi shu sohada ishlagani uchun oilamizda faqat kitoblar muhokama qilinardi, g‘azallar o‘qilardi. Bir kuni oyliklarini to‘plab magnitofon sotib olishgan. Ikkisi Navoiy va Guli monologini o‘qib, ovozlarini yozib olishgandi. Afsuski, keyinchalik bu tasmani yo‘qotib qo‘ydim. Ota-onam bolalikdan taʼlim olishimizga alohida eʼtibor bergan. O‘sha paytlari drama va vokal to‘garagiga qatnashish urfga aylangandi. To‘rt o‘g‘ilning bari sanʼat to‘garaklariga borganmiz, ammo men va ukam Ulug‘bek aktyor bo‘ldik, — deydi Behzod Muhammadkarimov.

“Men xonanda bo‘lolmayman”

Gliyer nomidagi musiqa maktabini va Hamza nomidagi musiqa kollejini tamomlagan Behzod Muhammadkarimov negadir xonandalik isteʼdodi u qadar yuqori emasligini anglaydi va aktyor bo‘lishga qaror qiladi.

— Bolalikdan xonanda bo‘laman deb orzu qilardim. Musiqa asboblarini ham chalishni o‘rganganman. Ammo tengdoshlarimga nisbatan isteʼdodim u qadar yuqori emasligini, bo‘lsam ham o‘rtamiyona xonanda bo‘lishim mumkinligini tushunib yetganman. “Boshqa sohani tanlayman”, deb yurgan paytimda otam O‘zbekfilmda yosh aktyorlar uchun kurs ochilayotgani haqidagi eʼlonni o‘qiganini aytgan. Kastingdan muvaffaqiyatli o‘tib, kursga qabul qilinganman. U yerda bir muddat o‘qigandan keyin ustozim Mukambar Rahimovaning yordami bilan respublikada miqyosida o‘tkazilgan ko‘rik tanlovda ishtirok etganman. G‘olib bo‘lganimiz uchun sanʼat institutida o‘qish uchun yo‘llanma berishgan. Eng qizig‘i, meni ikkinchi kursdan o‘qishga qabul qilishgan. Omadim shundaki, kurs rahbari Turg‘un Azizov, o‘sha paytdagi assistentlari Munavvara Abdullayeva bo‘lgan. Kursdoshlarim ham eng iqtidorli yoshlar edi, o‘qishga kirib, ko‘proq aktyorlik sirlarini o‘rganishim kerakligini anglaganman, — deydi Behzod Muhammadkarimov.

“Teatrga ishga olishmadi”

Behzod Muhammadkarimov 1984-yili sanʼat oliygohini tamomlaydi, o‘sha vaqtda O‘zbek Milliy akademik drama teatriga tanlov asosida yosh aktyorlar ishga olinishi haqidagi xabarlar tarqaydi.

— Ishga kiraman deb borsam, shtatda joy yo‘q deyishgan. “Joy yo‘q bo‘lsa nega eʼlon berasizlar”, deb rosa jahlim chiqqan. Bir yoqda armiyaga ham hujjat topshirib qo‘yganman. Agar armiyaga borishdan avval biror yerga ishga kirib olsam, harbiy xizmat ham mehnat daftarchasiga kiritilardi. Teatr, televideniye yoki kinostudiyada tanlov bo‘lsa, albatta, qatnashardim. Ammo ketma-ket hammasidan rad javobini oldim. Eng qizig‘i men bilan borganlarni ishga olishardi, menga rad javobini berishardi. Oxiri “voyenkomat”ga borib “Hujjatlarimni yo‘qotib qo‘ydinglarmi, hech bo‘lmasa meni armiyaga olib ketinglar”, deganman. Shundan keyin harbiy xizmatga jo‘natilib, bir yarim yil Rossiya o‘rmonlarida xizmat qilganman, — deydi aktyor Behzod Muhammadkarimov.

“Abdurayim yulduz, men hech kimman”

Aktyor harbiy xizmatdan qaytib ham ishsizlikdan qiynalganini eslaydi.

— 1986-yili harbiy xizmatdan qaytib, yana hozirgi O‘zbek Milliy akademik drama teatriga ish so‘rab borganman. Rad javobini olgach, kursdoshim Abdurayim Abduvahobov bilan satira teatriga borganman. Shum bola yulduz, uni hamma tanirdi. Hech ikkilanmay uni ishga olishgan. Meni esa hech kim tanimas, buning ustiga tashqi ko‘rinishim ham komediyaga mos emasdi. “Soz chalib, qo‘shiq aytishni bilaman”, deganimdan keyin meni teatr ansambliga ishga olishgan. Ammo bu teatrda uzoq ishlolmaganman, chunki pul topish uchun o‘zim istamay komik rollarni ijro etish azob edi, — deydi Behzod Muhammadkarimov.

“Oilamni qiynashni istamadim”

Behzod Muhammadkarimov eng omadli aktyorlardan biri. Chunki unga Amir Temur, Otabek va Elchin kabi rollarni ijro etish baxti nasib etgan. Ammo 2000-yillardagi ishsizlik va moliyaviy qiyinchiliklar uni sanʼatdan ketib, boshqa sohada pul topishga undagan.

— “Nega aynan AQSHga borgansiz?” deb ko‘p so‘rashadi. Hammasi tasodifan bo‘lgan. Aslida AQSHda ishlash niyatim bo‘lmagan. 2000-yili uchuvchilar haqida film suratga olinadigan bo‘ldi. Tasvirga olish jarayonlarining bir qismi bortda va bir qismi AQSHda bo‘lgani uchun bizga 4 yilga viza berishdi. Afsuski, yaxshi film qandaydir sabablarga ko‘ra ommaga namoyish etilmadi.

O‘zbekistonga qaytib ishlab yurdim. Ammo teatrdagi maoshim bor-yo‘g‘i 17 dollar edi. Baʼzida dublyajga chaqirishmasa, umuman aktyorlarga ish yo‘q edi. Men Amir Temurni, Elchinning rolini o‘ynaganman deb oilamni qiynab qo‘yishni istamadim. Hech bo‘lmasa, berilgan vizadan foydalanib 4 yil AQSHda ishlab kelay deb yo‘lga tushganman. Keyinchalik rejalar o‘zgarib, 9 yil qolib ketdim, — deydi aktyor.

“AQSHda yillab quyoshni ko‘rmaganman”

Aktyor musofirchilikda nimalar bilan shug‘ullangani haqida so‘zlab berdi.

— Men Amerikada qora ishlarni qilganimni yashirmayman. Ishni mehmonxonada choyshab va yostiqlarni tashishdan boshladim. Keyin magazinda pollarni tozalab, laklaydigan ishga kirdim. Asosan, kechqurun ishlardim. Bu ham yetmagandek kunduzi ham ish olardik, kunduzi topganimizga Amerikada yashardik, kechqurun ishlagan pulimizni Toshkentga — uyga yuborardim. Kechasi bilan ishlab, kunduzi yana peshingacha ishlardim. Har kuni shunday: dam olish kunlarisiz ishlardim. To‘g‘risini aytsam, faqat kechqurun ishlaganimiz uchun yillab quyoshni ko‘rmagan vaqtlarim bo‘ldi. Restoranda idish-tovoq yuvdim, ofitsiantlik qildim, pitssa tashidim, qurilishda ishladim, yuk tashuvchi bo‘lib, uy ko‘chirdim. Hattoki muzqaymoq chiqaradigan sexda ishlab, muzqaymoq ham tayyorladim. Bir yigitga qirq hunar oz, degan maqolni amalda o‘zimda ko‘rdim va isbotladim. Qisqasini aytganda, musofirchilikda eshakdek ishlaganman, — deydi Behzod Muhammadkarimov.

“Rol uchun 15 kunda 20 kg vazn tashlaganman”

— “O‘tkan kunlar” filmining ikkinchi talqini suratga olinishi kerak bo‘lgan paytda vazn orttirgan edim. Keyin marhum rejissyorimiz Melis Abzalov bu film suratga olinmasidan 10 yil oldin Otabek roliga taklif qilgan edi. Otabek rolini 34 yoshimda o‘ynaganman, 24 yoshimda taklif qilgan ekan. Otabek roliga tayyorlanib yur, qayta-qayta o‘qib chiq, degandi. Men esa yuzaki qaraganman. Shu yil davomida harakat qilib filmni suratga olishga erishgan. O‘n yil o‘tib, meni chaqirdi. Bilmadim, mendan boshqa insonni bu rolda ko‘rolmagan.

Vazn orttirganman, meni hech kim Otabek deb o‘ylamas edi. Baribir chaqirdi, bordim. Birinchi foto, keyin kino sinovida qatnashdim. Shu bilan o‘tolmasligimni bildim, chunki o‘zimni shu rolda ko‘rolmaganman. Keyin chaqirib, menga roldan o‘tganimni, vazn tashlashim kerakligini aytishdi.

Melis akaga filmni ikkinchi marta olish shartmi, dedim. Melis aka esa bu asarga qayta-qayta yondashish mumkinligini aytdi. O‘ylab qarasam, haqiqatan to‘g‘ri. So‘ngra Otabekning yoshi 24 da bo‘lganini, meniki esa 34 daligini aytdim. Bunga ham gap topib berdi. U vaqtda insonlar vaqtli ulg‘aygan, dedi. Senga mo‘ylov qo‘ygandik, Abdulla Qodiriyga o‘xshab qolding, deyishdi.

Abdulla Qodiriy esa Otabek sifatida o‘zini tasvirlagan, hatto bu rol sahnalashtirilsa, o‘zim o‘ynayman, degan gaplar ham bo‘lgan. Shu bilan menga imkon qoldirishmadi. Keyin xuddi sportchilar musobaqaga tayyorlangandek harakat qildim. Yeydigan ovqatimni uch barobar kamaytirdim, harakatimni esa uch barobarga ko‘paytirdim. Mehmonxonada yashagan bo‘lsak, birinchi qavatdan to‘rtinchi qavatga qayta-qayta tushib chiqqanman, yugurardim. Oson bo‘lmas ekan, sillam qurib qolardi. Uyga kelganimda turmush o‘rtog‘im ham qarab, faqat suyagingiz qolibdi-ku, degan. Shu bilan 15 kunda 20 kiloga ozganman, mazam qochib qolgan, — deydi aktyor.

“Ayolim aktrisa bo‘lishini istamaganman”

Behzod Muhammadkarimov oilasi haqida gapirishni u qadar istamaydi. Qizig‘i shundaki, uning turmush o‘rtog‘i ham professional aktrisa, ammo aktyor uning sanʼatda faoliyat yuritishini xohlamagan.

— Turmush o‘rtog‘im Go‘zalxon bilan oldinma-ketin institutni tamomlaganman. U mendan keyingi kursda o‘qigan. Ammo institutni tugatgandan keyin “Yo sen yoki men ishlashim kerak. Ikkimiz ham gastrolma-gastrol yursak, bolalarning ahvoli nima kechadi”, deganman. Shu bois u ishlamay, uch farzandimizning tarbiyasi bilan shug‘ullangan. Ikkita o‘g‘limiz, bitta qizimiz bor. Bolalarimizning hammasi oliy maʼlumotli. Ayolimning eng katta yutug‘i mana shunda, — deydi aktyor Behzod Muhammadkarimov.