“Chakrilar sulolasining o‘ninchi qiroli o‘zi bilan tartibsizlik va tanazzul olib keladi”, — deyiladi taylarning qadimiy bashoratida. Hisob bo‘yicha o‘ninchi qirol esa Maxa Vachiralongkorn hisoblanadi. Tailandda qirol — bu rasmiyatchilik uchungina bo‘lsa-da, xalq orasida uni yaxshi ko‘rish va hurmat ko‘rsatish talab etiladi. Bu ming yillik odat ekani hamda hukmron sulolani haqorat qilish haqidagi dunyodagi eng qattiq qonun bilan jazolanishi orqali izohlanadi. Ammo oxirgi o‘n yilliklarda tayliklarning aksariyati taxtga Vachiralongkorndan boshqa har qanday inson o‘tirishini istab kelishayotgan edi.
Uning otasi Rama IX mamlakatni 70 yil davomida boshqarib, mislsiz obro‘ qozongan (u millat qutqaruvchisi hisoblanadi), Vachiralongkorn esa yoshligidan zo‘ravon va sabrsiz, buning ustiga o‘ta ketgan xotinboz sifatida nom chiqardi. Valiahd shahzodaga “u ayollarning rad javobiga chiday olmaydi”, deya ta’rif berila boshlagan. Gap-so‘zlarga ko‘ra, u o‘ziga yoqib qolgan qizga besh soniyadan ortiq qarab tursa, tez orada valiahd yordamchilari qizning oldiga kelib, uni o‘zlari bilan olib ketishga ko‘ndiradi.
Amaldagi monarx to‘rt marotaba uylanib, uch marta ajrashgan. Birinchi marta u jiyani Soamsavaliga majburlikdan uylantirilgan edi. U to‘lachadan kelgan va fikrlash doirasi ham keng bo‘lmagani bois sermuhabbat shahzodaning nikohi uzoqqa cho‘zilmagani ajablanarli emas. Qog‘ozda ushbu nikoh boshqalaridan ko‘proq davom etgan bo‘lsa-da, Maxa rafiqasi bilan deyarli birga yashamadi. To‘ydan ko‘p o‘tmay, u aktrisa Yuvadxida bilan yaqin munosabatlar o‘rnatdi va ayol unga besh farzand tug‘ib berdi.
Ajrashganidan keyin birinchi rafiqasi malika maqomini saqlab qoldi va saroyda yashashni davom ettirdi. Valiahd o‘z ma’shuqasiga uylandi, ammo osoyishta hayot uzoq davom etmadi — Yuvadxida farzandlari bilan Tailanddan qochib ketdi. Shahzoda esa uni aviatsiya marshali bilan xiyonatda ayblab, barcha elchixonalar va Bangkok gazetalariga uning yalang‘och holatdagi suratlarini yubordi.
Shundan so‘ng valiahd barlarda tez-tez yarim yalang‘och ayollar qurshovida paydo bo‘la boshladi, rasmiy tadbirlarga esa sobiq rafiqasi Soamsavali hamrohligida kelardi. 2001-yilda Tailand taxti merosxo‘ri qayta oila qurdi, bu safar u sobiq ofitsiantga uylandi va nikohdan keyin uni malika Srirasmi Suvadi deya atay boshlashdi.
Bu vaqtda OAVda shahzodaning o‘z iti tug‘ilgan kuniga bag‘ishlangan bazm-u jamshid videosi tarqalib, saroyda ko‘plab e’tirozlarni keltirib chiqardi. Videorolikda malika Vachiralongkorn kursisi yonida tiz cho‘kkan holda it bilan likopchada bayram tortini yegani ham tasvirlangan.
.jpg)
Fu-fu laqabli pudelni shahzoda 1998-yilda boqib olgan. Itga ust-bosh tikilib, aviatsiya marshali rangi berildi. 2015-yilda it vafot etganida, Maxa to‘rt kunlik motam e’lon qildi va uning uchun tantanali dafn marosimi uyushtirdi.
Malika Srirasmi Suvadining Fu-fuga nisbatan iliq munosabati nikohni saqlab qolishga yordam bermadi: er-xotin 2014-yilda ajrashdi. Valiahd sobiq rafiqasini nafaqat barcha unvonlardan mahrum etdi, balki unga o‘g‘li bilan ko‘rishishni ham taqiqlab qo‘ydi.
Oradan besh yil o‘tgach, otasining o‘limidan keyin Vachiralongkorn yana uylandi. Bu safar u styuardessa Sutxidani tanladi. Jahon OAVlarida turmush o‘rtog‘i oyog‘i ostida yotgan qirolichaning surati keng tarqalgan edi.
To‘ydan bir necha oy o‘tgach, qirol Rama X Niramon Ounprom ismli ayolga rasman jazmanlik maqomini berdi. Ushbu munosabatlar ham uzoq davom etmadi: 2019-yil oktyabrda u o‘zining rasmiy jazmanini noshukurlikda ayblab, bo‘shatib yubordi.
Gangster-shahzoda
Vachiralongkornga oid boshqa yangiliklar ham matbuotda keng tarqalib turardi. 1980-yillar boshida shahzodani shubhali obro‘-e’tiborga ega biznesmen do‘stlari davrasida tez-tez uchratib turishardi. Xizmatkorlari va jazmanlari bilan qo‘pol munosabatda bo‘lgani uchun xalq orasida bo‘lajak hukmdor “gangster-shahzoda” sifatida nom qozondi.
“O‘g‘lim — yaxshi yigit, ammo biroz donjuan. Qizlar uni yoqtirib qolaveradi, o‘zi esa ularni sevib qoladi. Agarda Tailand aholisi uning xatti-harakatini noo‘rin deb hisoblasa, Ramaning o‘zi o‘zgarishi kerak yoki taxtga da’vogarlik huquqidan voz kechishi kerak”, — degan edi Vachiralongkornning onasi qirolicha Sirikit.
Qirol Pumipon qo‘lidan kelgancha o‘g‘lining xarakterini o‘zgartirishga urinadi, unga ajratiladigan pullarni qisqartirib ham tashlaydi. Biroq bu yordam bermaydi — bir-birini almashtirgan Tailand bosh vazirlari hamda yuqori martabali harbiylar bo‘lajak monarxga yoqish uchun unga yerlar, pul va unvonlar tortiq qilar, shuningdek, qimordagi ulkan qarzlarini to‘lab borardi. U hatto shaxsiy F-16 qiruvchi samolyotini qo‘lga kiritib, aviatsiya, flot va armiya marshaliga aylanadi.
Shunda monarx o‘g‘lini harbiy uchuvchilikka o‘qitish maqsadida AQSHga yubordi. Uchuvchilik valiahdning yana bir sevimli mashg‘ulotiga aylandi. Qo‘shma Shtatlardagi ta’limidan keyin ota o‘g‘lini Buyuk Britaniyadagi Qirollik mudofaa kollejiga o‘qishga kiritadi. Avvaliga Vachiralongkorn yomon o‘qimaydi, ammo keyin esa boshi bilan bazm-u jamshidlarga sho‘ng‘ib ketadi.
Bo‘lajak taxt vorisi uyiga qaytgach ham ko‘ngilxushliklarini tashlamaydi. U hatto Buyuk Britaniyada joylashgan “Tay qirolligi” restoranidan ovqat buyurtma qilib turardi. Pitssa esa monarxga faqat Italiyaning o‘zida olib kelinardi.
.jpg)
Valiahd Yevropa shaharlari orasida Myunxenni juda yoqtirib qolgandi. Bu yerdan u 12 million dollarga Shtarnberger-Zee ko‘li yonidan qarorgoh sotib oldi va har birining narxi 200 ming dollardan oshadigan mashinalar bilan garajini to‘ldirdi. Ushbu mashinalar suratlari tez-tez nemis tabloidlari sahifasida paydo bo‘lib turadi.
2016-yil iyulda Vachiralongkorn Bavariyaga qo‘ngan Boeing 737 samolyotidan yarim yalang‘och holatda tushib keladi. “Balki ko‘pchilik Tailandning valiahd shahzodasi bunday ko‘rinishga ega ekanini tasavvur qila olmas: 63 yoshli erkak pochasi osilib yotgan jinsi, yengi yo‘q top kiyib olgandi. Uning qo‘lida esa navbatdagi oq pudel turardi. Tashqi ko‘rinishi orqali go‘yoki u tatuirovkalar naqadar ko‘pligini namoyish etmoqchidek ko‘rinardi”, — deya tasvirlagandi nemis OAVlari Tailandning bo‘lajak qirolini.
Keyinroq ma’lum bo‘lishicha, Maxa va uning rafiqasi mamlakatga shoping uchun tashrif buyurgan. Juftlikka har qadamda tansoqchilar hamrohlik qilgan edi — kostyum-shim kiygan 30 kishi.
Bo‘lajak davlat rahbarining surati butun dunyo matbuotida tarqaldi. Tailanddagilar esa uni zo‘rg‘a tanib olishdi. Monarx aeroport binosi bo‘ylab sayr qilgani tasvirlangan rolikni tarqatish taqiqlandi, Facebook’da esa u butunlay bloklandi. Mahalliy hukumat ushbu video qirolning sha’nini obro‘sizlantirish deya hisoblab, mamlakat qonunchiligiga zidligini bildirdi.
.jpg)
Shuncha gap-so‘zlarga qaramay, bo‘lajak qirol Maxa oradan bir yil o‘tib, Myunxenga yana xuddi shu ko‘rinishda boradi. Qirollik hukumati yana bir bor Facebook’dan u tasvirlangan videolarni o‘chirib tashlashni so‘raydi.
Hashamatli karantin
Vachiralongkornning otasi o‘g‘li taxtga o‘tirganidan keyin aql-hushini yig‘ib olishiga umid qilgandi. Rama X ga toj kiydirish marosimi otasining o‘limidan uch yil o‘tib, 2019-yil mayda o‘tkazildi. Yangi monarx qilgan birinchi ish — yana bir bor uylanish va qonunchilikka o‘zgartirish kiritish bo‘ldi. Shu orqali u rasmiy jazmanlar orttirishni qonuniylashtirib qo‘ydi.
Bundan tashqari, u moliya sohasidagi nazoratni kuchaytirdi — aktivlari 30 milliard dollarga baholangan Taxt boyligini boshqarish byurosini boshqarish huquqiga ega bo‘ldi. Bularning barchasiga erishgan qirol Yevropaga tashriflarini yanada ko‘paytirdi.
Koronavirus pandemiyasi vaqtida Maxa Vachiralongkorn 20 nafar jazmani hamrohligida Bavariyadagi kurortlardan biriga yo‘l oladi. U butun boshli mehmonxonani ijaraga olgandi. Mahalliy hukumat monarx uchun istisno tariqasida boshqa mehmonxonalarni yopib qo‘ydi.
Shtarnberger-Zee ko‘li yaqinidagi qarorgohiga joylashgan qirol o‘z harami bilan ikkita restoranda ovqatlanar, golf o‘ynar va yopiq basseynda cho‘milardi. Birgina Bavariya bilan cheklanmagan qirol shaxsiy samolyotida Gamburgga ham borib kelardi.
Vachiralongkorn hamrohlari bilan Germaniyada hordiq chiqarayotgan bir paytda, uning rafiqasi Shveysariyadagi hashamatli mehmonxonada yashadi. Hukmron oilaning bunday karantini ko‘plab tayliklarning noroziligiga sabab bo‘ldi. Mamlakatda monarxni tanqid qilish taqiqlangan bo‘lsa-da, hozirda (15 yilgacha ozodlikdan mahrum etish jazosi mavjud) aholi Twitter orqali e’tirozlarini bildirib kelmoqda.
Izoh (0)