Қимордаги қарзлар, ўнлаб жориялар ва ҳашаматли ҳаёт — “Гангстер-шаҳзода” дея ном чиқарган Таиланд қироли Рама Х ҳаёти

“Чакрилар сулоласининг ўнинчи қироли ўзи билан тартибсизлик ва таназзул олиб келади”, — дейилади тайларнинг қадимий башоратида. Ҳисоб бўйича ўнинчи қирол эса Маха Вачиралонгкорн ҳисобланади. Таиландда қирол — бу расмиятчилик учунгина бўлса-да, халқ орасида уни яхши кўриш ва ҳурмат кўрсатиш талаб этилади. Бу минг йиллик одат экани ҳамда ҳукмрон сулолани ҳақорат қилиш ҳақидаги дунёдаги энг қаттиқ қонун билан жазоланиши орқали изоҳланади. Аммо охирги ўн йилликларда тайликларнинг аксарияти тахтга Вачиралонгкорндан бошқа ҳар қандай инсон ўтиришини истаб келишаётган эди.

Унинг отаси Рама IX мамлакатни 70 йил давомида бошқариб, мислсиз обрў қозонган (у миллат қутқарувчиси ҳисобланади), Вачиралонгкорн эса ёшлигидан зўравон ва сабрсиз, бунинг устига ўта кетган хотинбоз сифатида ном чиқарди. Валиаҳд шаҳзодага “у аёлларнинг рад жавобига чидай олмайди”, дея таъриф берила бошлаган. Гап-сўзларга кўра, у ўзига ёқиб қолган қизга беш сониядан ортиқ қараб турса, тез орада валиаҳд ёрдамчилари қизнинг олдига келиб, уни ўзлари билан олиб кетишга кўндиради.

Амалдаги монарх тўрт маротаба уйланиб, уч марта ажрашган. Биринчи марта у жияни Соамсавалига мажбурликдан уйлантирилган эди. У тўлачадан келган ва фикрлаш доираси ҳам кенг бўлмагани боис сермуҳаббат шаҳзоданинг никоҳи узоққа чўзилмагани ажабланарли эмас. Қоғозда ушбу никоҳ бошқаларидан кўпроқ давом этган бўлса-да, Маха рафиқаси билан деярли бирга яшамади. Тўйдан кўп ўтмай, у актриса Ювадхида билан яқин муносабатлар ўрнатди ва аёл унга беш фарзанд туғиб берди.

Ажрашганидан кейин биринчи рафиқаси малика мақомини сақлаб қолди ва саройда яшашни давом эттирди. Валиаҳд ўз маъшуқасига уйланди, аммо осойишта ҳаёт узоқ давом этмади — Ювадхида фарзандлари билан Таиланддан қочиб кетди. Шаҳзода эса уни авиация маршали билан хиёнатда айблаб, барча элчихоналар ва Бангкок газеталарига унинг яланғоч ҳолатдаги суратларини юборди.

Шундан сўнг валиаҳд барларда тез-тез ярим яланғоч аёллар қуршовида пайдо бўла бошлади, расмий тадбирларга эса собиқ рафиқаси Соамсавали ҳамроҳлигида келарди. 2001 йилда Таиланд тахти меросхўри қайта оила қурди, бу сафар у собиқ официантга уйланди ва никоҳдан кейин уни малика Срирасми Сувади дея атай бошлашди.

Бу вақтда ОАВда шаҳзоданинг ўз ити туғилган кунига бағишланган базм-у жамшид видеоси тарқалиб, саройда кўплаб эътирозларни келтириб чиқарди. Видеороликда малика Вачиралонгкорн курсиси ёнида тиз чўккан ҳолда ит билан ликопчада байрам тортини егани ҳам тасвирланган.

Фу-фу лақабли пуделни шаҳзода 1998 йилда боқиб олган. Итга уст-бош тикилиб, авиация маршали ранги берилди. 2015 йилда ит вафот этганида, Маха тўрт кунлик мотам эълон қилди ва унинг учун тантанали дафн маросими уюштирди.

Малика Срирасми Сувадининг Фу-фуга нисбатан илиқ муносабати никоҳни сақлаб қолишга ёрдам бермади: эр-хотин 2014 йилда ажрашди. Валиаҳд собиқ рафиқасини нафақат барча унвонлардан маҳрум этди, балки унга ўғли билан кўришишни ҳам тақиқлаб қўйди.

Орадан беш йил ўтгач, отасининг ўлимидан кейин Вачиралонгкорн яна уйланди. Бу сафар у стюардесса Сутхидани танлади. Жаҳон ОАВларида турмуш ўртоғи оёғи остида ётган қироличанинг сурати кенг тарқалган эди.

Тўйдан бир неча ой ўтгач, қирол Рама Х Нирамон Оунпром исмли аёлга расман жазманлик мақомини берди. Ушбу муносабатлар ҳам узоқ давом этмади: 2019 йил октябрда у ўзининг расмий жазманини ношукурликда айблаб, бўшатиб юборди.

Гангстер-шаҳзода

Вачиралонгкорнга оид бошқа янгиликлар ҳам матбуотда кенг тарқалиб турарди. 1980 йиллар бошида шаҳзодани шубҳали обрў-эътиборга эга бизнесмен дўстлари даврасида тез-тез учратиб туришарди. Хизматкорлари ва жазманлари билан қўпол муносабатда бўлгани учун халқ орасида бўлажак ҳукмдор “гангстер-шаҳзода” сифатида ном қозонди.

“Ўғлим — яхши йигит, аммо бир оз донжуан. Қизлар уни ёқтириб қолаверади, ўзи эса уларни севиб қолади. Агарда Таиланд аҳолиси унинг хатти-ҳаракатини ноўрин деб ҳисобласа, Раманинг ўзи ўзгариши керак ёки тахтга даъвогарлик ҳуқуқидан воз кечиши керак”, — деган эди Вачиралонгкорннинг онаси қиролича Сирикит.

Қирол Пумипон қўлидан келганча ўғлининг характерини ўзгартиришга уринади, унга ажратиладиган пулларни қисқартириб ҳам ташлайди. Бироқ бу ёрдам бермайди — бир-бирини алмаштирган Таиланд бош вазирлари ҳамда юқори мартабали ҳарбийлар бўлажак монархга ёқиш учун унга ерлар, пул ва унвонлар тортиқ қилар, шунингдек, қимордаги улкан қарзларини тўлаб борарди. У ҳатто шахсий Ф-16 қирувчи самолётини қўлга киритиб, авиация, флот ва армия маршалига айланади.

Шунда монарх ўғлини ҳарбий учувчиликка ўқитиш мақсадида АҚШга юборди. Учувчилик валиаҳднинг яна бир севимли машғулотига айланди. Қўшма Штатлардаги таълимидан кейин ота ўғлини Буюк Британиядаги Қироллик мудофаа коллежига ўқишга киритади. Аввалига Вачиралонгкорн ёмон ўқимайди, аммо кейин эса боши билан базм-у жамшидларга шўнғиб кетади.

Бўлажак тахт вориси уйига қайтгач ҳам кўнгилхушликларини ташламайди. У ҳатто Буюк Британияда жойлашган “Тай қироллиги” ресторанидан овқат буюртма қилиб турарди. Пицца эса монархга фақат Италиянинг ўзида олиб келинарди.

Валиаҳд Европа шаҳарлари орасида Мюнхенни жуда ёқтириб қолганди. Бу ердан у 12 миллион долларга Штарнбергер-Зее кўли ёнидан қароргоҳ сотиб олди ва ҳар бирининг нархи 200 минг доллардан ошадиган машиналар билан гаражини тўлдирди. Ушбу машиналар суратлари тез-тез немис таблоидлари саҳифасида пайдо бўлиб туради.

2016 йил июлда Вачиралонгкорн Баварияга қўнган Boeing 737 самолётидан ярим яланғоч ҳолатда тушиб келади. “Балки  кўпчилик Таиланднинг валиаҳд шаҳзодаси бундай кўринишга эга эканини тасаввур қила олмас: 63 ёшли эркак почаси осилиб ётган жинси, енги йўқ топ кийиб олганди. Унинг қўлида эса навбатдаги оқ пудел турарди. Ташқи кўриниши орқали гўёки у татуировкалар нақадар кўплигини намойиш этмоқчидек кўринарди”, — дея тасвирлаганди немис ОАВлари Таиланднинг бўлажак қиролини.

Кейинроқ маълум бўлишича, Маха ва унинг рафиқаси мамлакатга шопинг учун ташриф буюрган. Жуфтликка ҳар қадамда тансоқчилар ҳамроҳлик қилган эди — костюм-шим кийган 30 киши.

Бўлажак давлат раҳбарининг сурати бутун дунё матбуотида тарқалди. Таиланддагилар эса уни зўрға таниб олишди. Монарх аэропорт биноси бўйлаб сайр қилгани тасвирланган роликни тарқатиш тақиқланди, Facebook’да эса у бутунлай блокланди. Маҳаллий ҳукумат ушбу видео қиролнинг шаънини обрўсизлантириш дея ҳисоблаб, мамлакат қонунчилигига зидлигини билдирди.

Шунча гап-сўзларга қарамай, бўлажак қирол Маха орадан бир йил ўтиб, Мюнхенга яна худди шу кўринишда боради. Қироллик ҳукумати яна бир бор Facebook’дан у тасвирланган видеоларни ўчириб ташлашни сўрайди.

Ҳашаматли карантин

Вачиралонгкорннинг отаси ўғли тахтга ўтирганидан кейин ақл-ҳушини йиғиб олишига умид қилганди. Рама Х га тож кийдириш маросими отасининг ўлимидан уч йил ўтиб, 2019 йил майда ўтказилди. Янги монарх қилган биринчи иш — яна бир бор уйланиш ва қонунчиликка ўзгартириш киритиш бўлди. Шу орқали у расмий жазманлар орттиришни қонунийлаштириб қўйди.

Бундан ташқари, у молия соҳасидаги назоратни кучайтирди — активлари 30 миллиард долларга баҳоланган Тахт бойлигини бошқариш бюросини бошқариш ҳуқуқига эга бўлди. Буларнинг барчасига эришган қирол Европага ташрифларини янада кўпайтирди.

Коронавирус пандемияси вақтида Маха Вачиралонгкорн 20 нафар жазмани ҳамроҳлигида Бавариядаги курортлардан бирига йўл олади. У бутун бошли меҳмонхонани ижарага олганди. Маҳаллий ҳукумат монарх учун истисно тариқасида бошқа меҳмонхоналарни ёпиб қўйди.

Штарнбергер-Зее кўли яқинидаги қароргоҳига жойлашган қирол ўз ҳарами билан иккита ресторанда овқатланар, голф ўйнар ва ёпиқ бассейнда чўмиларди. Биргина Бавария билан чекланмаган қирол шахсий самолётида Гамбургга ҳам бориб келарди.

Вачиралонгкорн ҳамроҳлари билан Германияда ҳордиқ чиқараётган бир пайтда, унинг рафиқаси Швейцариядаги ҳашаматли меҳмонхонада яшади. Ҳукмрон оиланинг бундай карантини кўплаб тайликларнинг норозилигига сабаб бўлди. Мамлакатда монархни танқид қилиш тақиқланган бўлса-да, ҳозирда (15 йилгача озодликдан маҳрум этиш жазоси мавжуд) аҳоли Twitter орқали эътирозларини билдириб келмоқда.