- O‘qish davomiyligi: 6-7 daqiqa
- Film: “Yetti” (Se7en)
- Yil: 1995
- Janr: Drama, psixologik triller, detektiv
- Rejissor: Devid Fincher
- Davomiyligi: 2 soat 7 daqiqa
- Reyting: 8.6 (1.440.399)
Fleshbek
“Yetti” filmi Endryu Uolker tomonida yozilgan ssenariy asosida suratga olingan. Filmdagi asosiy qahramonlarni Bred Pitt, Morgan Friman, Kevin Speysi va Gvinet Peltrou ijro etishgan. Filmdagi voqealar iste’foga chiqishni rejalashtirayotgan Somerset seriaviy qotilliklarni amalga oshirayotgan jinoyatchi ishini olishdan boshlanadi. Unga yangi hamkor sifatida esa boshqa shahardan ko‘chib kelgan Millz tayinlanadi.
Filmdagi sirli voqealar va kutilmagan yakun kinoning asosiy muvaffaqiyati hisoblanadi. Film “Oskar” ololmagan bo‘lsa ham, jami 29 ta katta sovrinni qo‘lga kiritgan va ko‘plab muxlislarning eng sevimli filmiga aylanib ulgurgan.
Tugashiga atigi yetti kun qolgan edi…
Nyu-York. 90-yillar. Yana bir qotillik izidan tushgan ikki tergovchi Uilyam Somerset (Morgan Friman) va Devid Millz (Bred Pitt) bir-birini endi ko‘rib turishibdi. Birga ishlash esa ikkisiga ham yoqib tushayotgani yo‘q. Ammo dastlab o‘zlari istamagan bu hamkorlik keyinchalik umrlarining oxiriga qadar xotiralariga muhrlanishini yetti uxlab tushlarida ham ko‘rishmaganligi aniq.
Kartina boshida ikkalasi haqida Fincher to‘liq tushuntirish bermaydi, faqat tomoshabinga ma’lum bo‘lgan narsa — ancha yillar beminnat xizmat ko‘rsatgan politsiyachi Somerset va nihoyat yetti kundan so‘ng faoliyatini yakunlab, nafaqaxo‘rlik davrini munosib qarshilamoqchi. Biroq, Frimanning qahramoni tez orada karyerasini yakunlash uchun noto‘g‘ri vaqt tanlaganini tushunib yetadi — o‘sha yetti kun uning hayotini izdan chiqarib, minglab tugun bog‘lagan muammolarga ro‘para qiladi.
Voqea politsiya qorong‘i va har yog‘ini isqirt suvaraklar bosib ketgan kvartirada o‘ldirilgan odamning jasadini topishdan boshlanadi. Avvaliga ular marhumni shunchaki yurak xurujidan vafot etgan degan qarorga kelishadi, chunki 300 kg vaznda sog‘lom yurakni saqlab yurish suv to‘la piyola bilan yugurishdek mushkul ish edi. Ammo keyin ma’lum bo‘ladiki, sho‘rlik xomsemizni shafqatsizlarcha o‘ldirib ketishgan.
Manyak baqaloqni chirmab bog‘lagan, o‘lguniga qadar ovqatlantirgan, xullas, bir odam hayot-mamotini o‘yin qilgan — sho‘rlikni xotirjamlik bilan asta-sekin o‘ldirib borgan. Detektiv Somerset jasadning uyidan qotilning antiqa ishorasi, yozuvni topadi: “Badnafslik”. Uilyam bu qurbon yagona emasligini, o‘rtada allaqanday dahshatli zanjir borligini fahmlaydi.
Yetti qurbon va yetti gunoh
Bu orada yosh sherigi detektiv Millz bilan chiqishmay qoladi. Millz unga yetarlicha baho berishmayotgani, ishonmayotgani va Somersetning unga nisbatan shaxsiy adovati borligini oshkora namoyon qilayotganini aytib noliydi. Faqatgina uning xotini Treysi oraga aralashib, ikki sherikni murosa qilishga ko‘ndiradi — Treysi Uilyamni uylariga mehmonga chaqirgach, Millz qariyaga nisbatan fikrini o‘zgartiradi.
Keyingi qurbon Nyu-yorklik mashhur advokat bo‘lib chiqadi. Kabinetdagi jonsiz tanasi yaqinidan yana qon bilan yozilgan yozuvni topishadi: “Tamagirlik”. Somerset birinchi bo‘lib manyakning aqlbovar qilmas rejasini sezib qoladi. U, aniq bo‘lishicha, tanlangan yettida odamni o‘ldirmoqchi va bu bilan to‘xtab qolmoqchi emas. Uilyam uni tezroq topish kerakligi, bo‘lmasa qurbonlar soni oshib boraverishini ko‘p bora ta’kidlaydi, ammo o‘zi bu ish bilan shug‘ullanishni xohlamay, Millzga topshirmoqchi bo‘ladi.
Qotil uchinchi qurbon qilib baxtiqaro Teodor Allenni tanlaydi. Ruhiy nosog‘lom bo‘lgan bu narkoman zo‘rlash aybi bilan sudlangan edi. Dastlar detektivlar bundan oldingi qurbonlar qotili Teodor bo‘lsa kerak, degan qarorga kelishadi, ammo bu haqiqiy manyakning shunchaki navbatdagi qurboni edi.
To‘rtinchi va beshinchi qurbonlar ayollar bo‘ladi. Biri qotil tomonidan pichoq bilan zo‘rlab o‘ldirilgan fohisha, yana biri esa manyak o‘limidan oldin yuzini tanib bo‘lmas darajaga keltirib tashlagan maftunkor aktrisa. Bir necha chigalliklardan so‘ng ishda ozgina siljish bo‘ladi. Qotilning bu g‘alati ishlari xristian dinidagi “7 o‘limga mahkum gunohlar” (Seven deadly sins)ga bog‘liq ekanini aniqlashadi. Bu bog‘liqlikdagi yettinchi o‘lim holati esa kutilmagan yakun bilan tamomlanadi.
Uilyam dindan yaxshi xabardor odam kutubxonaga tez-tez tashrif buyurib tursa kerak, deb qotilliklar sodir bo‘lgan yaqin atrofdagi kutubxonalarni surishtirib, qotil ismi va yashash manzili haqida ma’lumot to‘plashga erishadi. Ma’lum bo‘lishicha, aqldan ozgan manyak Jon Dou ismli odam bo‘ladi. Detektivlar unga bildirmay oldiga kelishadi, biroq kutilmaganda manyak ular bilan koridorda to‘qnash kelib qolgach, jon-jahdi bilan qochadi. Politsiyachilar unga o‘q uzishadi. Millz esa jarohat oladi. Jon Millzni o‘ldirishga imkoni bor bo‘lsa ham, unga teginmay, qurolini olib gumdon bo‘ladi.
Yig‘lab yozilgan yakun
Mills va Somerset manyakni qayta topishga endi umid qilmasa ham bo‘ladi degan qarorga kelishgan payti Douning o‘zi to‘satdan ularga ko‘rinish berib, adolat oldida taslim bo‘lganini aytadi. Uning so‘zlariga ko‘ra, yana ikkita qurbonlik bor, shunda jami yettida bo‘ladi. Jon Dou detektivlarni o‘ldirilgan odamlar oldiga olib borishga va’da beradi va jinoyatchi aytgan joyga borishadi. Cho‘lning o‘rtasida to‘xtab, Dou detektivlardan soat necha ekanligini so‘raydi. Yetti bo‘lganini eshitib, oz qoldi, deydi.
Biroz vaqt o‘tib, bir furgon ularga yaqinlashadi, undan bir yigit chiqib, detektiv Millz uchun yetkazilishi kerak bo‘lgan qutini topshiradi. Somerset qutini ochadi va qo‘rqib ketadi. Dou Millzga xotinini o‘ldirganini, u uni va hali tug‘ilmagan bolasini tirik saqlashni yolvorib so‘raganini va endi uning boshi shu qutida ekanligini aytadi.
Somerset Millzdan Douni o‘ldirmaslikni iltimos qiladi, chunki u aynan “shu narsani xohlaydi”. Douning o‘zi Millzdan so‘raydi: “meni o‘ldir, yettinchi gunohga aylan. G‘azabga aylan!”.
Shokka tushgan Millz Douga bir necha bor o‘q uzib uni o‘ldiradi.
Xulosa va nom masalasi
Bu kino uchun xulosa qilib aytganda, deb boshlanadigan an’anaviy yechimlar ish bermaydi. Kinodagi hissiyot, g‘azab, alam, asabiylik, chigallik shu darajadaki, tishlaringiz g‘ichirlab tomosha qilasiz, so‘nggida Millz bilan birgalikda yig‘laysiz. Bu kino xulosasini hamma o‘z xohishicha chiqarib olishi mumkin. Kim uchundir bu film Agata Kristi asarlarini eslatadigan sirli jinoiy hikoya, kim uchundir esa psixologik trillerdan ortiqroq narsa. Men taqriz oxirida bu haqida emas, kinoning nimaga aynan yetti deb nomlanishi haqida to‘xtalib o‘tmoqchiman.
Yetti deb nomlanishiga sabab faqatgina o‘limga mahkum qilingan yetti gunohkor emas, balki kinodagi barcha narsalar, voqealar, ishoralar yetti soni bilan bog‘liqligi uchun shunday atalgan. Kino boshida Uilyam nafaqaga chiqishiga yetti kun qoladi, lekin mana bu o‘zi ham xohlamaydigan ish chiqqach, majbur ishlaydi, ya’ni taqdir nima sovg‘a tayyorlab qo‘yganini juda yaxshi bilsa-da, unga qarshilik ko‘rsatmaydi.
Millz Somersetni soat yettida ovqatlanishga chaqiradi va aynan shu vaqtda detektivlar xarakteri bizga ayon bo‘la boshlaydi, ikkisining o‘rtasida esa juda yaxshi munosabat o‘rnatiladi. Dou soatni so‘raganda ham yetti bo‘lib chiqadi. Bundan kelib chiqadiki, (zohiran olib qaraganda) manyak hammasini yillar davomida, hech bir reja liniyasini chetlab o‘tmay, bu dahshatli qotilliklarga puxta tayyorlangan. Filmning umumiy xulosasini esa tomoshabinlarga qoldiramiz. Harqalay, chaynab berilgan mag‘izdan sindirib yeyilgani totimliroq bo‘ladi.
Kinodan iqtiboslar
- Odamlar seni eshitishini xohlasang — ularni yelkasiga qo‘lingni qo‘yib e’tibor talab qilish yetarli emas. Ularga bolta bilan zarba bermaguningcha senga e’tibor berishmaydi!
- Heminguey bir vaqtlar, dunyo — yaxshi joy va u kurashish uchun doimo arzirli, deb aytgan edi. Men ikkinchi qismiga qo‘shilaman…
- Hattoki muammoning yechimiday tuyulgan kalit odatda boshqa muammolarga eshik ochadi.
- Quti ichida nima bor!?
Azizbek Yusupov
Izoh (0)