“Ё Худо!.. Қути ичида нима бор?..” — “Етти” фильми ҳақида

• Ўқиш давомийлиги: 6-7 дақиқа
• Фильм: “Етти” (Sе7en)
• Йил: 1995
• Жанр: Драма, психологик триллер, детектив
• Режиссёр: Девид Финчер
• Давомийлиги: 2 соат 7 дақиқа
•  Рейтинг: 8.6 (1.440.399)

Флешбэк

“Етти” фильми Эндрю Уолкер томонида ёзилган сценарий асосида суратга олинган. Фильмдаги асосий қаҳрамонларни Бред Питт, Морган Фриман, Кевин Спейси ва Гвинет Пелтроу ижро этишган. Фильмдаги воқеалар истеъфога чиқишни режалаштираётган Сомерсет сериавий қотилликларни амалга ошираётган жиноятчи ишини олишдан бошланади. Унга янги ҳамкор сифатида эса бошқа шаҳардан кўчиб келган Миллз тайинланади.

Фильмдаги сирли воқеалар ва кутилмаган якун кинонинг асосий муваффақияти ҳисобланади. Фильм “Оскар” ололмаган бўлса ҳам, жами 29 та катта совринни қўлга киритган ва кўплаб мухлисларнинг энг севимли фильмига айланиб улгурган.

Тугашига атиги етти кун қолган эди…

Нью-Йорк. 90 йиллар. Яна бир қотиллик изидан тушган икки терговчи Уилям Сомерсет (Морган Фриман) ва Девид Миллз (Бред Питт) бир-бирини энди кўриб туришибди. Бирга ишлаш эса иккисига ҳам ёқиб тушаётгани йўқ. Аммо дастлаб ўзлари истамаган бу ҳамкорлик кейинчалик умрларининг охирига қадар хотираларига муҳрланишини етти ухлаб тушларида ҳам кўришмаганлиги аниқ.

Картина бошида иккаласи ҳақида Финчер тўлиқ тушунтириш бермайди, фақат томошабинга маълум бўлган нарса — анча йиллар беминнат хизмат кўрсатган полициячи Сомерсет ва ниҳоят етти кундан сўнг фаолиятини якунлаб, нафақахўрлик даврини муносиб қаршиламоқчи. Бироқ, Фриманнинг қаҳрамони тез орада карьерасини якунлаш учун нотўғри вақт танлаганини тушуниб етади — ўша етти кун унинг ҳаётини издан чиқариб, минглаб тугун боғлаган муаммоларга рўпара қилади.

Воқеа полиция қоронғи ва ҳар ёғини исқирт сувараклар босиб кетган квартирада ўлдирилган одамнинг жасадини топишдан бошланади. Аввалига улар марҳумни шунчаки юрак хуружидан вафот этган деган қарорга келишади, чунки 300 кг вазнда соғлом юракни сақлаб юриш сув тўла пиёла билан югуришдек мушкул иш эди. Аммо кейин маълум бўладики, шўрлик хомсемизни шафқатсизларча ўлдириб кетишган.

Маняк бақалоқни чирмаб боғлаган, ўлгунига қадар овқатлантирган, хуллас, бир одам ҳаёт-мамотини ўйин қилган — шўрликни хотиржамлик билан аста-секин ўлдириб борган. Детектив Сомерсет жасаднинг уйидан қотилнинг антиқа ишораси, ёзувни топади: “Баднафслик”. Уилям бу қурбон ягона эмаслигини, ўртада аллақандай даҳшатли занжир борлигини фаҳмлайди.

Етти қурбон ва етти гуноҳ

Бу орада ёш шериги детектив Миллз билан чиқишмай қолади. Миллз унга етарлича баҳо беришмаётгани, ишонмаётгани ва Сомерсетнинг унга нисбатан шахсий адовати борлигини ошкора намоён қилаётганини айтиб нолийди. Фақатгина унинг хотини Трейси орага аралашиб, икки шерикни муроса қилишга кўндиради — Трейси Уилямни уйларига меҳмонга чақиргач, Миллз қарияга нисбатан фикрини ўзгартиради.

Кейинги қурбон Ню-ёрклик машҳур адвокат бўлиб чиқади. Кабинетдаги жонсиз танаси яқинидан яна қон билан ёзилган ёзувни топишади: “Тамагирлик”. Сомерсет биринчи бўлиб манякнинг ақл бовар қилмас режасини сезиб қолади. У, аниқ бўлишича, танланган еттида одамни ўлдирмоқчи ва бу билан тўхтаб қолмоқчи эмас. Уилям уни тезроқ топиш кераклиги, бўлмаса қурбонлар сони ошиб бораверишини кўп бора таъкидлайди, аммо ўзи бу иш билан шуғулланишни хоҳламай, Миллзга топширмоқчи бўлади.

Қотил учинчи қурбон қилиб бахтиқаро Теодор Алленни танлайди. Руҳий носоғлом бўлган бу наркоман зўрлаш айби билан судланган эди. Дастлар детективлар бундан олдинги қурбонлар қотили Теодор бўлса керак, деган қарорга келишади, аммо бу ҳақиқий манякнинг шунчаки навбатдаги қурбони эди.

Тўртинчи ва бешинчи қурбонлар аёллар бўлади. Бири қотил томонидан пичоқ билан зўрлаб ўлдирилган фоҳиша, яна бири эса маняк ўлимидан олдин юзини таниб бўлмас даражага келтириб ташлаган мафтункор актриса. Бир неча чигалликлардан сўнг ишда озгина силжиш бўлади. Қотилнинг бу ғалати ишлари христиан динидаги “7 ўлимга маҳкум гуноҳлар” (Seven deadly sins)га боғлиқ эканини аниқлашади. Бу боғлиқликдаги еттинчи ўлим ҳолати эса кутилмаган якун билан тамомланади.

Уилям диндан яхши хабардор одам кутубхонага тез-тез ташриф буюриб турса керак, деб қотилликлар содир бўлган яқин атрофдаги кутубхоналарни суриштириб, қотил исми ва яшаш манзили ҳақида маълумот тўплашга эришади. Маълум бўлишича, ақлдан озган маняк Жон Доу исмли одам бўлади. Детективлар унга билдирмай олдига келишади, бироқ кутилмаганда маняк улар билан коридорда тўқнаш келиб қолгач, жон-жаҳди билан қочади. Полициячилар унга ўқ узишади. Миллз эса жароҳат олади. Жон Миллзни ўлдиришга имкони бор бўлса ҳам, унга тегинмай, қуролини олиб гумдон бўлади.

Йиғлаб ёзилган якун

Миллс ва Сомерсет манякни қайта топишга энди умид қилмаса ҳам бўлади деган қарорга келишган пайти Доунинг ўзи тўсатдан уларга кўриниш бериб, адолат олдида таслим бўлганини айтади. Унинг сўзларига кўра, яна иккита қурбонлик бор, шунда жами еттида бўлади. Жон Доу детективларни ўлдирилган одамлар олдига олиб боришга ваъда беради ва жиноятчи айтган жойга боришади. Чўлнинг ўртасида тўхтаб, Доу детективлардан соат неча эканлигини сўрайди. Етти бўлганини эшитиб, оз қолди, дейди.

Бир оз вақт ўтиб, бир фургон уларга яқинлашади, ундан бир йигит чиқиб, детектив Миллз учун етказилиши керак бўлган қутини топширади. Сомерсет қутини очади ва қўрқиб кетади. Доу Миллзга хотинини ўлдирганини, у уни ва ҳали туғилмаган боласини тирик сақлашни ёлвориб сўраганини ва энди унинг боши шу қутида эканлигини айтади.

Сомерсет Миллздан Доуни ўлдирмасликни илтимос қилади, чунки у айнан “шу нарсани хоҳлайди”. Доунинг ўзи Миллздан сўрайди: “мени ўлдир, еттинчи гуноҳга айлан. Ғазабга айлан!”.

Шокка тушган Миллз Доуга бир неча бор ўқ узиб уни ўлдиради.

Хулоса ва ном масаласи

Бу кино учун хулоса қилиб айтганда, деб бошланадиган анъанавий ечимлар иш бермайди. Кинодаги ҳиссиёт, ғазаб, алам, асабийлик, чигаллик шу даражадаки, тишларингиз ғичирлаб томоша қиласиз, сўнггида Миллз билан биргаликда йиғлайсиз. Бу кино хулосасини ҳамма ўз хоҳишича чиқариб олиши мумкин. Ким учундир бу фильм Агата Кристи асарларини эслатадиган сирли жиноий ҳикоя, ким учундир эса психологик триллердан ортиқроқ нарса. Мен тақриз охирида бу ҳақида эмас, кинонинг нимага айнан етти деб номланиши ҳақида тўхталиб ўтмоқчиман.

Етти деб номланишига сабаб фақатгина ўлимга маҳкум қилинган етти гуноҳкор эмас, балки кинодаги барча нарсалар, воқеалар, ишоралар етти сони билан боғлиқлиги учун шундай аталган. Кино бошида Уилям нафақага чиқишига етти кун қолади, лекин мана бу ўзи ҳам хоҳламайдиган иш чиққач, мажбур ишлайди, яъни тақдир нима совға тайёрлаб қўйганини жуда яхши билса-да, унга қаршилик кўрсатмайди.

Миллз Сомерсетни соат еттида овқатланишга чақиради ва айнан шу вақтда детективлар характери бизга аён бўла бошлайди, иккисининг ўртасида эса жуда яхши муносабат ўрнатилади. Доу соатни сўраганда ҳам етти бўлиб чиқади. Бундан келиб чиқадики, (зоҳиран олиб қараганда) маняк ҳаммасини йиллар давомида, ҳеч бир режа линиясини четлаб ўтмай, бу даҳшатли қотилликларга пухта тайёрланган. Фильмнинг умумий хулосасини эса томошабинларга қолдирамиз. Ҳарқалай, чайнаб берилган мағиздан синдириб ейилгани тотимлироқ бўлади.

Кинодан иқтибослар

• Одамлар сени эшитишини хоҳласанг — уларни елкасига қўлингни қўйиб эътибор талаб қилиш етарли эмас. Уларга болта билан зарба бермагунингча сенга эътибор беришмайди!
• Ҳемингуэй бир вақтлар, дунё — яхши жой ва у курашиш учун доимо арзирли, деб айтган эди. Мен иккинчи қисмига қўшиламан…
• Ҳаттоки муаммонинг ечимидай туюлган калит одатда бошқа муаммоларга эшик очади.
• Қути ичида нима бор!?

Азизбек Юсупов