Bugun dori-darmonlar biznesi avjiga chiqqan zamonda insonlar o‘rtasida xalq tabobati usullaridan, dorivor o‘simliklardan foydalanish ham tobora kamayib bormoqda. Bugun shunchaki bosh og‘rig‘i bezovta qilgan odam ham birdaniga dori ichishga tushadi. Holbuki, organizmga qabul qilingan har bir dori vositasi u yoki bu kasallikka davo bo‘lish bilan bir qatorda, biror zararli ta’sirini o‘tkazmasdan qolmaydi.
Xo‘sh, bu borada insonlarni xalq tabobatiga qaytarish uchun qanday choralar ko‘rish kerak, aholi orasida ko‘p tarqaladigan kasalliklarga shifo bo‘ladigan dorivor o‘simliklardan foydalanish usullari qanday? Samarqand davlat universiteti botanika kafedrasi olimlari bu boradagi savollarga javob berdi.
“Samarqand viloyatining asosiy dorivor o‘simliklari Urgut tumanida joylashgan Omonqo‘ton darasi hududlarida o‘sadi. Afsuski, keyingi paytlarda aholi o‘rtasida tabiatga bo‘lgan noto‘g‘ri munosabat tufayli dorivor o‘simliklarga jiddiy zarar yetmoqda. Buning natijasida ko‘p turdagi dorivor o‘simliklar kamayib ketyapti, ba’zilari yo‘qolib bormoqda. Tashviqot ishlarini kuchaytirishimizga qaramasdan mahalliy aholining tabiat ne’matlaridan to‘g‘ri foydalanmasligi, dorivor o‘simliklarni qo‘llash madaniyatining susayib ketganligi oqibatida ushbu hududdagi ko‘p o‘simlik turlari yo‘qolib ketish arafasida turibdi”, — deydi Samarqand davlat universiteti botanika kafedrasi dotsenti, biologiya fanlari nomzodi Bo‘ston Islomov.
Bo‘ston Islomov, shuningdek, xalq tabobatida keng qo‘llaniladigan kiyiko‘tning inson organizmi uchun foydali xususiyatlari haqida ham so‘zlab berdi.
“Zizifora – kiyiko‘t o‘simligi xalq tabobatida nihoyatda shifobaxsh hisoblanadi. Aholi orasida asosan qon bosimini tushirishda ishlatiladigan mazkur dorivor giyoh oshqozon-ichak, yurak xastaliklarida ham foydali. Kiyik o‘ti qo‘shilgan choy ovqatni yaxshi hazm qiladi, qon bosimi va yurak faoliyatini mo‘tadillashtiradi. Xalq tabobati usulida davolanganda tomoq og‘rig‘ida, me’da faoliyati buzilishi, ko‘ngil aynishi, yurak sanchig‘i va shu bilan birga asab kasalliklarida ham tavsiya etiladi. Bunday fitochoylar ishtahani ochib, ovqat hazmini tezlashtirish, peshob haydash xususiyatlariga ega. Bundan tashqari buyrak, yurak, jigar va oshqozon-ichak xastaliklarini davolashda ham ishlatiladi.
“Ilmiy tabobatda o‘simlikning damlamasi va preparatlari yurak-qon tomirlari tizimi ish faoliyatini yaxshilashda, arterial qon bosimini pasaytirishda hamda peshob haydovchi dori vositasi sifatida keng qo‘llaniladi. Tomoq og‘rig‘ida, balg‘am ko‘chishi qiyin bo‘lganda o‘simlik barglari ozgina asal bilan damlab ichilsa, nihoyatda foydali bo‘ladi”, — deydi Bo‘ston Islomov.
Shuningdek, Samarqand viloyati sharoitida o‘sadigan Kuhiston ferulasi, tog‘rayhon, efedra, aronnik (it kuchala), astragal, bessmertnik (o‘lmaso‘t) kabi o‘simliklar ham shifobaxsh o‘simlik sifatida xalq tabobatida keng qo‘llaniladi. Bo‘ston Islomovning aytishicha, bessmertnik choyini ichib yurish har kuni bitta limon yeyish bilan barobar. Mazkur o‘simlikdan xalq tabobatida jigar, buyrak va o‘t yo‘llari kasalliklari hamda revmatizm va podagrani davolashda samarali foydalaniladi. Dorivor o‘simlik hazm qilish tizimini yaxshilaydi.
“Bugun odamlarni biror kasallik bezovta qilsa, o‘sha zahoti farmasevtik dorilardan fodalanishga tushadilar. Aslida, ko‘plab kasalliklarga xalq tabobati orqali, dorivor o‘simliklar vositasida tez va oson, eng muhimi, zararsiz tarzda davo topish mumkin”, — deydi Samarqand davlat universiteti botanika kafedrasi mudiri, biologiya fanlari doktori, professor Xislat Haydarov.
“Xalq tabobati – vaqt sinovidan o‘tgan tabobat. U orqali inson foyda topsa topadiki, aslo zarar ko‘rmaydi. Xalqimizni dori-darmonlar, farmasevtik preparatlardan ham arzon, ham xavfsiz, xalq tabobati vositalariga qaytarish uchun, eng avvalo, aholini dorivor o‘simliklar, ularning foydali jihatlaridan xabardorligini oshirish zarur. Bu borada targ‘ibot-tashviqot ishlari ham muhim o‘rin tutadi”, — deya so‘zlarini davom ettiradi Xislat Haydarov.
Izoh (1)
Katta rahmat zo‘r maqola bulibdi