“Ishonchim komil, O‘zbekiston bu ittifoqqa qo‘shilmaydi” — siyosatshunos Kamoliddin Rabbimov Putinning Rossiya, Qozog‘iston va O‘zbekiston gaz ittifoqini tuzish taklifi haqida

Ijtimoiy tarmoqlarda Putinning To‘qayevga Rossiya, Qozog‘iston va O‘zbekiston o‘rtasida “uch tomonlama gaz ittifoqi” tashkil etishni taklif qilgani muhokamalarga sabab bo‘ldi. Siyosatshunos Kamoliddin Rabbimov Telegram’dagi kanalida mazkur masalada o‘z tahlillarini bildirdi.

Kamoliddin Rabbimov fikricha, O‘zbekiston bunday ittifoqqa qo‘shilmaydi.

Ishonchim komil, O‘zbekiston bu ittifoqqa qo‘shilmaydi. Sabablari ko‘p. Birinchidan, O‘zbekiston o‘zining energetik oldi-sottisini Rossiya bilan muvofiqlashtirsa, o‘zining energetik va geosiyosiy mustaqilligini tep-tekis joyda qisqartirgan, toraytirgan yoki yo‘qotgan bo‘ladi. Ikkinchidan, ihotalangan Rossiyaga energetik va savdo-iqtisodiy hamda geosiyosiy munosabatlar ustidan monopoliyani saqlab qolishda, o‘zining manfaatlarini qurbon qilib bo‘lsa-da, yordam bersa, shimoliy imperiyalizmning yashovchanligini uzaytirgan bo‘ladi. Qolaversa, ikkilamchi sanksiyalarga o‘zini ataylab duchor qilgan bo‘ladi.

O‘zbekiston — Markaziy Osiyodagi geosiyosiy eng mustaqil davlat. Xohlaganda KXSHTga kirib, xohlaganda chiqadi. Yevrosiyo iqtisodiy ittifoqida ham kuzatuvchi bo‘lib, bu tashkilotga a’zo davlatlarning o‘zaro aloqalarini ichkaridan va bepul tomosha qilishni yaxshi ko‘radi. Lekin, bu ishlarga aralashib, o‘ziga katta mas’uliyat yoki og‘ir gunoh olmaydi. Shu paytgacha Yevrosiyo Ittifoqiga to‘liq kirmagan O‘zbekiston endi, sanksiyalar bosimi ostida turgan Rossiyaning yangi “ittifoqi”ga qo‘shiladimi? Menimcha, hali ham ba’zilar O‘zbekistonni yaxshi tushunmagan ko‘rinadi.

Qo‘shni Qozog‘istonda bo‘lib o‘tgan prezidentlik saylovlaridan so‘ng, yangi va oxirgi yetti yillik vakolatga saylangan prezident To‘qayev o‘zining birinchi davlat tashrifini Rossiyadan boshlagan. Shu tashrif chog‘ida, Rossiya tomoni To‘qayevga “keling, Rossiya, Qozog‘iston va O‘zbekiston ishtirokida energetik ittifoq tuzaylik!”, degan taklifni bildirgan. Bunga javoban, To‘qayev “nima uchun yo‘q, men roziman”, degan, qutulgan.

Avvalo, To‘qayevning Rossiyaga tashrifini chuqurroq tushunish muhim. Keyingi uch yil davomida To‘qayev va Putinning munosabatlari sovuq, ular bir-biriga mutlaqo ishonmaydi. Lekin diplomatik mulozamat qilishga majbur. Putin Ukraina bilan band. Qozog‘istonga ikkinchi frontni ocha olmaydi. Resurs yetmaydi. To‘qayev ham saylovdan keyingi o‘zining birinchi tashrifini Rossiyadan boshladi.

Bu “tinchlantirish tashrifi” deyiladi: “tinchlan, men senga dushman emasman, men senga qarshi bormayman. Agar o‘zing mening hududim va mustaqilligimni hurmat qilsang, dushman bo‘lmaymiz”.

Qozog‘iston elitasi yaxshi tushunadiki, Putinning siyosiy umri katta tezlikda qisqarib boryapti. U sarosimaga tushgan payt, uning qahr-g‘azabi Qozog‘istonga yo‘nalishiga imkon bermaslik kerak. Shuning uchun Moskvaga borib, Putinni tinchlantirish muhim edi. Endi Moskva tomonidan “keling, uchlik ittifoqi tuzaylik”, degan taklifga To‘qayev “yo‘q” deb javob bersa, mehmonga borib mezbonni yana sazoyi qilgan bo‘ladi.

O‘tgan safar Piterda Putinning yonida o‘tirib, “men sening DXR va LXRlaringni tan olmayman”, degani haliga qadar Putinning asabiga tegadi. Shuning uchun bu safar ham Putinni asabiylashtirmaslik uchun “ha, mayli, bo‘lsa bo‘la qolsin shu ittifoq”, deb qutuldi. Lekin bu ittifoq Qozog‘istonga og‘ir yuk bo‘ladi, buni To‘qayev yaxshi tushunadi.

Kamoliddin Rabbimov, siyosatshunos