Xabaringiz bor, Finlyandiya ta’lim metodikalariga asoslangan ta’limni yurtimiz umumta’lim maktablarida bosqichma-bosqich joriy etib borish bo‘yicha qator ishlar olib borilmoqda.
4 noyabrdan Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Toshkent shahri va viloyatlarining mazkur tajribalarda ishtirok etish istagini bildirgan 14 ta maktabning 139 nafar boshlang‘ich sinf o‘qituvchilari uchun malaka oshirish kurslari boshlandi.
Mana shu kurslarda qatnashayotgan o‘qituvchilardan biri birinchi darsdan olgan xulosalari bilan o‘rtoqlashdi.
Fin darsliklari hajman yengil, dizayni kreativ. Darsliklar yodlatishga emas, boladagi ijodkorlik va fantaziyani ishlatishga yo‘naltirilgan.
Qanday qilib?
Fin darsliklari sovet va mustaqillik yillarida yondashilgan metodika — oddiydan murakkabga degan tushunchalarni parchalab tashlagan. Har bir bola o‘zlashtirishi uchun qulay bo‘lgan metodika, ya’ni murakkabdan oddiyga qarab tuzilgan. Fin darsliklari uch xil turdagi(tez o‘zlashtiruvchi, o‘rtacha tezlikda o‘zlashtiruvchi va sekin o‘zlashtiruvchilar)o‘quvchilarga mos — murakkab topshiriqdan so‘ng yana 4 ta oson topshiriq bergan. Bola o‘sha murakkab tushunchani yechimini topaman deb izlanadi, o‘z ustida ishlaydi. Izlanish va o‘z ustida ishlash jarayonida ijodkorlik tuyg‘usini his qiladi, miyasiga g‘oyalar, fikrlar kela boshlaydi, tahlillaydi, tushunadi va o‘zlashtiradi.
Darslikdagi g‘oyalar bolani tenglik va erkinlikka o‘rgatadi. Biz forma kiydirib hammani teng qilmoqchi bo‘lgan bo‘lsak,fin darsliklari ongni teng qiladi, har bir insonga shaxs sifatida qarashga o‘rgatadi. Hayotda tabaqalanish bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaydigan insonlarni tarbiyalay oladi.
Milliyligimiz-chi?
Bizga ming yillardan beri singdirilgan noto‘g‘ri tarbiya tufayli erkin fikrlash tugul, o‘zimizga ishonchimiz bo‘lmagan, hamma ishga, yangilikka qo‘rquv bilan yondashganmiz.(Hozir ham o‘qituvchilarda qo‘rquvni sezdim). Beshikdan qabrgacha ilm izlashimizda bizga xalaqit qiladigan jihatlar ko‘p bo‘lgan.Yangiliklarga moslasholmasdan g‘inshimasligi kerak, bola erkinligini ko‘tara olishimiz kerak. Biz ta’lim sistemasida ancha orqada qolib ketgan bo‘lsak ham ushbu darsliklarda milliylik yo‘qolmagan, ilm-fanga taalluqli, bizga kerakli joylari olingan.
Uzatuvchilar uni qabul qiluvchiga to‘g‘ri yetkaza oladimi?
Hammani shu savol qiynaydi va qo‘rqitadi,chunki chet ellarda qilingan islohotlar bizga qo‘llanilganda dabdalasi chiqib ketgan ko‘pincha. Jarayon boshlangan so‘ng o‘qituvchi sifatida bag‘rikeng bo‘lib, bosim ostidan chiqishimiz shart. Kelajakda har bir jabhada tenglik bo‘lishini istasak qabul qilamiz. Bolalarimiz aql borasida, shaxsiy fikr borasida chet el bolalaridan ortda qolib ketgani haqiqat, bizga shuyam bo‘laveradi desak yana ming yil shunaqa yashaymiz. Bo‘g‘izlash, sindirish, ramkaga solish qon-qonimizga singgan, o‘shaniyam parchalab tashlab o‘zi yutib chiqadigan bolalar ham bor, lekin ular sanoqli. Fin darsliklari qo‘rquvlarni parchalab tashlaydi, boriga shukr qilishga o‘rgatmaydi. Bu eski odamlarga qattiq botishi mumkin. O‘qituvchi darslikni qo‘liga oldimi tushunib ketaveradi, qiziqib ketadi, uni kamera bilan kuzatish shartmas shundoq ham tik oyoqda dars o‘tib qiziqib ketadi.
Bolalar qanday qabul qilyapti?
Amerikada o‘sgan o‘zbek bola 2-sinfda ota-onasi bilan O‘zbekistonga ko‘chib kelgan. 5 ta tilni biladi, dunyoqarashga ega, unga bizni darslarimiz umuman qiziqmas. 5 til bilishini o‘ziga havas qilamiz-ku, ammo uning erkinligi, "bu menga yoqmadi, buni bajarmayman" deyishini qabul qilishga biz hali o‘rganmaganmiz. Kim bizga qarshi chiqsa undan dushman yasab olamiz. Bu boshqa mavzu, xullas, chet elda bolalar shunaqa o‘qitiladi va fin darsliklari tajriba-sinov maktablarida hozir tajribadan o‘tayotganda bolalarda qiziqish o‘ta yuqori bo‘lgan, oldingi va hozirgi yangi avlod darsliklarini ichiga o‘qituvchi ham bola ham kirolmagan bo‘lsa bunda darslik bolani o‘ziga ohangrabodek tortgan. Boshlang‘ichda bir mavzu bir kunda hamma fanga bog‘liq va bu kuniga 4-5 marta takrorlash degani, bolalar 1 oylik mavzuni 1 haftada o‘zlashtirishgan(o‘zlari uyda bajargan).
Jo‘jani kuzda sanaymiz deyishga hojat yo‘q,bir kundayoq bola fin darsliklaridan nimadir o‘rganadi, bola dunyoqarashi o‘zgarayotganini tez his qilasiz, ustozlar esa dars berish jarayonida charchamaydi. Sinfda 2-5 ta bola a’lochi bo‘lib qolganlar mavzularni tushunmay jim o‘tirmaydi, darslik hamma bolalarni o‘zlashtirishiga va fikrlashiga yordam beradi".
Izoh (0)