“Metroda sumkani, blokpostlarda mashina yukxonasini tekshirish kulgili teatrdan boshqa narsa emas” – hazili ortidan 5 sutkaga qamalgan qiz voqeasi faollar muhokamasida

Ijtimoiy tarmoqlarda Toshkent metropolitenida sumkasida bomba borligini aytib hazillashgan qiz 5 sutkaga qamalgani muhokamalarga sabab bo‘ldi. “Daryo” tarmoq faollarining mazkur mavzudagi fikrlarini e’lon qiladi.

“IIVning kuchi shu bechora qizga yetibdi”

“Zambarakning o‘qi” Telegram kanali muallifi Farhod Fayzullayev metroda sumka tekshirish mantiqsizlik ekani haqida yozdi.

IIVning kuchi shu bechora qizga yetibdi. Katta baliqlarga kuchi yetmay, yosh qizni oborib qamashibdi. O‘zi bularning kuchi video yuborgan qizlarga, haykal tagida ashula aytgan vaynerlarga yetadigan bo‘p qopti. Nahotki, o‘n ming odam ishlaydigan tizimda bitta, loaqal bittasi chiqib: “o‘v, jinnimisanlar, yig‘ishtir karam sho‘rvangni” demagan bo‘lsa?! Umuman, mana shu “ogoh paranoyyasi”, “tekshirmasak hammayoq terrorist bo‘p ketadi” degan afsona atayin to‘qib chiqarilgan. Bilasiz, barcha avtoritar rejimlarda ichki nazoratni kuchaytirish, aholini doim qo‘rquvda ushlab turish uchun mana shunaqa “olabo‘ji”lar yaratiladi.

Metroda sumkani, blokpostlarda mashina bagajini tekshirish kulgili teatrdan boshqa narsa emas. Qizni oborib qamashgani ham — odamlarni qo‘rqitish uchun. Yo‘q muammoni hal qilish uchun o‘n minglab militsionerlarni ishga olish uchun bir bahona. Tepadagilarga “mana, bizning keragimiz bor”, deb qo‘yish uchun.

Qarang-da, metro ichida odam ko‘pmi, bozorda? Nega unda bozorlarda ham sumka tekshirilmaydi? Nega avtobuslarda tekshirilmaydi? Nega Nyu-York, London, Parij, Olmaota metrolarida sumka tekshirilmasa ham har kuni portlash bo‘lmaydi? Chunki sumka tekshirish mantiqsizlik. Zamonaviy yo‘llari borki (masalan, kameralar), ular yordamida ham xavfsizlikni ta’minlash mumkin. Sumkalarni tekshirish qanday amalga oshirilishini bilamiz. Olib o‘taman degan odam istasa bemalol olib o‘tadi. Sumka tekshirishning xavfsizlikka aloqasi yo‘q. Bu faqat teatr.

Aytaylik, qiz noto‘g‘ri ish qildi. Nega u qamaldi? Jamiyatga qanday xavfi bor uning? Nega uning xayotini sindirish kerak? Sud nimaga asoslanib bunday qaror chiqardi. Ko‘raylik qarorni?

Biz butun umr qo‘rquvda yashab katta bo‘ldik. Avval KGB, keyin SNB, hozir boshqalari. Mana shu azaliy qo‘rquv ortidan qullik mentaliteti, “kimdir nazorat qilib turishi kerak” degan tushuncha paydo bo‘lgan. Shu jumladan menda ham.

Sumka tekshirilmasa ham, hujjat ko‘rsatilmasa ham hayot davom etaveradi. Hammayoq portlab ketmaydi. Biz o‘zimizga erkinlik talab qilishimiz kerak, ustimizdan nazoratni emas. Zero, Benjamin Franklin aytganidek: “xavfsizlik evaziga erkinliklaridan voz kechishga tayyor inson erkinlikka ham, xavfsizlikka ham loyiq emas”.

Farhod Fayzullayev, “Zambarakning o‘qi” kanali muallifi.

Jurnalist Aziza Qurbonova ham Telegram’dagi kanalida mazkur masala yuzasidan fikrlarini yozgan.

7-sinfdan 11-sinfgacha “Chilonzor” bekatidan to “Buyuk ipak yo‘li”gacha har kuni ikki mahal metroda qatnaganman. Keyin fakultet va TV o‘rtasida ham bordi-keldim metro orqali bo‘lgan. Bu 2000—2008-yillardagi gap. U paytda metroda, vagonlarda — hamma yerda hozirgidek reklamalar-u, yaltir-yulturlar emas, “Ogoh bo‘ling, ogoh bo‘ling” degan xavotirli yozuvlar yopishtirilgan bo‘lardi. O‘zimiz ham metroni qandaydir o‘ta muhim obyektligini his qilardik va har kuni “popkangni och, sumkangni ko‘rsat” degan gap-so‘zni kutmay, tugunimizni ochib ko‘rsatardik.

Allaqaysi yili, kattaroq sinfda o‘qib yurganimda tekshir-tekshirdan zerikib ketibmanmi, har kuni yuzi tanish bo‘lib ketgan militsioner amakiga hazillashibman: “shu kichkina sumkamning nimasini ko‘rasizlar, bomba olib yurarmidim, turniket qilib qo‘ysa bo‘lmaydimi”. Militsioner amakining qoshlari chimirilib: “qani bomba deganing uchun ham sumkani och” deb, kitoblarimni varaqlagancha yaxshilab tekshirishni boshlagan. Hatto kundaligimni ochib, kimligim va baholarimni ko‘rgan) va keyin indamay… o‘tkazib yuborgan… O‘shanda rosa qo‘rqqanman va keyingi safar ortiqcha gapirmay, indamay sumkani ochib ko‘rsatishda davom etganman.

Hatto o‘sha butun mamlakatda “Ogoh bo‘ling” sharpalari kezib yurganda, tinchlik eng katta ne’mat ekani uqtirilgan zamonda ham meni hech kim 5 sutkaga qamamagan edi…

Bu yerda esa 19 yoshli qiz kayfiyati yaxshiligi uchun hazillashgan ekan… 5 sutka qamoq va 1 BHM jarima berishibdi. Ochig‘i, nimadir deyishga hayronman. Albatta, xavfsizlik jiddiy masala. Balki hazillashuvchilar ko‘payib ketmasligi uchun ibrat ko‘rsatmoqchi bo‘lishgandir. Kim bilsin. Qandaydir shu yerda “jazo qonuniy bo‘lishi mumkin, lekin adolatli bo‘lmasligi mumkin” degan gapni xulosa qilgim keldi.

Aziza Qurbonova, jurnalist. 

Bloger Dilroz Abrayevaning fikricha, voqea qizga xatosi tushuntirilgani va u uzr so‘ragani bilan yakunlangani yaxshi edi.

19-20 yoshlardamiz. Metroga tushdik 5-6 qiz. Formali kishi sumkalarimizni tekshirdi. Oramizdagi eng chiroyli dugonamizning hamyondan sal katta sumkachasini uzoooq titdi. Bir nimalar deb hazillashdiyam.

Sezilib turibdi maqsadi shu chiroyli qiz bilan uzoqroq gaplashish. Buni aniq dalillab isbotlash qiyin. Lekin buni hammamiz sezib turgandik. Bu orada ehee qanchadan-qancha katta sumka, paket, qop ko‘targanlar o‘tib ketaverdi.

Dugonamiz gap talashdi va xodim birdan jiddiylashib rahbarini chaqirdi. Ikki formali erkak bo‘ysunmaslik qamoq jazosigacha borishini aytib qo‘rqitdi. O‘sha vaqtda biz uchun kattagina ko‘ngilsizlik bo‘ldi. Bu rasmda ham sumka “razmeri” ko‘rinib turibdi. O‘sha vaqtda xizmat vazifasini o‘tayotgan xodim ham, menimcha, hazilnamo nimadir degan bo‘lishi mumkinki, qiz haddi sig‘ib bomba bor devorgan. Bu mening taxminim.

5 sutka ko‘p. “Suhbat o‘tkazildi, tushuntirildi, xatosini angladi, uzr so‘radi”, degan yakun yaxshi edi, albatta.

Dilroz Abrayeva, bloger.