Atom energiyasi bo‘yicha xalqaro agentlik (MAGATE) bosh direktori Rafael Grossi BMT Xavfsizlik kengashining Zaporojye atom elektr stansiyasidagi vaziyatga bag‘ishlangan yig‘ilishida nutq so‘zlayotib, hozir jangovar harakatlar tufayli yadroviy xavfsizlikka bevosita tahdid yo‘qligini ma’lum qildi, deb yozadi “RBK”.
“Ukraina tomonidan taqdim etilgan eng yangi axborotga tayangan holda, MAGATE ekspertlari o‘qqa tutishlar yoki yaqinda bo‘lib o‘tgan boshqa harbiy harakatlar natijasida yadroviy xavfsizlikka favqulodda tahdid yo‘q, degan dastlabki xulosaga keldi”, — dedi u va vaziyat istalgan lahzada o‘zgarishi mumkinligi haqida ogohlantirdi.
Grossi Rossiya va Ukrainani tashkilot bilan hamkorlikka chaqirdi va MAGATE missiyasini iloji boricha tezroq Zaporojye AESga kiritish zarurligini, bu stansiya xavfsizligini ta’minlash imkonini berishini aytdi.
MAGATE rahbari so‘zlariga ko‘ra, tashkilot atom stansiyasi holati haqida Ukraina tomonidan ham, Rossiya tomonidan ham ma’lumot olgan, ammo uning ta’kidlashicha, tashkilot ekspertlari vaziyatni baholay olishi uchun yadro obyektiga o‘zlari borib ko‘rishi kerak. Grossi missiyaga o‘zi rahbarlik qilishga tayyorligini bildirdi.
“Men Zaporojye AESdagi vaziyatdan hamon juda tashvishdaman va yana takrorlaymanki, yadroviy xavfsizlikni tahdid ostiga qo‘yuvchi har qanday jangovar harakatlar zudlik bilan to‘xtatilishi kerak”, — dedi MAGATE rahbari ular jiddiy oqibatlarga olib kelishini ta’kidlar ekan.
Zaporojye AES — Yevropadagi eng yirik atom elektr stansiyasi. U Energodar shahrida joylashgan. 28-fevral kuni, Ukrainada harbiy operatsiya boshlanganidan keyin to‘rt kun o‘tib, Rossiya Mudofaa vazirligi Zaporojye AES hududi nazorat ostiga olinganini ma’lum qilgandi.
7-avgust kuni Energodar harbiy-fuqarolik ma’muriyati Ukraina qo‘shinlari tunda Zaporojye AESga “Uragan” baravar o‘t ochish reaktiv tizimlari bilan zarbalar berganini ma’lum qildi. Raketa parchalari ishlab turgan energoblok yaqiniga kelib tushgani da’vo qilindi. Rossiya Mudofaa vazirligi ma’lumotlariga ko‘ra, AES va Energodar hududiga Ukraina tomonidan 152 millimetr kalibrli 20 ta snaryad otilgan.
“AESda 3-energoblok qurilmalarining bir qismi tokdan uzilib qoldi, 4-energoblok ishlab chiqarayotgan quvvat kamaydi, vodorod quvuriga zarar yetdi, vodorod stansiyasida vodorodning alanga bo‘lib yonishi yuz berdi”, — deb Rossiya mudofaa idorasi elektr stansiyasiga yetgan zararni izohlagan edi.
Avvalroq Rossiya hukumati Xalqaro atom energiyasi agentligi (MAGATE) rahbariyatiga delegatsiyaning AESga tashrifini tashkillashtirishda yordam berishga tayyorligini bildirgan edi. BMT bosh kotibi Antoniu Guterrish MAGATE inspektorlariga elektr stansiyasiga kirish imkoniyatini berishga chaqirgan va unga berilgan zarbalarni “o‘z joniga qasd qilish” deb atagan edi. Ayni vaqtda Rossiya TIV BMT kotibiyatini tashrifga to‘sqinlik qilishda ayblamoqda (MAGATE BMT rahbarligi ostida ishlaydi).
Rossiya tomoni Zaporojye AESning Ukraina tomonidan davomli o‘qqa tutilishi global texnogen halokatga olib kelishi mumkinligi, stansiya xavf ostida turgani haqida ogohlantirdi va AES o‘qqa tutilishi yuzasidan BMT Xavfsizlik kengashi majlisini o‘tkazishni talab qildi.