Bugun har qanday filmda o‘zini namoyon qila oladigan, nafaqat o‘zbek kino olamida, balki, rus kinematografiyasida ham shuhrat qozongan aktyor Seydulla Moldaxanovning hayot va ijod yo‘llariga nazar solamiz.
Seydulla Moldaxanov 1958-yil 24-may kuni Toshkent shahrida dunyoga kelgan. Aktyor intervyularidan birida oilasining mutlaqo san’atga aloqasi yo‘qligini ta’kidlagan.
10 yoshlarda edim. Otam uyga o‘sha paytlari urf bo‘lgan oq-qora tasvirli televizor olib keldilar-u, men o‘zimni kinoaktyor sifatida ko‘ra boshladim. Yaqinlarim “Katta bo‘lsang, kim bo‘lasan?” deyishsa, hech ikkilanmay “Aktyor!”, derdim. Orzumdan xabar topgan tog‘am Moskvadagi kinematografiya universiteti (VGIK)da aktyorlikka o‘qitishadi degach, u yerga o‘qishga kirishni o‘ylay boshladim. Niyatimga yetdim ham.Seydulla Moldaxanov, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist
Maktabni tugatib, Moskvadagi kinematografiya universitetiga hujjat topshirgan Seydulla Moldaxanov imtihondan yiqiladi. Aktyor bolaligidan o‘qishni orzu qilgan institutiga qabul qilinishi haqidagi qiyinchiliklarni shunday xotirlaydi.
Aktyor bo‘lib yetishishim chindanam oson bo‘lmadi, avvaliga o‘qishga kirolmadim, so‘ng bir necha marotaba teatr studiyalari uchun tashkillashtirilgan imtihonlardan yiqildim. Bekor yurmaslik uchun zavodga ishga kirdim va shu yerdagi madaniyat saroyi qoshida ochilgan teatr jamoasiga qatnay boshladim.Jamoamiz bilan turli festivallarda ham ishtirok etganmiz. Bu men uchun katta maktab bo‘lib xizmat qilgan. Oradan bir yil o‘tib, madaniyat institutining tayyorlov kursiga ilindim. U yerda ham ikki yil tahsil oldim. “VGIK”dan o‘zbek guruhini tuzish uchun mutaxassislar kelishganini eshitib, imtihonda qatnashdim.
Birinchi bosqichdan o‘tdim, ammo keyingisida meni eshitishmadi va “Rejissorlikka o‘qiyotgan ekansiz, davom ettiravering”, deyishdi. Men esa xonada o‘tirganlarning barchasiga qo‘pollik qilib chiqib ketdim. Shu voqeadan keyin meni keyingi bosqichga o‘tkazishdi. Oradan ikki yil o‘tib, buning sababini bildim. Hay’at a’zolari orasida Moskvadan kelgan kishi mening holatimni ko‘rib, “Ana shunday yigitlardan haqiqiy aktyor chiqadi”, degan ekan. Uning bir oјiz so‘zi bilan meni “VGIK”ga olishgan, indamaganidami, orzumdagi universitetda o‘qish nasib qilmasmidi, ehtimol.
Seydulla Moldaxanov, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist
Kinodagi faoliyati haqida
O‘zbekiston Kinoarboblari ijodiy uyushmasi matbuot xizmatining ma’lumotiga qaraganda, Seydulla Moldaxanov mehnat faoliyatini “O‘zbekfilm” kinostudiyasida 1983-yilda boshlagan.
Seydulla Moldaxanovsiz o‘zbek kinosini tasavvur qilish qiyin. U 80 ga yaqin teleserial va kinofilmlarlarda ham rang-barang rollarni mahorat bilan ijro etdi. Jumladan, kinorejissor Yusuf Roziqovning “O‘rtoq Boykenjayev” filmida direktor, “Siz kimsiz”da Salim, rejissor K.Kamalovaning “Nabiramiz militsiyada ishlaydi”da Po‘latov, “Klinika” da talaba, Jahongir Qosimovning “Nazira” filmida koreys, B.Berdiyevning “Qasos” filmida mayor, O.Yo‘ldoshevning “Uqubat” filmida kapitan, Murod Rajabovning “Ulfatlar” filmida trener, Hilol Nasimovning “Faqat g‘alaba” filmida xitoylik trener, Yodgor Sa’diyevning “Shaytanat” milliy serialida Hamdam, Muzaffar Erkinovning “Saodat” teleserialida Norqobil, Rustam Meliyevning “Maqsad” filmida general kabi obrazlarini xalqimiz sevib tomosha qiladi.
O‘zimizda epizod, chet elda bosh qahramon rollarida…
Seydulla Moldaxanov nafaqat o‘zbek kinosida, balki MDH davlatlari kinochilari tomonidan suratga olinayotgan filmlarda ham suratga tushib shuhrat qozonmoqda.
Xususan, ukrainalik kinorejissor S.Chekalovning “Polyarniy reys” da Shaman, “Serdsa tryox” filmida Rudolfo, Qozog‘iston kinochilarining “Vozvrashyeniye” filmida Ayumov, “Serdse moyo — Astana” da taksist, Rossiya kino ustalarining “Visoskiy”da vrach, “Sled salamandri”da Umar, “Na krayu stoyu”da cho‘pon, “Den pobedi”da o‘zbek, “Adaptatsiya”da Xasava, “Sofiya”da Timur, “Gostinitsa Rossiya” teleserialida Nuritdin, “Rodina”da Miyamoto, “Zvyozdi”da brigadir, “Priklyucheniya v strane chatranga”da ota, “Usnuvshiy passajir”da Musalim kabi obrazlari shular jumlasidandir.
Aktyor chet el filmlarida Osiyo xalqlaridan barchasini o‘ynagani haqida shunday xotirlaydi.
Rus filmlarida men mavjud Osiyo xalqlarining hammasini o‘ynagandekman (kuladi). U yakut, yapon, xitoy, hind va boshqalar edi. Hozir, masalan, men parallel ravishda: bir loyihada qrim-tatar va boshqasida O‘rda jangchisi (15-asr voqealari haqidagi film) rolini o‘ynayapman. Aytgancha, yaqin kelajakda yana bir juda yaxshi ekzotik rol bor — Nenets qishlog‘ining boshlig‘i roli. Bu film neft qazib oluvchilar tundraga quduqlarni o‘zlashtirish uchun qanday kelishlari haqida.Kino olamidagi og‘ir kunlar haqidaSeydulla Moldaxanov, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist
Aktyor kino olamidagi og‘ir kunlarda moliyaviy yetishmovchiliklar sabab biroz tanaffus qilib, biznes bilan shug‘ullanishga majbur bo‘ladi. O‘sha yillar haqida Seydulla Moldaxanov shunday deydi:
Albatta, men ham, boshqa aktyorlar ham 90-yillarning o‘rtalarida, kino deyarli nobud bo‘layotgan paytda og‘ir kunlarni boshdan kechirdik. Keyin biznesga kirdim, matbaa bilan shug‘ullandim, sport klubida ishladim. Men teatrni tark etishga majbur bo‘ldim. Yo‘q, u moliyaviy jihatdan xavfsiz edi, lekin psixologik jihatdan qattiq bosdi. Keyin, Xudoga shukur, hammasi yaxshilana boshladi. Men teatrga qaytdim va birinchi qo‘ygan spektaklim “Oq qora laylak” bo‘ldi.Seydulla Moldaxanov, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist
O‘ttizdan ortiq xalqaro teatr festivallari qatnashchisi
Seydulla Moldaxonovni kinodagi bir-biridan farqli, ziddiyatli, o‘ziga xos rollari bilan eslab qolishgan. Lekin aktyor teatr sahnasida ham katta ishlar qila olgan ijodkor hisoblanadi. U o‘tgan davr mobaynida teatr sahnasida 30 dan ziyod turli obrazlarni yaratdi.
U “Ilhom” teatrida sahnalashtirilgan “Oppoq, oppoq qora laylak” spektaklida Said, “Sem lun”da Mani, “Baxtli gadoylar”da Sayed, “Ruh”da Mulla, “Petrushka”da Mavr, “Dojd za stenoy” musiqali dramasida ota, “Podrajeniye koranu”da sayyoh kabi bosh rollarni katta mahorat bilan ijro etib kelmoqda. Ushbu spektakllar Amerika, Yaponiya, Germaniya, Rossiya kabi ko‘plab davlatlarda ham namoyish etilib, 30 dan ortiq Xalqaro teatr festivallarida faol qatnashdi.
Va ozgina e’tibor, kamgina e’tirof haqida
Aktyorning shuncha yillik mehnatlari juda katta desak mubolag‘a bo‘ladi-yu, ammo har qalay turli unvon va mukofotlarga munosib ko‘rilgan.
U 2003-yili “O‘zbekiston Respublikasida xizmat ko‘rsatgan artist” faxriy unvoni bilan taqdirlangan. 2006-yili Rossiya kino rejissori F.Petruxin tomonidan suratga olingan “Den pobedi” nomli badiiy filmida o‘ynagan o‘zbek roli uchun “Eng yaxshi ikkinchi darajali rol” nominatsiyasiga sazovor bo‘ldi. O‘zbekiston va Estoniya hamkorligida rejissyor Yolqin To‘ychiyev tomonidan suratga olingan “Dom dlya rusalok” badiiy filmi esa 2016-yilda “Markaziy Osiyoning eng yaxshi filmi” deb topilgan.
Seydulla Moldaxonovning deyarli 40 yillik mehnat faoliyatidagi biz bilgan mukofot-u unvonlari shulardangina iborat xolos.
Oilaga sadoqatda barcha aktyorlarga o‘rnak aktyor
Seydulla Moldaxanov oilaga vafo masalasida nafaqat hamkasblariga, balki ko‘plab muxlislariga ham o‘rnak bo‘la oladi. Aktyor “Sog‘diyona” gazetasiga 2017-yilda bergan intervyusida oilasi haqida va oilaga sadoqat haqida shunday deydi:
Qizim diplomatiya universitetini tamomlab, Moskvada o‘qishni davom ettirdi. Hozir xalqaro iqtisodiyot yo‘nalishi bo‘yicha yirik kompaniyalardan birida faoliyat yuritib kelyapti. Turmushga chiqqan, nabiram bor. O‘tgan yili teatrdan ruxsat olib, Moskvaga yo‘l oldim, nabiramning qanday atak-chechak otayotganini ko‘rgim kelgandi-da. Bobo bo‘lish boshqacha bo‘larkan. Toshkentga kelganida tandirda yopilgan nonimizni yoqtirib qoldi. Bir butun nonni qo‘liga olvoladi-da, maza qilib paqqos tushiradi. Shundan boshqasini yemaydi.Ayolim xoreograf. Ko‘p yillar badiiy jamoaga rahbarlik qildi, yaqinda nafaqaga chiqib, nabiramizga qarayapti.
Mening baxtli turmush sirim bu — muhabbat, o‘zaro hurmat va ishonch. Rafiqam rus millatiga mansub, ammo sharqona tarbiya ko‘rgan. Meni tushunib, qo‘llab-quvvatlab va mehr ko‘rsatib yashayapti. Bu yil turmush qurganimizga 36 yil bo‘ladi, 4 yil bir-birimizni sinaganmiz. Demak, 40 yildan beri birgamiz. Hozir ham kuniga o‘n martalab qo‘ng‘iroqlashamiz, bir-birimizni sog‘inamiz, baxtli turmush siri shu bo‘lsa kerak-da. Ochig‘i, bir necha martalab uylanadigan erkaklarni tushunmayman, hech kimni sevmaganmi ular? Bir paytlari ishsiz ham yurdim. Yetti yillar chamamda, suratga tushmadim, teatrdan ketdim, o‘sha damlarda rafiqam menga dalda bo‘ldi. Aktyorlardagi krizis davri qiyin kechadi, ayrimlarning toqati yetmay yengiladi. Yaqin do‘stlarim orasida ham shundaylari bo‘lgan, shukr, oilamning ko‘magi bilan men ulardan o‘toldim.
Seydulla Moldaxanov, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan artist
Izoh (0)