Ayollarning ojizaligi, ularni asrab-avaylash haqida ko‘p gapiriladi. Amalda esa doim ham mazkur fikrlar o‘z tasdig‘ini topavermaydi. Bunga ommaviy axborot vositalarida e’lon qilayotgan xabarlar orqali ham guvoh bo‘lish mumkin.
Aslini olganda azaldan ayollarga bo‘lgan qo‘pol munosabat, zulm borasida ko‘p gapirilgan, gapirilyapti. Agar vaziyat isloh bo‘lmasa holat hali uzoq davom etishi mumkin.
Xo‘sh, nima uchun aksariyat aholisi islom diniga e’tiqod qiladigan O‘zbekistonda oilaviy mojarolar tugamayapti? Muqaddas dinimizda munosabatlarni isloh qilish borasida qanday yechimlar bor?
“Daryo” islomda ayollarning ilm olishi, oiladagi o‘rni, haq-huquqi va majburiyatlari haqida islomshunos olim Mubashshir Ahmad suhbatlashdi.
Daryo: Alloma Abdulhamid ibn Bodis “Agar o‘g‘il bolaga ta’lim bersang, bir shaxsga ta’lim bergan bo‘lasan. Agar qiz bolaga ta’lim bersang, butun ummatga ta’lim bergan bo‘lasan” degan edi. Darhaqiqat qizlar ummat tarbiyachisi hisoblanadi. Afsuski ayrim oilalarda ayolga faqat uy bekasi sifatida qaraladi. Ayolning ovqatni shirin pishirishi, uylarni ozoda saqlashi uning ilm olishidan ko‘ra muhimroq hisoblanadi.
Shuningdek, qizlarning diniy bilim olishi kifoya deb qaraydigan oilalar ham juda ko‘p. Aytingchi, ilmni diniy yoki dunyoviy ajratib, shunga qarab sharoit yaratish qanchalik to‘g‘ri? O‘zi muqaddas dinimizda qizlarning ilm olishi, shaxsiy rivojlanishi borasida qanday ko‘rsatmalar kelgan?
Mubashshir Ahmad: Bu savolingizga payg‘ambarimiz Muhammad sallallohu alayhi vasallamdan kelgan “Ilm olmoqlik har bir musulmon erkak va ayolga farzdir” hadisi sharifi to‘liq javob bo‘ladi.
Odatda, shariat ahkomlari bayon qilingan dalillarda faqat erkaklar zikr qilinadi. Ulamolar aytishadiki, ayollar erkaklarning safdoshi hisoblangani uchun hukm ayollarga ham taalluqli bo‘ladi. Faqat fitratan ayollar nozikroq yaratilgani, fikrlashida his-tuyg‘u o‘rin egallaganligi uchun hukmlarda shunga yarasha ozgina farq bor. Lekin hurmatga loyiqlikda, ilm olishda erkaklar bilan tengdirlar. Payg‘ambarimiz mazkur hadislarida esa ayollar nomi alohida zikr qilingan.
Musulmon odam ilmni diniy dunyoviyga ajratib o‘tirmaydi. Har biri musulmon uchun muhim hisoblanadi. Agar bu o‘rganganlari orqali o‘ziga, qolaversa, jamiyatga foyda berishlikni niyat qilgan bo‘lsa, bu mashaqqati ibodat darajasiga ko‘tariladi. Shuning uchun qaysidir ilmlarni biz bu dunyoviy savobi yo‘q deb aytishimiz shar’an to‘g‘ri bo‘lmaydi.
Ayniqsa, ayollarni o‘qishi yoki diniy bilim olib qolgan sohalarni o‘rganishi shart emas deyish juda ham noto‘g‘ri fikr. Bu millat kuchining yarmini ishsiz bekor qoldirgandek gap.
Misol uchun ahli ayoli yoki qizi kasal bo‘lib qolsa, “ayol shifokor bormikin?” degan savol har bir musulmon erkakning boshini qotiradi. Bu joylarda ayollarning bo‘lishi farzi ayn darajasiga chiqqan.
Shuningdek, boshqa sohalarni olib qaraydigan bo‘lsak, dinimiz taraqqiy etgan paytlarda ayol olimalar bo‘lganligi, ular oilasidagi vazifalaridan ortib, juda ko‘p yo‘nalishlarda peshqadamlik qilgani haqida rivoyatlar bor.
Xususan, Oisha onamiz eng ko‘p hadis rivoyat qilish bo‘yicha Abu Hurayra roziyallohu anhudan keyin ikkinchi o‘rinda turganliklari, qolaversa, payg‘ambarimizdan keyin ba’zi bir qo‘shinlarga bosh bo‘lib urushga chiqqanliklari fikrimizning isbotidir.
Qisqa qilib aytganda, islomda hech qachon ayollar ikkinchi darajali, uyida o‘tirishi kerak bo‘lgan qatlam sifatida ko‘rilmaydi.
Modomiki, ayollarning jamiyatdagi ishtirokiga ruxsat berilgan ekan, albatta, bu shariat talablariga muvofiq bo‘lishi kerak. Masalan, bir xonada erkak va ayolning yolg‘iz qolmasligi, ayolning shar’iy libosda bo‘lishi talab etiladi.
Mubashshir Ahmad bilan suhbatning to‘liq shaklini “Daryo”ning You Tube’dagi sahifasi orqali tomosha qilishingiz mumkin.
Xonzodabegim A’zamova suhbatlashdi.
Tasvirchi va montajchi — Ma’murjon Obrahmatov.
Izoh (0)