Аёлларнинг ожизалиги, уларни асраб-авайлаш ҳақида кўп гапирилади. Амалда эса доим ҳам мазкур фикрлар ўз тасдиғини топавермайди. Бунга оммавий ахборот воситаларида эълон қилаётган хабарлар орқали ҳам гувоҳ бўлиш мумкин.
Аслини олганда азалдан аёлларга бўлган қўпол муносабат, зулм борасида кўп гапирилган, гапириляпти. Агар вазият ислоҳ бўлмаса ҳолат ҳали узоқ давом этиши мумкин.
Хўш, нима учун аксарият аҳолиси ислом динига эътиқод қиладиган Ўзбекистонда оилавий можаролар тугамаяпти? Муқаддас динимизда муносабатларни ислоҳ қилиш борасида қандай ечимлар бор?
«Дарё» исломда аёлларнинг илм олиши, оиладаги ўрни, ҳақ-ҳуқуқи ва мажбуриятлари ҳақида исломшунос олим Мубашшир Аҳмад суҳбатлашди.
Дарё: Аллома Абдулҳамид ибн Бодис «Агар ўғил болага таълим берсанг, бир шахсга таълим берган бўласан. Агар қиз болага таълим берсанг, бутун умматга таълим берган бўласан» деган эди. Дарҳақиқат қизлар уммат тарбиячиси ҳисобланади. Афсуски айрим оилаларда аёлга фақат уй бекаси сифатида қаралади. Аёлнинг овқатни ширин пишириши, уйларни озода сақлаши унинг илм олишидан кўра муҳимроқ ҳисобланади.
Шунингдек, қизларнинг диний билим олиши кифоя деб қарайдиган оилалар ҳам жуда кўп. Айтингчи, илмни диний ёки дунёвий ажратиб, шунга қараб шароит яратиш қанчалик тўғри? Ўзи муқаддас динимизда қизларнинг илм олиши, шахсий ривожланиши борасида қандай кўрсатмалар келган?
Мубашшир Аҳмад: Бу саволингизга пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васалламдан келган «Илм олмоқлик ҳар бир мусулмон эркак ва аёлга фарздир» ҳадиси шарифи тўлиқ жавоб бўлади.
Одатда, шариат аҳкомлари баён қилинган далилларда фақат эркаклар зикр қилинади. Уламолар айтишадики, аёллар эркакларнинг сафдоши ҳисоблангани учун ҳукм аёлларга ҳам тааллуқли бўлади. Фақат фитратан аёллар нозикроқ яратилгани, фикрлашида ҳис-туйғу ўрин эгаллаганлиги учун ҳукмларда шунга яраша озгина фарқ бор. Лекин ҳурматга лойиқликда, илм олишда эркаклар билан тенгдирлар. Пайғамбаримиз мазкур ҳадисларида эса аёллар номи алоҳида зикр қилинган.
Мусулмон одам илмни диний дунёвийга ажратиб ўтирмайди. Ҳар бири мусулмон учун муҳим ҳисобланади. Агар бу ўрганганлари орқали ўзига, қолаверса, жамиятга фойда беришликни ният қилган бўлса, бу машаққати ибодат даражасига кўтарилади. Шунинг учун қайсидир илмларни биз бу дунёвий савоби йўқ деб айтишимиз шаръан тўғри бўлмайди.
Айниқса, аёлларни ўқиши ёки диний билим олиб қолган соҳаларни ўрганиши шарт эмас дейиш жуда ҳам нотўғри фикр. Бу миллат кучининг ярмини ишсиз бекор қолдиргандек гап.
Мисол учун аҳли аёли ёки қизи касал бўлиб қолса, «аёл шифокор бормикин?» деган савол ҳар бир мусулмон эркакнинг бошини қотиради. Бу жойларда аёлларнинг бўлиши фарзи айн даражасига чиққан.
Шунингдек, бошқа соҳаларни олиб қарайдиган бўлсак, динимиз тараққий этган пайтларда аёл олималар бўлганлиги, улар оиласидаги вазифаларидан ортиб, жуда кўп йўналишларда пешқадамлик қилгани ҳақида ривоятлар бор.
Хусусан, Оиша онамиз энг кўп ҳадис ривоят қилиш бўйича Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан кейин иккинчи ўринда турганликлари, қолаверса, пайғамбаримиздан кейин баъзи бир қўшинларга бош бўлиб урушга чиққанликлари фикримизнинг исботидир.
Қисқа қилиб айтганда, исломда ҳеч қачон аёллар иккинчи даражали, уйида ўтириши керак бўлган қатлам сифатида кўрилмайди.
Модомики, аёлларнинг жамиятдаги иштирокига рухсат берилган экан, албатта, бу шариат талабларига мувофиқ бўлиши керак. Масалан, бир хонада эркак ва аёлнинг ёлғиз қолмаслиги, аёлнинг шаръий либосда бўлиши талаб этилади.
Мубашшир Аҳмад билан суҳбатнинг тўлиқ шаклини «Дарё»нинг Ёу Тубе’даги саҳифаси орқали томоша қилишингиз мумкин.
Хонзодабегим Аъзамова суҳбатлашди.
Тасвирчи ва монтажчи — Маъмуржон Обраҳматов.
Изоҳ (0)