2022-yil 1-choragida O‘zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 13 155,8 mln dollarni tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 174,8 foizga oshgan. Bu haqda Qishloq xo‘jaligi vazirligi tahlil taqdim etdi.
Tashqi savdoda eksport ulushi o‘tgan yilning 1-choragiga nisbatan 12,8 foizga oshib, 43,9 foizni tashkil etdi. Umumiy eksport hajmi 5 772,2 mln dollardan iborat bo‘lgan.
Import ulushi esa 56,1 foizgacha pasaydi va 7 383,1 mln dollarni tashkil etdi.
Davlat statistika va Davlat bojxona qo‘mitalarining ma’lumotlariga muvofiq joriy yil yanvar-mart oylarida mamlakat oziq-ovqat mahsulotlari importining tarkibi 2021-yilga nisbatan sezilarli darajada o‘zgargan.
Xususan, margarin va o‘simlik yog‘i, go‘sht, kartoshka va boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ulushi ortgan.
Shunindek, import geografiyasi, mahsulot turlarining ulushi va hajmi ham nisbatan o‘zgargan bo‘lib, asosiy mahsulot import qilib olingan davlatlar ichida birinchi o‘ringa Qozog‘iston (309,7 mln dollar), ikkinchi o‘ringa Rossiya (205,2 mln dollar) va uchinchi o‘ringa Braziliya (97,5 mln dollar) chiqqan.
Tahlillarga tayanadigan bo‘lsak, mamlakat importining ortishiga quyidagi omillar ta’sir ko‘rsatgan:
Birinchi omil – bu Rossiya va Belarus davlatlariga nisbatan AQSH, Yevropa va boshqa rivojlangan davlatlar tomonidan qo‘llanilgan iqtisodiy sanksiyalar jahon oziq-ovqat bozorida narxlarning va logistika tariflarini o‘sishiga sabab bo‘lganidir.
Davlat Statistika qo‘mitasi ma’lumotiga ko‘ra, O‘zbekistonda 2022-yil 1-choragida 201,6 mln dollarlik bug‘doy import qilingan bo‘lib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 62,1 mln dollar (43,9%) ga oshgan.
Shu bilan birga, mazkur davrda 803,6 ming tonna bug‘doy import qilingan. Bu o‘tgan yilga nisbatan 88 ming tonnaga ko‘p. O‘rtacha sotib olingan bug‘doy narxi o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 128,7 foizga qimmat bo‘lgan.
Hisob-kitobga ko‘ra, bug‘doy importining 62,1 mln dollarga o‘sishiga joriy yilda sotib olingan bug‘doy o‘rtacha narxining 128,7 foizga qimmatlashganligi ta’sir ko‘rsatdi.
Un importi 28,8 mln dollarni tashkil etgan bo‘lib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 10,8 mln dollar (60 foiz) ga oshgan.
Import qiymatining oshishiga sotib olingan unning o‘rtacha narxini 141,2 foizga oshganligi ta’sir ko‘rsatdi. Import qilingan un hajmining 10,9 ming tonnaga (60,6 foiz) oshganligi, import qiymatini 3,3 mln dollarga (30,9 foiz) oshishiga sabab bo‘ldi.
Kartoshkaning import hajmi 38,6 mln dollarni tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 24,2 mln dollar (168 foiz) ga oshgan.
Kartoshka importining 24,2 mln dollarga o‘sishiga joriy yilda sotib olingan kartoshkaning o‘rtacha narxini 180,3 foizga qimmatlashganligi ta’sir ko‘rsatdi.
Margarin va margarin mahsulotlarining import qiymati 71,6 mln dollar (555,0 foiz)ga oshib, 84,5 mln dollarni tashkil etdi. Margarin va margarin mahsulotlari importi hajmi o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 50,2 ming tonnaga oshib, umumiy import qiymatini 98,1 foizga oshishi ta’sir ko‘rsatgan.
O‘rtacha narxning 110,4 foizga qimmatlashishi esa eksport qiymatini 1,9 foizga oshishiga ta’sir ko‘rsatdi.
Xuddi shunday boshqa mahsulotlarni ham import hajmini oshishiga narxlarning o‘zgarishi va reeksport hajmi katta ta’sir ko‘rsatgan.
Un eksportining ta’siri ham bug‘doy va bug‘doy unining importiga sezilarli darajada ta’sir ko‘rsatdi.
Shu davrda 85,8 mln dollarlik 270,9 ming tonna, o‘tgan yilga nisbatan 42,2 ming tonna yoki 118,5 foizga ko‘p bug‘doy uni eksport qilingan.
Un importi qiymatining o‘sishiga eksport miqdorining ortganligi 17,5 mln dollar (125,7 foiz) hajmida ta’sir ko‘rsatgan.
Ko‘rinib turibdiki, O‘zbekistonga import qilingan unga nisbatan eksport qilingan un hajmi 2,9 barobar ko‘pdir.
Joriy yil yanvar—mart oylarida 25,7 ming tonna bug‘doy eksport qilingan. Bu o‘tgan yilga nisbatan 25,3 ming tonnaga (87,3 barobar) ko‘pdir.
Shuningdek, bug‘doy reeksportining 23,3 ming tonnaga oshganligi import hajmini 7,3 mln dollarga oshishiga omil bo‘lgan.
Joriy yil 1-choragida 9554,4 tonna o‘simlik yog‘i eksporti amalga oshirilib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 12,6 barobarga ko‘paygan.
Bu o‘z navbatida o‘simlik yog‘i importini 10,1 mln dollarga oshirgan bo‘lsa, sotib olingan o‘rtacha narxlarni 112,5 foizga o‘sishi esa import qiymatini 9,5 mln dollarga oshishiga sabab bo‘lgan.
Oziq-ovqat mahsulotlari importining umumiy hajmini o‘sishiga o‘rtacha import narxlarining qimmatlashuvi qariyb 55-60 foiz darajasida ta’sir ko‘rsatgan bo‘lsa, import qilingan mahsulotlar va ulardan tayyorlangan mahsulotlar eksporti hajmining o‘sishi 40-45 foiz ta’sir ko‘rsatgan.
Izoh (0)