Turkiya Shvetsiya va Finlyandiyaning NATOga qabul qilinishi uchun o‘z shartlarini aytdi

Shvetsiya va Finlyandiyaning NATOga kiritilishini ma’qullash evaziga Turkiya F-35 uchuvchilarini tayyorlash dasturga qaytarilishini va Rossiyadan C-400 xaridi uchun sanksiyalar bekor qilinishini talab qilmoqda. Bu haqda Bloomberg turkiyalik yuqori mansabli manbalariga tayanib xabar berdi.

Yana bir shart ushbu ikki mamlakat kurd tashkilotlarini omma oldida qoralashi va Kurdiston ishchilar partiyasini terrorchilik tashkiloti deb tan olishidan iborat. Anqara, shuningdek, Shvetsiya va Finlyandiya tomonidan o‘ziga qurol yetkazib berilishiga qo‘yilgan cheklovlar olib tashlanishini talab qildi (ular Turkiyaning Suriyadagi operatsiyalari tufayli 2019-yildan buyon amal qilib keladi).

Agentlik manbalari aniqlik kiritishicha, Turkiyaning 1980-yilda Gretsiya NATO tarkibiga qaytarilishiga bergan rasmiy roziligi endi xato deb ko‘rilmoqda, Turkiya rahbariyati esa uning Skandinaviya mamlakatlari bilan ham takrorlanishini istamagan bo‘lardi (Turkiy ava Gretsiya o‘rtasida Kipr tufayli ziddiyatlar bor).

Finlyandiya va Shvetsiya Rossiya Ukrainada harbiy operatsiya boshlaganidan keyin NATOga qo‘shilish haqida qaror qabul qildi. 17-may kuni mamlakatlar rasmiy arizalarini topshirdi. Finlyandiya prezidenti Sauli Niinistyo va Shvetsiya bosh vaziri Magdalena Andersson qo‘shma matbuot anjumanida NATOga qo‘shilish haqidagi arizalar 18-may kuni berilishini ma’lum qildi.

Shvetsiya xalqaro betaraflik (neytrallik)ni XIX asrdan buyon saqlab keladi. Finlyandiya Ikkinchi jahon urushi tugaganidan beri, qariyb 80 yil mobaynida betaraf mamlakat bo‘lib kelgan.

Finlyandiya va Shvetsiya NATOga kirishi uchun arizalar alyans boshqarmasining asosiy siyosiy organi — Shimoliy Atlantika kengashida ko‘rib chiqilishi shart. Shundan keyin mamlakatlarning alyansga a’zo bo‘lishi haqidagi bitim harbiy-siyosiy blok tarkibidagi 30 ta davlatning barchasida milliy darajada ratifikatsiya qilinishi kerak.

16-may kuni Turkiya prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on Anqara Finlyandiya va Shvetsiyaning NATOga qo‘shilishiga rozilik bera olmasligini aytgandi. U buni mamlakatlar Turkiyaga “terrorchilar”ni topshirishni istamayotgani bilan izohladi. Avvalroq Shvetsiya va Finlyandiya Kurdiston ishchilar partiyasi va FETO (turk yozuvchisi Fatxulla Gulen mafkurasi atrofida yuzaga kelgan harakat bo‘lib, uni Turkiya 2016-yildagi davlat to‘ntarishiga urinishga aloqador deb hisoblaydi) a’zolarini ekstraditsiya qilishdan bosh tortgani xabar berilgandi.