2020-yilda pandemiya sababli dunyo Ikkinchi jahon urushi tugaganidan beri eng chuqur tanazzulni boshdan kechirdi. Oradan ikki yil o‘tgach The Economist nashri dunyo iqtisodiyoting kelajagini tahlil qildi.
Ukrainadagi urush oziq-ovqat va energiya narxining oshishiga olib keldi. Bu esa uy xo‘jaliklarini daromadlarini pasaytirdi.
Xitoydagi blokirovkalar dunyoda ta’minot zanjirlarini buzmoqda. Markaziy banklar esa inflyatsiyani yumshatish uchun foiz stavkalarini tezlik bilan oshirmoqda.
Jahon iqtisodining kelajagi haqidagi qo‘rquvlar moliya bozorlarini larzaga keltira boshladi. O‘tgan oyda dunyoda texnologik aksiyalar va kriptovalyutalar narxi keskin tushib ketdi. Iqtisodchilar global o‘sish bo‘yicha prognozlarini doimiy ravishda pasaytirmoqda.
Jahon yalpi ichki mahsulotining 60 foizdan ortig‘ini tashkil etuvchi, asosan boy mamlakatlardan iborat bo‘lgan Iqtisodiy hamkorlik tashkiloti bo‘ylab iste’molchilar ishonchi koronavirus birinchi marta paydo bo‘lganidan ham pastroq bo‘lmoqda.
13-may kuni e’lon qilingan dastlabki hisob-kitoblarga ko‘ra, Michigan universiteti tomonidan tuzilgan amerikalik iste’molchilarning kayfiyati o‘lchovi bu oyda so‘nggi o‘n yillikdagi eng past darajaga tushdi.
AQSH Milliy statistika boshqarmasi va Angliya banki ma’lumotlariga ko‘ra iste’molchilar hamon yuqori pul sarflashda davom etmoqda. Biroq bu jarayon ham vaqtincha bo‘lishi mumkin.
Inflyatsiya xarid qobiliyatini pasaytirgan taqdirda ham, bir muncha vaqt odamlar sarf-xarajatlarni davom ettirishi mumkin.
Kompaniyalar hamon bardoshli ko‘rinadi. Ko‘pgina kompaniya egalari yuqori xarajatlardan shikoyat qilishmoqda.
Indeed ish o‘rinlari saytidan olingan ma’lumotlarga ko‘ra, boy mamlakatlarda bo‘sh ish o‘rinlari o‘sishni to‘xtatgan, ammo ular hali ham yetarlicha ko‘p.
Xitoy va Rossiya iqtisodiyoti
Bu oqimda ayrim zaif davlatlar ham bor. G‘arb davlatlari Ukrainaga bostirib kirishiga javoban sanksiyalar qo‘yganidan keyin Rossiya iqtisodiyoti keskin pasaydi.
Xitoy hukumati tomonidan joriy etilgan lokdaunlar oqibatida Xitoyda iqtisodiyot qisqarishi mumkin. 16-may kuni e’lon qilingan ma’lumotlar shuni ko‘rsatdiki, Xitoyda aprel oyida sanoat ishlab chiqarishi o‘tgan yilga nisbatan 2,9 foizga, chakana savdo esa 11 foizdan ko'proq kamaydi.
10-may kuni Xitoy yalpi ichki mahsulotining qariyb 30 foizini tashkil etuvchi 41 shahar hali ham to‘liq yoki qisman yopilgan. Xitoy iqtisodiyoti turli xil sohalarda zarar ko‘rishda davom etmoqda.
Ma’lumotlar kelajakda o‘zgarishi mumkin. Agar Rossiya Yevropaga gaz yetkazib berishni butunlay to‘xtatsa, Xitoy blokirovka cheklovlarini yanada kuchaytiradi va Markaziy banklar foiz stavkalarini tezroq oshirishga majbur bo‘ladi.
JPMorgan ta’kidlashicha, 1900-yildan beri 12-global resessiya hali boshlanmaganga o‘xshaydi.
Izoh (0)