Qashqadaryo viloyatining Chiroqchi tumanidagi Chiyali qishlog‘ida O‘zbekistonga dong‘i ketgan Chiyali yaxnasi tayyorlanadi. Mahalliy aholining aytishicha, yaxna go‘sht ishqibozlari hafta davomida bo‘lib o‘tadigan eng katta bozorlardan yaxna go‘sht sotib olib, tanovul qilish imkoniyatiga ega.
“Daryo” ijodiy jamoasi Chiroqchi tumanining Chiyali qishlog‘ida “Chiyal g‘ururim” deb nomlangan bozorda yig‘ilgan yaxna pishirib sotuvchilarni suhbatga tortdi.
“Yaxna go‘shti Chiyalining arpa yeb, semirgan 40-50 kilo go‘sht qiluvchi qo‘zi go‘shtidan tayyorlanadi. Ana shunday semiz qo‘zi go‘shti bo‘lsa, yaxna rohatlanib yeydigan bo‘lib pishadi”, — deydi bozorda yaxna pishirib sotuvchi Ziyovuddin Jumanov.
Ziyovuddin Jumanovning aytishicha, yaxna tarkibida suv, go‘sht va tuz bo‘ladi, xolos. Yaxna go‘sht faqat mol tappisi — tarashada pishiriladi. Gaz yoki o‘tinda pishirilgan yaxna go‘sht tarashada pishgan yaxnachalik shirin va totli bo‘lmaydi.
“Suvga 50 kilo go‘shtni tashlab, unga tuz tashlab 10-12 soat qaynatasiz. Past olovda qaynab, maromiga yetgan go‘sht, Chiyali yaxnasi bo‘ladi”, — deydi oshpaz.
Haftaning uch kunida bo‘lib o‘tuvchi tumandagi eng katta bozorlar — xalq tilida “Payshanba bozor” nomini olgan hozirgi “Chiyal g‘ururim” bozori, Sho‘rquduq dehqon oziq-ovqat bozori hamda “Chorshanba bozor” nomi bilan mashhur bozorlarda yaxna pishirib sotuvchi Ziyovuddin Jumanov har bozorda besh bosh qo‘zi go‘shtidan tayyorlangan yaxnani sotib ulguradi.
“Har bozorga besh tog‘ora yaxna go‘sht olib chiqaman va hammasini sotib ulguraman. Har bir tog‘orada 40-50 kilo go‘sht bo‘ladi”, — deydi yaxna pishirib sotuvchi Ziyovuddin aka.
Ziyovuddin akaning aytishicha, bir kilo yaxna go‘sht 130 ming so‘mdan 150 ming so‘mgacha bo‘lgan narxda sotiladi.
“Yaxna go‘shtini boshqa joylarda ham pishirib ko‘rishdi. Ammo o‘xshamadi shekilli, hamma shu bozorlarga kelib yeb ketadi. Yaxna pishirish sirlarini o‘rganish uchun qo‘li shirin yaxnachilarga shogird tushish kerak. Menga bobom Qo‘ylijumanbobo yaxna pishirishni o‘rgatgan bo‘lib, yaxna pishirib sotish bizning oilaviy beznesimizga aylangan”, — deydi Ziyovuddin Jumanov.
20 yildan beri yaxna pishirib sotuvchi Bekzod Xushvaqtovning aytishicha, yaxna go‘sht 24 soat qaynaganidan so‘ng pishadi.
“Yaxna 24 soat qaynagach, keyin iste’mol uchun tayyor bo‘ladi. Men yaxnani gaz va o‘tinda ham pishiraveraman”, — deydi Bekzod Xushvaqtov.
32 yildan beri yaxna pishirib sotuvchi Qilich aka Farmonovning aytishicha, yaxna go‘shtining paydo bo‘lganiga bir asr bo‘lgan.
“Chiyali xalqi judayam topqir xalq-da. Ilgari uyiga mehmon kelganda, mehmon qilish uchun choyxonalar bo‘lmagan. Shunda go‘shtni dimlab pishirib, yaxna go‘shni o‘ylab topishgan. Shu-shu ota-bolalarimiz yaxna pishirishni odat qilgan”, — deydi Qilich aka Farmonov.
Qilich akaning aytishicha, Chiroqchi yaxnasini tanovul qilish uchun Toshkent shahridan, Samarqanddan, Xorazm va Navoiy, shuningdek Surxondaryodan ham mehmonlar keladi.
“Qilich buvani 20 yildan beri taniymiz. Har bozor Qilich akadan yaxna olib, ketaman. Bozorda o‘zimiz yeb, uyga ham olib ketamiz”, — deydi viloyatning G‘uzor tumanidan yaxna yeyish maqsadida bozorga borgan Samandar Normurodov.
Yaxna pishirib sotuvchilar hamda iste’molchilarning aytishicha, yaxna sotiladigan bozorda yozning eng issiq kunida ham pashsha bo‘lmaydi.
“Bozorlarimiz hamda yaxna go‘shtimizga duo ketgan. Bizdan boshqalar yaxna pishirsa baribir o‘xshamaydi. Yaxna faqat shu yerda o‘z maromida pishadi va uning ta’mi boshqa joyda pishiriladigan yaxnalardan ajralib turadi”, — deydi “Daryo” muxbiri bilan suhbatlashgan Qilich aka Farmonov.
Izoh (0)