“O‘zbekistonda sabzi narxi 2022-yil bahorgacha o‘zgarmaydi” — Qishloq xo‘jaligi vazirligi

O‘zbekistonda noyabr oyidagi sabzining narxini 2021-yil iyun oyi bilan taqqoslaganda 4–5 barobargacha tushganini ko‘rish mumkin. Qishloq xo‘jaligi vazirligining prognozlariga ko‘ra, 2022-yil bahorida kutiladigan yangi hosilga qadar sabzining narxi shu darajada saqlanib qoladi.

Vazirlik ma’lum qilishicha, 2021-yilda sabzining o‘rtacha hosildorligini bir gektardan 20–25 tonnadan 30–40 tonnagacha miqdorda oshirish imkoniyati yaratildi. Shu tariqa 1 kilogramm sabzining tannarxi fermer xo‘jaliklarida 700–800 so‘mgacha (6,5–7,5 sent) arzonlashdi. 20-iyun holatiga ko‘ra, 1 kilogramm sabzining o‘rtacha chakana narxi 6000–10000 so‘mni tashkil etgan bo‘lsa, bugungi kunda (2021-yil oktabr–noyabr) 2000 so‘mgacha tushdi, dalaning o‘zidagi o‘rtacha xarid narxi esa 1 kilogramm sabzi uchun 1000–1500 so‘m atrofida.

2021-yil sabzi narx o‘zgarishi tufayli ko‘p bora e’tibor markazida bo‘ldi, buning asosiy sababi 2021-yil bahorda “ertapishar sabzining” yetilishi deyarli bir oyga kechikdi.

Yozga kelib, sabzi narxiga oid vaziyat butunlay barqarorlashdi. Yoz oxiri va kuz oylarining boshida esa Qishloq xo‘jaligi vazirligi tomonidan aholi uchun “daladan iste’molchigacha” tamoyili asosida arzonlashtirilgan yarmarkalar ishga tushirildi. Ularda sabzi va boshqa asosiy qishloq xo‘jaligi mahsulotlari shundoq dalaning o‘zidan bozor rastalariga olib kelingani sabab, past narxlarda sotilishiga erishildi.

Qayd etilishicha, 2021-yili barcha toifa xo‘jaliklarida sabzi jami 124,4 ming gektar (o‘tgan yilga qaraganda, 18,2 ming gektarga ko‘p) maydonda ekilgan. 2021-yilda yetishtirilgan 2 million tonnadan ortiq hosildan (o‘rim-yig‘im ishlari davom etyapti) asosiy qismi ichki bozor ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltiriladi.

Bunda “takroriy ekindan” yig‘ilgan 140 ming tonna sabzi qishki-bahorgi mavsumda aholi ta’minoti uchun zaxiraga olinadi, “kechpishar” sabzining bir qismi esa umumiy quvvati 250–300 ming tonna bo‘lgan o‘nlab ixtisoslashtirilgan korxonalar bazasida qayta ishlanadi (2020-yili 110 ming tonna sabzi qayta ishlash, ya’ni quritish, shok usulida muzlatishga yuborilgan edi).

Ta’kidlanishicha, mamlakat aholisining sabzi mahsulotiga bo‘lgan yillik talabi 700–800 ming tonnani tashkil etadi (tibbiy me’yorlarga ko‘ra, bir insonning yillik ehtiyoji taxminan 20 kilogramm dan iborat). Iste’mol savatchasidagi sabzi mahsulotining ulushi 0,4 foiz hisoblanadi.

2021-yili sabzi eksporti hajmi xorijiy davlatlarda ushbu qishloq xo‘jaligi mahsulotiga bo‘lgan talab va xarid narxlarining o‘sishi oqibatida sezilarli darajada oshdi. 2021-yil 1-noyabr holatiga ko‘ra, jami 50,5 ming tonna yoki 2020-yilgi shu davrga nisbatan 17 foiz (43,4 tonna)ga ko‘p sabzi eksport qilindi. Eksport qilingan sabzining 65 foizi aprel–iyun oylari, ya’ni “ertapishar sabzi” mavsumiga to‘g‘ri keldi.

2021-yili 7,6 million AQSh dollariga teng sabzi mahsuloti quyidagi 9 davlatga eksport qilindi: asosan Qozog‘istonga 30,5 ming tonna (4 million AQSh dollari), Qirg‘izistonga 16,5 ming tonna (2,8 million AQSh dollari), Rossiyaga 3 ming tonna (704 ming AQSh dollari), shuningdek, Tojikiston, Belarus, Chexiya, Ukraina, Janubiy Koreya va BAA davlatlariga yetkazib berilgan.

Davlat statistika qo‘mitasi 30-iyun kuni o‘tkazilgan kuzatuv natijalarida 1 kilogramm sabzi 4000-12 000 so‘m atrofida edi. 21-iyunda sabzi narxi 15 ming so‘mgacha yetgandi. Qishloq xo‘jaligi vazirligi yaqin kunlarda sabzi narxining pasayishi kutilayotgani ma’lum qilgandi.