• Profilga Kirish
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
Ўзбекча
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • So‘nggi yangiliklar
  • Asosiy yangiliklar
  • Eng ko‘p o‘qilgan
  • Kolumnistlar
    • USD12559.26
    • RUB160.17
    • EUR14413.01
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Toshkentda
      +31°C
      • Andijon
      • Qarshi
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Farg‘ona
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Termiz
      • Namangan
      • Toshkent
      • Navoiy
      • Toshkent vil
      • Nukus
      • Urganch
    • Daryo
      • Internet-nashr
      • Tahririyat haqida
      • Aloqa ma'lumotlari
      • Foydalanish shartlari
      • Maxfiylik siyosati
      • Yangiliklar arxivi
    • Reklama
    • Ijtimoiy tarmoqlar
      • Instagram | Rasmiy
      • Instagram | Lifestyle
      • Instagram | Sport
      • Facebook | Rasmiy
      • OK | Rasmiy
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Rus tilida
      • YouTube | Daryo Global
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • O‘zbekiston
      • Boshqalar
      • Navoiy
      • Toshkent viloyati
      • Sirdaryo
      • Jizzax
      • Qashqadaryo
      • Surxondaryo
      • Xorazm
      • Buxoro
      • Samarqand
      • Namangan
      • Farg‘ona
      • Andijon
      • Qoraqalpog‘iston
      • Toshkent sh.
      • Mehridaryo
      • Ob-havo
    • Markaziy Osiyo
      • O‘zbekiston (Mahalliy)
      • Afg'oniston
      • Qirg‘iziston
      • Qozog‘iston
      • Turkmaniston
      • Tojikiston
    • Dunyo
    • Pul
      • Biznes
      • Iqtisodiyot
      • Moliya
      • Kripto
    • Madaniyat
      • Kino
      • Kitob
      • Musiqa
      • Shou-biznes
    • Layfstayl
      • Ayollar sahifasi
        • Farzand
        • Go‘zallik
        • Karyera
        • Maslahatlar
        • Moda
        • Retseptlar
      • Texnologiyalar
        • Arxitektura
        • Gadjetlar
        • Ilm-fan
        • Koinot
        • Media
      • Avto
      • Qo‘ziqorin
      • Sayohat
      • Salomatlik
      • Ta’lim
        • Abituriyent
        • Ingliz tilini o’rganamiz
    • Sport
      • Futbol
      • UFC
      • Boks
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    O‘zbekiston

    O‘t arava to‘g‘risida

    1938-yilning 4-oktabri — nafaqat o‘zbek adabiyoti yo madaniyati, balki butun O‘zbekiston tarixidagi eng mash’um sanalardan biri. Shu kuni Toshkentda millat daholari — Abdurauf Fitrat, Abdulla Qodiriy va Abdulhamid Cho‘lpon otib tashlangan edi. “Daryo” ushbu uch ulug‘ mutafakkir xotirasiga hurmat ramzi sifatida ularning yillar o‘tsa-da o‘z ahamiyatini yo‘qotmagan jurnalistik materiallarini butun oktabr oyi davomida har kuni qayta e’lon qilib boradi.

    Illyustratsiya: “Daryo” / Dilzoda Hamidjonova

    Illyustratsiya: “Daryo” / Dilzoda Hamidjonova

    O‘t arava to‘g‘risida

    O‘t arava demakdan maqsadim avto‘mo‘bil ekanligini bilsangiz kerak. Xalqimiz “avto‘mo‘bil”ni o‘t arava deydur. Men bu maqolamda o‘t aravaning fazilatlaridan gapirmakchi emasman. Yiroq yo‘lni yaqin, qiyin ishni oson qilish uchun o‘t arava juda kerak narsa, foydalik muyum. Lekin bu maqolamda boshqa narsa to‘g‘risida gapirmakchiman.

    Hozirgi vaqtda gazetalarimizni o‘qung. Eng ko‘b yozilg‘an narsa Girmoniya masalasi. Har kun, har sonda desak mumkin: Shtrezeman, Ebert, Alber, Sekt, Karvakitlerdek jonli nomlar; Saksoniya, Turingiya, Bavariya, Rur, Rayn kabi jonsiz ismlar; bular ham hammasi xabar, darakdan iborat. Masalan: men borsam-da, Shtrezeman kim, Ebert qandoq kishi, Gilferding o‘zining sarvatga doir mashhur asarida qandoq asoslarni oldinga suradur deb katta savollarni bersam va shunga keng-kovur javob olmoqchi bo‘lsam… qayerg‘a bosh uraman? Musulmonchani, turkchani yaxshig‘ina bilsam ham o‘ruschani bilmayman, uni darrov bir-ikki oyning ichida o‘rganib olish qiyin, musulmoncha siyosat kitoblari bo‘lsa yo‘q.

    Toshkentda yo Maskovda bo‘lsam birorta qulubga borar edim. U yerlarda nima ko‘b? Qulub bilan leksiya! Men turg‘an yerda mendan boshqa ham bir necha million menga o‘xshag‘an baxti yo‘q “ahli viloyat” (provinsial) turaturg‘an joylarda qulubning mazasi yo‘q. Qulub bor yerda leksiyaning burdi yo‘q. So‘zning qisqasi: yo‘q, yo‘q, yo‘q.

    Men yo‘l usti to‘g‘ri kelganda gazetachilar bilan ham so‘zlashdim.

    “Nimaga bir masalaning asl-asosidan tuzuk-quruq ma’lumot bermaysiz? Bu kundalik xabaringiz bilan ishning tagiga yetib bo‘lmaydur”, — dedim. Gazetachilar sira hovliqmasdan shu javobni berdilar:

    — Har narsaning o‘z joyi, o‘z asbobi bor. Gazetlarimizning vazifasi — kundalik voqealar to‘g‘risida — gazetaning o‘z miqyosidan oshib ketmaslik sharti bilan — tafsilot bosib tarqatmoqdur.

    Siz aytgan chuqur taglik masalalarni quloch-quloch qilib yozmoq uchun majmua, ya’ni jurnal degan narsa bo‘ladir!

    So‘ngra jurnal qidirishga tushdim: “Bilim o‘chog‘i”1 degan bir narsa bor ekan, vafot qilibdur. “Inqilob”2 degan bittasi O‘rta Osiyo sho‘ro jumhuriyatlarining hammasiga barobar “o‘g‘ul” bo‘lub, hammasining dastmoyasi bilan dunyoga chiqmoqchi bo‘lg‘an ekan. Uni ham Buxorodan nari daraksiz ketdi deydilar.

    Har holda, bilinib qoldi. Ayniqsa, bizning Turkiston ­jumhuriyatining — markazlik bo‘lish sharafidan mahrum qolg‘an — viloyat fuqarolari munga ko‘b tashna bo‘ldilar. Bir majmuaning chiqmog‘i juda zarur, juda lozim. Shu zarurat nimaga o‘talmaydur deb ko‘b joyga murojaat qildim, javob berdilarki:

    — Pul yo‘q!

    — Pul yo‘q!

    “Bilim o‘chog‘i” bilan “Inqilob” majmualari ham shuning uchun to‘xtab qolg‘an ekanlar.

    Lokin men munga ishonib yetolmayman. Tatariston sho‘rolar jumhuriyatida bir-ikita majmua to‘xtovsiz chiqib turar ekan. Aqlim olmaydur: Tatariston sho‘rolar jumhuriyati bizning Turkiston sho‘rolar jumhuriyatidan boymi ekan? U jumhuriyatning paxtasi yo‘q edi-ku. Bizda axir paxta bor, radiy javhari bor, darmona (santonin) koni bor, toshko‘mir, qora yog‘, yana nima balolar bor. Shularning hammasi ijtimoiy asosdagi maslahatlik jumhuriyatimizning boyligi-ku!

    Yo shundoq emasmi?

    Qani, gapiring-chi!

    Farq bo‘lsa-bo‘lmasa shundadurkim, Tatariston sho‘ro jumhuriyatining oqsoqollari haligi shiddatlik ehtiyoj va zaruratni sezganlar, bilganlar. Bizning oqsoqollarimiz bo‘lsa “Прожектор”, “Красная Нива”, “Эxo”, “Oгонёк”, “Новый Восток”3 va boshqa ming xil ruscha majmualardan istaganlarini ola berib, o‘zlaridan boshqa o‘ruschaga olim bo‘lmag‘an biz viloyatlik bechoralarni unutub qo‘yg‘anlar!

    Farq yolg‘iz shunda.

    Yaqinda Toshkentda bo‘ldim. Ba’zi bir idoralarning chiroyliq, chaqqon, haybatlik o‘t aravalari yonimdan shamoldek shuvullab, o‘qdek g‘uvullab o‘tub ketdilar. Men bechora viloyatlik aql va hushimdan ajrab — tang qotib qarab qoldim.

    Yaqinda Xo‘qandga keldim. Eski shahardan kelayotub edim, bir muyulushdan ikki javobgar ishchi o‘rtoqlarim g‘alati izvoshda uchar otlarni tizg‘iratib chiqib qoldilar. Agarda darhol o‘zimni chekkaga olub, devorg‘a orqamchasig‘a yopishmasam izvoshning g‘ildiraklari tagida qolub ketar edim-da, siz ham bu kun bu maqolani o‘qushdan mahrum bo‘lub qolur edingiz…

    Bir oz surushturg‘animdan so‘ng ma’lum bo‘ldikim, o‘t aravaning o‘zi chiroyliq, chaqqan oyog‘i yengil narsa bo‘lsa ham, ashqol-dashqoli juda ko‘p, sarf-xarajati juda katta ekan. Unga ketaturg‘an benzin degan yog‘ning puli bizning qishloq mahkamalariga oshub-toshkunday bir ismeta bo‘lar emish… Ayniqsa, o‘t aravani haydayturg‘an “shuffer”i4 javobgar ishchilar oylig‘ig‘a zo‘rg‘a unar emish…

    Izvoshning xarajati ham oz emasdur. U – savlatlik, u – semiz, u – chopong‘ir otlar ozmuncha ovqat yemayturg‘andur. Kuchir ham axir noz-sitamdan xoli emasdur.

    Bitta mahkamaning o‘t aravasini sotsaq, ikkita mahkamaning ikkita izvoshini ham otlari bilan sotub yuborsaq, shularga ketaturg‘an bir yillik xarajatni ham Chirvonboyning qursi bilan hisoblab shunga yarasha mablag‘ni ajratub qo‘ysaq: shu mablag‘larning hammasini shotirag‘an chirvon qilib “Turkiston” gazetimi, “Farg‘ona”mi, “Zarafshon”mi – uchalasidan bittasining boshqarmasig‘a topshirsaq, bitta majmua chiqarub berishga unarlarmi ekan?

    Men o‘ylaymankim: jon derlar, jon derlar…

    Cho‘lpon

    “Farg‘ona” gazetasining 1923-yil 7-dekabr sonida “Mirzo Qalandar” imzosi bilan bosilgan. So‘ngra “Adabiyot nadir?” maqolalar to‘plamida qayta chop etilgan.

    “Farg‘ona” gazetasi asosida nashrga tayyorlandi. Cho‘lpon “Asarlar”i 4-tomida nashr etilgan.


    Izohlar

    1 “Bilim o‘chog‘i” – Turkiston Maorif xalq komissarligining oylik ijtimoiy-siyosiy, ta’lim-tarbiyaviy va adabiy jurnali. 1922-yili birinchi soni chiqqan. 1923-yili jurnalning 2–3-qo‘shma soni chiqqach, nashr etilishdan to‘xtagan.

    2 “Inqilob” – 1922-yildan chiqib, 1924-yil oktabrida to‘xtagan jurnal. Adabiy, siyosiy-ommaviy oylik jurnal bo‘lmish “Inqilob” Turkiston KP MQ organi edi.

    3 “Прожектор”, “Красная Нива”, “Эxo”, “Oгонёк”, “Новый Восток” – XX asrning 20 – 30-yillarida (ba’zilari keyin ham) nashr qilingan jurnallar.

    4 Shuffer (shopyor) – mashina haydovchi.

     

    Mavzuga doir:

    • Abdulla Qodiriy: Biz kim va nimalardan qo‘rqamiz?
    • Cho‘lpon: Istiqbol uchun kurash
    • Fitrat: Musulmonlar, g‘ofil qolmang!
    • Abdulla Qodiriy: Maslaku maqsaddan shammai izhor
    • Cho‘lpon: Ruhimiz o‘lmasun
    • Fitrat: Johilona taassubg‘a misol
    • Abdulla Qodiriy: Dumbasi tushib qolgan emish

    08.10.2021, 23:58   Izoh (0)   31883
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Izoh (0)

    Kirish
    Javob qoldiring Bekor qilish

    Mavzuga doir

    Juma namozidagi portlash, Kolizeyda qilingan tinchlik uchun ibodat, Isroil kuchlari bilan to‘qnashgan falastinlik. 8-oktabr suratlari

    08.10.2021, 23:54

    Zarafshon daryosining “Navoiyazot” yaqinidagi hududida ommaviy zaharlanish yuzaga kelib, baliqlar nobud bo‘ldi

    08.10.2021, 23:45

    Til ravnaqi

    08.10.2021, 23:29

    Toshkentda YPX xodimlari ko‘z o‘ngida sodir etilgan qo‘pol qoidabuzarliklarning ishtirokchilari oradan salkam uch oy o‘tib topildi. Ular 17 yoshli yigitlar bo‘lib

    08.10.2021, 23:29

    Foto: Yangihayot tumanida qurilgan ko‘tarma piyodalar o‘tish joylari

    08.10.2021, 23:13

    O‘zbekistonda 2021-yil boshidan buyon qariyb 78 mlrd so‘mlik gaz o‘g‘irlangan — Energetika vazirligi

    08.10.2021, 22:44
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Sizning muammoingiz yechimi


    "Eco Expo Central Asia 2025" doirasida xalqaro ekologik tashabbuslar birlashmoqda


    “Mikrokreditbank” ATB IX Germaniya-O‘zbekiston biznes forumi doirasida ODDO BHF bank bilan 50 million dollarlik shartnoma imzoladi


    InfinBANK tomonidan XISMK liniyasi bo‘yicha taqdim etilayotgan islomiy moliyalashtirish – biznesni rivojlantirish uchun ishonchli yechim 


    “Moody’s Ratings” xalqaro reyting agentligi “O‘zbekinvest” kompaniyasi reytingi prognozini “Ba2”- “ijobiy” darajagacha ko‘tardi


    TBC Bank va Bahodir Jalolov firibgarlarga qarshi jangga chiqdi 


    O‘zbekiston terma jamoasining dunyodagi eng yirik sport tadbiriga chiqishi Kia brendining mavqeini yanada mustahkamlashga xizmat qiladi 


    Paynet xizmatlari endi Kapitalbank bankomatlarida mavjud


    AKFA Group “AKFA Medline Social” nomli tibbiy startap qurilishini boshlanganini e’lon qildi 


    Texnologiyaning yangi bosqichi — HUAWEI Mate XT va HUAWEI Mate 70 Pro bilan tanishing


    Investitsiya nima va u insonlarga nima uchun kerak?


    InfinBank pul o‘tkazmalari geografiyasini kengaytirmoqda


    Moody’s “Biznesni rivojlantirish banki” reytinglarini “salbiy”dan “barqaror”ga o‘zgartirdi


    Uzbekistan Airways Seulga kunlik aviaqatnovlarni taklif qiladi


    Buxoro, G‘ijduvon, zindon, misvok va madrasa – 100 savolga 1 javob


    “O‘zbekinvest” EISK AJ va Slovakiyaning EXIMBANKA SR o‘rtasida hamkorlik to‘g‘risida bitim imzolandi

     

    Tavsiya etamiz

    Vashington Tehronga qarshi harbiy kampaniyadan Xitoy va Rossiyani jilovlashda foydalanmoqchimi? Mintaqamizni nimalar kutadi?

    19 iyun, 22:05

    Chelyabinskka qulagan meteorit — 540 kiloli osmon jismi qanday topilgan edi?

    19 iyun, 13:31

    Qariyb yarim asrlik mehnat yoxud Eron qanday qilib raketa derjavasiga aylandi?

    18 iyun, 20:05

    Raddiyaga raddiya: “Yuksalish” harakati va “O‘zsuvtaʼminot” AJ bir-birini yolg‘on maʼlumot tarqatishda ayblamoqda

    17 iyun, 00:10
     
     
     

    So‘nggi yangiliklarga o‘tish

    Turkiyada 8-qavatdan tushib ketgan sayyoh o‘lib, so‘ngra tirildi

    Dunyo | 22 iyun, 23:50

    Klublar o‘rtasidagi JCH. “Yuventus” Marokash klubini yirik hisobda mag‘lub etdi (video)

    Sport | 22 iyun, 23:24

    Xitoyda chivindek keladigan harbiy dron ishlab chiqildi (video)

    Dunyo | 22 iyun, 23:05

    Suriyadagi cherkovda xudkush terrorchi o‘zini portlatdi (video, foto)

    Dunyo | 22 iyun, 22:39

    Superliga. “Paxtakor” “Qo‘qon-1912”ni, “Sho‘rtan” “Surxon”ni mag‘lub etdi

    Sport | 22 iyun, 22:33

    Eron oliy rahnamosi o‘z o‘limi ehtimoliga vorislarini tanladi — NYT

    Dunyo | 22 iyun, 22:06

    AQSH hujumiga javoban Eron Hormuz bo‘g‘ozini yopmoqchi. Bu nimani anglatadi?

    Dunyo | 22 iyun, 21:28
    Daryo About Us

    “Daryo” internet-nashrining (O‘zbekiston matbuot va axborot agentligi (O‘zMAA, hozirgi O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Administratsiyasi huzuridagi Axborot va ommaviy kommunikatsiyalar agentligi) tomonidan 13.03.2015 yil sanasida 0944-sonli guvohnoma bilan ommaviy axborot vositasi sifatida ro‘yxatga olingan. Matnli materiallarni to‘liq ko‘chirish yoki qisman iqtibos keltirishga, shuningdek, fotografik, grafik, audio va/yoki videomateriallaridan foydalanishga “daryo.uz” saytiga giperhavola mavjud bo‘lgan va/yoki “Daryo” internet-nashrining muallifligini ko‘rsatuvchi yozuv ilova qilingan taqdirda yo‘l qo‘yiladi. Chop etiladigan ba’zi ma’lumotlar 18 yoshga to‘lmagan foydalanuvchilarga mo‘ljallanmagan bo‘lishi mumkin. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» MChJ, 2013–2025

    Yosh bo‘yicha cheklov

    Xato topdingizmi? Ctrl+Enter’ni bosing

    • Foydalanish shartlari
    • Maxfiylik siyosati
    • Reklama
    Nimani qidiramiz?

    Sign In or Register

    Xush kelibsiz!

    Tizimga kiring yoki Roʻyxatdan oʻting.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Roʻyxatdan oʻting

    Roʻyxatdan oʻtganmisiz? Login.

    Google

    yoki E-Pochta orqali

    Sizga parol elektron pochta orqali yuboriladi.

    Izoh qoldirishingiz, Foydalanish shartlari va Maxfiylik siyosati shartlarini qabul qilganingizni anglatadi

    Matnda xato topdingizmi?

    ×

    Rahmat. Biz sizning xabaringizni oldik va xatoni imkon qadar tezroq tuzatamiz.