O‘zbekiston aholisi to‘lovlarni naqd pulda amalga oshirishni ma’qul ko‘rmoqda

O‘zbekiston aholisi tomonidan 2019-yilda amalga oshirilgan to‘lovlarda naqd pulning ulushi bank kartalari orqali amalga oshirilgan to‘lovlar ulushidan yuqori bo‘ldi. Bu haqda Markaziy bank tomonidan naqd pul muomalasi bo‘yicha berilgan sharhda ma’lum qilingan.

Qayd etilishicha, 2019-yilda bank kartalari orqali hisob-kitoblar hajmining o‘sish sur’ati 11,7 foizni tashkil etib, naqd puldagi to‘lovlar hajmining o‘sish sur’atlariga nisbatan past bo‘lgan. Naqd pul orqali to‘lovlar hajmi 71,6 foizga oshgan.

Natijada aholi tomonidan tovar va xizmatlar xaridi uchun amalga oshirilgan to‘lovlar tarkibida bank kartalari orqali hisob-kitoblar ulushi 2019-yilda o‘tgan yilga nisbatan kamayib, 43,2 foizni tashkil etdi. 2018-yilda bu ko‘rsatkich 53,1 foizga teng bo‘lgan.

Mazkur holat bugungi kunda iqtisodiyotning chakana segmentida naqd puldagi hisob-kitoblar ko‘proq ma’qul ko‘rilayotganligidan dalolat beradi, deyiladi Markaziy bank sharhida.

Shuningdek, aholi va xo‘jalik subyektlari tomonidan banklardan naqd pullarni olish jarayonlarining erkinlashtirib borilishi ushbu mablag‘larni chiqim qilish maqsadlari tarkibidagi o‘zgarishlarda ham o‘z aksini topdi.

2017-yilda naqd pulga talab, asosan, pensiya, nafaqa (33,1 foiz) va ish haqi (33 foiz) to‘lovlari hisobiga shakllangan bo‘lsa, 2019-yilga kelib naqd mablag‘lar asosan bank kartalaridan naqdlashtirish va jismoniy shaxslardan chet el valyutasini sotib olish operatsiyalari salmoqli ulushlarga ega bo‘ldi.

Jumladan, xorijiy valyutani sotib olish uchun naqd pul chiqimlari ulushi 2019-yilda 2017-yilga nisbatan 7,9 foizli bandga oshib, 22,8 foizga; bank kartalaridan yechilgan naqd pullar ulushi esa 18,5 foizli bandga oshib, 25,3 foizga yetdi.

2019-yilda bank kartalariga kelib tushgan 112,7 trillion so‘mlik mablag‘larning naqdlashtirilgan qismi 36,6 trillion so‘m yoki 32,4 foizni tashkil etib, 2017 (6,1%) va 2018-yilga (17,4%) nisbatan sezilarli darajada oshdi.

2019-yilda bank kartalaridan yechib olinayotgan naqd pullarning asosiy qismi — 68,6 foizi (2017-yilda — 3,1 foizi, 2018-yilda — 40 foizi) bankomatlar hissasiga to‘g‘ri keldi.