“Daryo” tahririyatiga Samarqand viloyati Oqdaryo tumanidan qo‘ng‘iroq bo‘lib, qishloq yoshlariga tikuvchilikni o‘rgatmoqchi bo‘lgan ayolning Yoshlar ittifoqi tuman kengashi tomonidan sarsongarchiliklarga yo‘l qo‘yilayotgani yuzasidan murojaat qildi. Uning 6 oydan beri ovora-yu sarson bo‘lgani yetmaganidek, bugun qilgan shuncha mehnati havoga uchib ketayotganligini bildirdi. “Daryo” muxbiri holatni o‘rganish maqsadida murojaatchi bilan uchrashdi va vaziyat bilan yaqindan tanishib chiqdi.
Oqdaryo tumani Avazali mahalla fuqarolar yig‘ini 6 ta qishloqni o‘z ichiga qamrab olgan. Ayni paytda mazkur MFYda, 2370 nafar xotin-qizlar istiqomad qilishadi. Shulardan birgina Avazali qishlog‘ida 650 nafar xotin-qizlar bo‘lib, ularning 120 nafarini 16 yoshgacha bo‘lgan qizlar tashkil etadi.
— 2017-yilda qishloqdagi qizlarga tikuvchilikni o‘rgatish maqsadida yakka tartibdagi tadbirkorlik faoliyatini yo‘lga qo‘ydim. Yoshlarga hunar o‘rgatish maqsadida tashkil qilingan ushbu to‘garakka oyiga 35 ming so‘mlik to‘lov asosida tikuvchilikni o‘rgatishni boshladim, — deydi “Daryo”ga murojaat qilgan Donayeva Hurriyat. — Qishloq qizlarining ko‘pchiligi oyiga 35 ming so‘mlik to‘lovni amalga oshirishga qiynaldi. Shu boisdan 2017-yilning avgust oyi oxirlarida Yoshlar ittifoqining Oqdaryo tuman kengashiga qishlog‘imizda tikuvchilik to‘garagi tashkil qilib ittifoq tomonidan oylik to‘lov amalga oshirib berilsa yoshlarga bepul tikuvchilikni o‘rgatish taklifini kiritdim. Yoshlar ittifoqining tuman kengashi raisi Ma’ruf Musayev esa 2017-yilning noyabr oyida to‘garak asosida qizlarga tikuvchilikni o‘rgatayotganligim uchun oylik chiqarib berishga va’da berdi.
Yoshlar ittifoqi tuman kengashi raisining va’dasiga ishonib Avazali mahallasining eski binosida qishloq qizlariga sharoit yaratib, ularga bepul hunar o‘rgatishni boshlagan Hurriyat Donayeva qishda 40 nafardan ortiq qizlarga tikuvchilikni o‘rgatganligini ta’kidladi.
— Yoshlar ittifoqi Oqdaryo tuman kengashi raisi menga katta va’da berib, Turkiyaga borib kelganidan so‘ng yordam ko‘rsatishiga ishontirdi. Yoshlar kunlik ishlarga chiqib qiynalib to‘lovni amalga oshirdi. O‘zingiz o‘ylang, 5—6 sinf qizlari uchun qiynalib pul topib tikuvchilikni o‘rganishning o‘zi bo‘ladimi? Ko‘pchiligining oilaviy sharoiti qiyin. Qishlog‘imizdan 5—6 kilometr uzoqdagi mahallalardan ham kelib o‘rganadigan qizlar bor. Tuman markaziga boray desa uzoq. Kamida 18—20 kilometrga borishi kerak. Qishda 40 nafardan ortiq qizlarni yig‘gandim. Hozirda 24 nafari qoldi. Ko‘pchiligi pul topish uchun kunlik ishlarga chiqib ketdi. Kimdir paxta chopsa, yana kimdir birovning hovlisida ishlab pul topayapti. Kunlik ish beruvchining yaxshisiga uchrasa xo‘p-xo‘p. Yomoniga uchrasa...
2017-yilning fevral oyida Avazali qishlog‘ining eski mahalla binosini tadbirkorlik faoliyatini yuritish maqsadida olgan Hurriyat Donayevaga mahalla tomonidan hech qanday yordam ko‘rsatilmagan. Faqatgina uchastka noziri aralashib, qizlar tikuvchilikni o‘rgansin deb bir oyda bir marta bolalar puli va pensiya tarqatadigan mahallaning eski binosidan ikkita xona olib bergan. Ma’lum bo‘lishicha, hozir ushbu binoni ham kimdir olib supermarket qurishni rejalashtirib turgan ekan.
— Mart oyida Oqdaryodagi tikuvchilik fabrikasiga Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyev kelishi kutilayotgan edi. Endi nima qilaylik, mana Prezident kelayapti ekan o‘sha kishiga boraylikmi deganimizda Yoshlar ittifoqi tuman kengashi raisining kredit masalalari bo‘yicha yordamchisi qayerga borsalaring boraveringlar, menga desa Prezidentgacha boringlar deb chiqarib yubordi. Shundan so‘ng tuman xalq qabulxonasiga bordik. U yerga yozgan arizamizni ham yo‘q qilib yuborishdi. Borsang boraver Prezidentga dedi.
Tadbirkor o‘zini qiynayotgan masala yuzasidan 2017-yilning 21-dekabrida O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining virtual qabulxonasiga ham murojaaat qilgan. Ushbu murojaatdan so‘ng 29-dekabr kuni Hurriyat Donayevani tuman xalq qabulxonasiga chaqirtirishgan. U yerda ham Yoshlar ittifoqi tuman kengashi raisi Ma’ruf Musayev suhbat uyushtirgan. Suhbat davomida ittifoqning tuman kengashi raisi Hurriyat Donayevaga tikuv mashinasi berishini va’da qilgan. Mana oradan olti oy o‘tgan bo‘lsa-da, na oylik maoshdan va na tikuv mashinasidan darak yo‘q.
— Virtual qabulxonaga qilgan murojaatimda tikuv mashinasi ham so‘ragan edim. Ma’ruf Musayev yana bayramdan keyin ishingizni hal qilib beraman deb ishontirdi. Keyin menga virtual qabulxonaga qilgan murojaatimga javob xati keldi. Javob xatida to‘garak rahbari etib tayinlandingiz deganidan so‘ng men qizlarga bepul tikuvchilikni o‘rgata boshladim. Keyinchalik ma’lum bo‘lishicha o‘sha suhbatdan so‘ng meni aldab bildirish xati yozdirib olgan ekan. Aslida esa mening muammom hal qilinganidan so‘ng bildirish xati yozib berish kerak ekan. Men ittifoq raisining aldovlariga ishonib bildirish xati yozib beribman. Kim bilsin, balki “Xalq qabulxonasi”-yu, boshqa davlat tashkilotlarining hisobotida men ish bilan ta’minlangan shaxs sifatida ma’lumot berib yuborgandir.
Hurriyat Donayeva 2018-yilning 5-yanvar kuni Ma’ruf Musayevga qizlarga bepul tikuvchilikni o‘rgatishni boshlaganini ma’lum qilgan. Shundan so‘ng ittifoq raisi barcha hujjatlarni olib kelib berishini bildirgan. Fevral oyida esa “Sabr” ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish markazi rahbarlari ishtirokidagi yig‘ilishda Hurriyat Donayevaga 600 ming so‘m oylik chiqarib berishga va’da bergan. Faqatgina haftada ikki marotaba Loyish shaharchasidagi tikuv fabrikasiga bolalarni olib borish va har kuni tushlikkacha ikki soat, tushlikdan so‘ng ikki soat dars o‘tish lozimligi bildirgan.
— Fevral oyining o‘rtalarida 20 nafar qizlar bilan tikuv fabrikasiga ham bordik. U yerda ittifoq xodimlari fabrikaning turli joylarida bizlarni rasmga tushirishdi. O‘sha rasmlarni qayerga jo‘natishdi bilmayman. Balki qizlarga tikuvchilikni o‘rgatyapmiz deb hisobot uchun rasmga olgandir. Men mart oyida ittifoq raisi bilan uchrashganimda faqat ikki kishiga oylik chiqadi, sizga chiqmaydi dedi. Lekin o‘sha vaqtda hech kim qizlarga tikuvchilikni o‘rgatmayotgan edi. Kim bilsin, balki bizni tushirib olgan rasmlar orqali kimlargadir oylik chiqarilgandir. Qishloqdagi qizlar 35 ming so‘m pulni berishga qiynalishgani uchun men to‘garak tashkil qilib, bepul o‘rgatish taklifini bergandim. Men ular berayotgan oylik bilan boyib ketmayman. Shunchaki, qishloqdagi qizlarning sharoiti ko‘tarmagani uchun shu taklif bilan chiqqandim. To‘g‘risi, o‘zim alergiya kasalligi bo‘yicha tumanda ro‘yxatda turaman. Mana shu tashvishlar sabab yana boshqa kasalni ham orttirib oldim. Faqat meni kasal qilyapti. Ittifoq raisi sifatida biror marotaba to‘garak faoliyatini kelib ko‘rgani ham yo‘q. Shu masalada qachon murojaat qilsam, “Opa, boraman”, — deb aldab qo‘yadi. Mana yarim yil o‘tgan bo‘lsa ham hol-ahvol so‘rash tugul, hatto biror marotaba kelib ko‘rgani ham yo‘q. Oylik bermayman deganidan so‘ng hokimiyatga ham murojaat qildim. Ammo natija bo‘lmadi.
Mazkur masala yuzasidan Yoshlar ittifoqi tuman kengashi raisi Ma’ruf Musayev bilan ham suhbatlashdik. Ittifoq raisi to‘garaklarda faoliyat yurituvchi xodimlarga oylik maosh O‘zbekiston Yoshlar ittifoqi muassisligida ochilgan respublika yoshlar markazi Samarqand viloyat bo‘limi tomonidan belgilanishini bildirib o‘tdi. Ularning faoliyatiga bevosita tuman ittifoq kengashi aralasha olmasligini ta’kidladi. Shuningdek, to‘garaklar faqat tuman markazlarida tashkil etilishi va har bir to‘garak rahbarining o‘rtacha 50 nafardan 80 nafargacha o‘quvchisi bo‘lsa shundagina oylik to‘lanishini bildirdi.
Ma’ruf Musayev bilan suhbatda u haqiqatan ham Hurriyat Donayevaning faoliyatidan xabari borligini, ammo vaqti yo‘qligi bois biror marotaba borib sharoitni o‘rganish imkoni bo‘lmaganligini bildirdi. Ittifoqning tuman kengashi raisi bilan suhbatda yana bir qiziq holatga duch keldik. Tuman markazida tashkil qilingan ingliz tili to‘garagi o‘qituvchisi ham ma’lum bir muammo sabab yuqori tashkilotlarga murojaat qilganligi uchun viloyatdagi rahbar qasdma-qasdiga borib ishdan bo‘shatib yuborgan ekan. Bevosita muammoni hal qilish maqsadida murojaatchi Hurriyat Donayeva va Yoshlar ittifoqi tuman kengashi raisi Ma’ruf Musayev bilan bo‘lib o‘tgan suhbatda arizachining tuman kengashi raisidan yordam so‘rab qilgan murojaatiga bergan javobi bizni yanada ajablantirdi. “Rahbarda eng muhim o‘ttizta vazifasi bo‘ladi. O‘sha o‘ttizta vazifadan so‘ng boshqa ishlarni ko‘rib chiqadi”, — deya javob berdi Ma’ruf Musayev. Qiziq, qishloq yoshlarini, ayniqsa xotin-qizlarni hunarga o‘rgatish masalasi Yoshlar ittifoqi Oqdaryo tuman kengashi raisi Ma’ruf Musayevning nechanchi vazifasiga kirar ekan?!
Xuddi shu masala bo‘yicha respublika Yoshlar markazi Samarqand viloyat bo‘linmasi mahalliy yoshlar markazlari faoliyati bo‘yicha koordinatori Sardor Usarov bilan ham suhbatlashdik. Mutaxassisning so‘zlariga ko‘ra, bugungi kunda Samarqand viloyati miqyosida 70 ga yaqin to‘garaklar tashkil etilgan bo‘lib, ularning barchasi faoliyat yuritmoqda. Respublika Yoshlar markazi Samarqand viloyati bo‘linmasi 2018-yilning 13-fevralida Adliyadan ro‘yxatdan o‘tgan. Ungacha mavjud bo‘lmagan Yoshlar markazi Samarqand viloyat bo‘linmasi faoliyat yuritmagan. Shu sababli ham ungacha bo‘lgan holatlar bo‘yicha hech narsa deya olmasligini bildirib o‘tdi.
— Samarqand viloyatida 16 ta shahar va tuman markazlari bo‘ladigan bo‘lsa, Yoshlar ittifoqi tuman va shahar kengashlari tomonidan har oyda ularning ro‘yxatini menga taqdim etiladi. Men ushbu ma’lumotlarni umumlashtirib respublika kengashiga taqdim etaman. Yuborilgan ma’lumotlar o‘quv-uslubiy kengash tomonidan monitoring qilinadi. Monitoring asosida xodimlarimizga oylik chiqiriladi. Bizga Hurriyat Donayevadan ariza kelib tushmagan. Tuman kengashi bu masalada qanday ish tutgan bilmadim. Yoshlar markazi tashkilotining Samarqand viloyati bo‘limining tashkiliy kadrlari bo‘yicha bosh mutaxassisi bor. Hurriyat Donayeva 5 oydan beri ishlayotgan bo‘lsa, bizga birorta hujjatlarini topshirmagan. Ariza ham yozmagan. Bizga u kishining faoliyati bo‘yicha ma’lumot ham kelmagan. Har bir tumanda koordinator bor. U ham to‘garak rahbari. Oqdaryo tuman markazidagi to‘garaklarimiz uncha yaxshi faoliyat yuritmayapti. To‘g‘risi, tumanda to‘garak yo‘q. Agar u kishi bizga murojaat qilsa men o‘zim joy ham ochib beraman sharoit ham qilib beraman, — deydi Respublika Yoshlar markazi Samarqand viloyat bo‘linmasi mahalliy yoshlar markazlari faoliyati bo‘yicha koordinatori Sardor Usarov.
Hurriyat Donayevaning qiynayotgan masala yuzasidan tomonlarning fikrlarini tingladik. Bizga ma’lum bo‘lishicha bir-biriga bo‘ysunmaydigan (Yoshlar markazi viloyat bo‘linmasi to‘g‘ridan-to‘g‘ri respublika markaziga bo‘ysunar ekan) ikki tashkilot o‘rtasida yoshlarga hunar o‘rgatmoqchi bo‘lgan to‘garak o‘qituvchilari sarson. Bir tomondan ittifoqning tuman kengashi to‘garak o‘tayotgan o‘qituvchilar bo‘yicha aniq ma’lumot bermayotgan bo‘lsa, ikkinchi tomondan Respublika Yoshlar markazi Samarqand viloyat bo‘linmasi tomonidan joylardagi to‘garaklar faoliyati atroflicha o‘rganilmayapti. Natijada ochilgan to‘garaklar ham o‘z faoliyatini uzoq davom ettira olmayapti. Yana bir haftadan so‘ng Yoshlar ittifoqining qurultoyi bo‘lib o‘tadi. Aynan mana shu qurultoyda to‘garaklar masalasi atroflicha ko‘rilib, muammoning yechimi bir tomonga hal qilinmasa, bir qozonda qaynashni istamayotgan ikki “kalla”ning bunday qarashlari natijasida yana minglab yoshlar ko‘chada sarson bo‘lishadi. Yana taksiga o‘tirib, yo bo‘lmasam avtobusga chiqib xorijga ketib qolaveradi.
Farhod Norbo‘tayev, jurnalist.
Izoh (0)