O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti sayloviga nufuzli xalqaro tashkilotlar ham qiziqish bildirmoqda. Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi Ehtiyojlarni baholash missiyasining (EBM) mamlakatga tashrifi buning dalilidir. O‘zA muxbiri O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasining doimiy asosda ishlovchi a’zosi Temur Shirinov bilan mazkur tashrif xususida suhbatlashdi.
— Ta’kidlash kerakki, Markaziy saylov komissiyasi ko‘plab xalqaro tashkilotlar bilan yaqin hamkorlik munosabatlarini yo‘lga qo‘ygan, — deydi T.Shirinov. – Ayni vaqtda Markaziy saylov komissiyasi hamda YXHT o‘rtasidagi aloqalar ham samarali rivojlanib bormoqda. YXHT O‘zbekistondagi loyihalari koordinatorining Toshkentdagi ofisi “O‘zbekiston Respublikasi saylov amaliyotini takomillashtirishga ko‘maklashish” qo‘shma loyiha doirasida mamlakatimizda saylov amaliyotini yanada demokratlashtirishning turli masalalariga bag‘ishlangan xalqaro tadbirlar, anjuman va seminarlarni tashkil qilish va o‘tkazishda faol ishtirok etdi. Ularning ishida YXHTga a’zo mamlakatlar vakillari, shu jumladan, Yevropada xavfsizlik va hamkorlik tashkilotining Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi ekspertlari ishtirok etdi.
Markaziy saylov komissiyasi vakillari Ispaniya, Fransiya, Daniya, Buyuk Britaniya saylov amaliyoti bilan yaqindan tanishish, shu jumladan, saylovchilarning yagona elektron reyestrini yaratish bo‘yicha xorijiy tajribani o‘rganish imkoniga ega bo‘ldi.
Tajriba almashish, demokratik saylovlarga tayyorgarlik ko‘rish va uni o‘tkazish bo‘yicha xalqaro tajribani o‘rganish maqsadida mamlakatimiz mutaxassislarining Fransiya, Ispaniya, Polsha, Daniya, Buyuk Britaniya, Koreya Respublikasi, Rossiya, Hindiston kabi davlatlarga 20 ga yaqin amaliy tashriflari uyushtirildi.
Markaziy saylov komissiyasi a’zolari, Oliy Majlis Qonunchilik palatasi deputatlari missiyalar tarkibida Buyuk Britaniya, Koreya Respublikasi, Rossiya, Armaniston, Ozarbayjon, Belarus, Ukraina, Tojikiston, Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Litva va boshqa mamlakatlardagi parlament va prezidentlik saylovlarida xalqaro kuzatuvchilar sifatida qatnashdi. Xususan, o‘zim Koreya Respublikasi, Qozog‘iston, Gruziya kabi davlatlardagi saylovlarga tayyorgarlik ko‘rish va ularni o‘tkazish ishlarini bevosita kuzatdim. Bu albatta tajriba almashish va o‘zaro aloqalarni mustahkamlashga xizmat qiladi.
Umuman olganda, mamlakatda mustaqillik yillarida saylov qonunchiligi va amaliyotida to‘plangan tajriba bugungi kunda O‘zbekistonning mazkur yo‘nalishda ham xalqaro obro‘-e’tiborining oshib borishiga xizmat qilmoqda. Bu o‘rinda O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi 2013-yilda tashkil etilgan, 100 ga yaqin dunyo mamlakatlari saylov organlarini o‘zida birlashtirgan Butunjahon saylov organlari assotsiatsiyasining ta’sischilaridan biri ekanini keltirib o‘tish joiz.
— Markaziy saylov komissiyasining taklifiga binoan O‘zbekistonga tashrif buyurgan YXHT Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi ekspertlari qaysi jihatlarga asosiy e’tiborini qaratdi?
— Joriy yilning 11—14-oktabr kunlari mamlakatda bo‘lgan YXHT Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosi saylov departamenti rahbari Aleksandr Shlik boshchiligidagi Ehtiyojlarni baholash missiyasi saylovoldi hamda saylovlarga tayyorgarlik ko‘rish jarayonini baholash, saylov komissiyalari, shuningdek, saylovni o‘tkazishga aloqador davlat organlari ish faoliyati, saylovga tayyorgarlik borasida siyosiy partiyalar hamda ommaviy axborot vositalari tomonidan amalga oshirilayotgan ishlar bilan tanishish, milliy qonunchilikni tahlil qilishga e’tibor qaratdi.
Shuningdek, missiya ekspertlari Oliy Majlis Qonunchilik palatasi va Senati, Oliy Majlisning Inson huquqlari bo‘yicha vakili, Tashqi ishlar vazirligi, Oliy sud, Adliya vazirligi, O‘zbekiston Matbuot va axborot agentligi, O‘zbekiston milliy teleradiokompaniyasi, Elektron ommaviy axborot vositalari milliy assotsiatsiyasida uchrashuvlar o‘tkazdi. Ular Inson huquqlari bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Milliy markazi, Fuqarolik jamiyati shakllanishini monitoring qilish mustaqil instituti hamda siyosiy partiyalarda ham bo‘ldi.
— Ekspertlar mamlakat saylov qonunchiligiga kiritilgan so‘nggi o‘zgartish va qo‘shimchalarga qanday baho berdi?
– Ma’lumki, 2015-yil 29-dekabrda kuchga kirgan qonunga asosan “O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti saylovi to‘g‘risida”gi qonunga bir qator o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritildi. Unga muvofiq qonunga boshqa davlatlar, xalqaro tashkilotlar va harakatlardan kuzatuvchilarga mandatlar berish tartibiga oid, qamoqda saqlash joylarida ovoz berishni tartibga soluvchi, saylovchilar ro‘yxatini tuzishga doir, saylovoldi tashviqoti, uni amalga oshirish shakllari, usullari, turlari hamda muddatlarini aniq belgilaydigan, muddatidan avval ovoz berish tartibini yanada soddalashtiradigan, O‘zbekiston Respublikasi Prezidentligiga ko‘rsatilgan nomzodni qo‘llab-quvvatlash maqsadida siyosiy partiyalar tomonidan yig‘iladigan imzo varaqalarining sonini qisqartirishga oid yangi normalar kiritildi.
Xalqaro ekspertlar siyosiy partiyalar tomonidan ko‘rsatilgan O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti nomzodini qo‘llab-quvvatlash uchun saylovchilarning zarur imzolari 5 foizdan 1 foizga kamaytirilgani ham ijobiy baholadi. Bundan tashqari, O‘zbekiston Respublikasi Markaziy saylov komissiyasi saylovga tayyorgarlik ko‘rish hamda o‘tkazish bilan bog‘liq me’yoriy hujjatlarining yanada takomillashtirilgani alohida qayd etildi.
Xalqaro mutaxassislar saylovchilar huquqiy madaniyatini yanada yuksaltirish bo‘yicha o‘tkaziladigan tadbirlar qabul qilinganiga e’tibor qaratdi. Chunki mazkur dastur aholining deyarli barcha qatlamlari, shu jumladan, xotin-qizlar, yoshlar, nuroniylar, imkoniyati cheklangan shaxslar, harbiy xizmatchilar, fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari, mehnat jamoalari, o‘quv muassasalari vakillari, shuningdek, u yoki bu sabab bilan vaqtincha xorijiy mamlakatlarda bo‘lib turgan hamyurtlarimizni qamrab oladiki, bu mamlakatda fuqarolarning saylov huquqlari to‘liq kafolatlanganining yana bir amaldagi ko‘rinishidir.
Missiya uchrashuvlar yakuni bo‘yicha belgilangan muddatda o‘z xulosasini tayyorlaydi. Unda saylovni samarali, haqqoniy va professional kuzatish uchun sharoitlar mavjudligi, saylov tizimi shaffofligi hamda jamiyatning mazkur tizimga bo‘lgan ishonchi, shuningdek, Demokratik institutlar va inson huquqlari bo‘yicha byurosining oldingi saylovlarni kuzatish natijalari yuzasidan berilgan tavsiyalari ijrosi singari mezonlar o‘rin oladi.
Izoh (0)