Ўзбекистон Республикаси Президенти сайловига нуфузли халқаро ташкилотлар ҳам қизиқиш билдирмоқда. Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси Эҳтиёжларни баҳолаш миссиясининг (ЭБМ) мамлакатга ташрифи бунинг далилидир. ЎзА мухбири Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссиясининг доимий асосда ишловчи аъзоси Темур Ширинов билан мазкур ташриф хусусида суҳбатлашди.
— Таъкидлаш керакки, Марказий сайлов комиссияси кўплаб халқаро ташкилотлар билан яқин ҳамкорлик муносабатларини йўлга қўйган, — дейди Т.Ширинов. – Айни вақтда Марказий сайлов комиссияси ҳамда ЕХҲТ ўртасидаги алоқалар ҳам самарали ривожланиб бормоқда. ЕХҲТ Ўзбекистондаги лойиҳалари координаторининг Тошкентдаги офиси «Ўзбекистон Республикаси сайлов амалиётини такомиллаштиришга кўмаклашиш» қўшма лойиҳа доирасида мамлакатимизда сайлов амалиётини янада демократлаштиришнинг турли масалаларига бағишланган халқаро тадбирлар, анжуман ва семинарларни ташкил қилиш ва ўтказишда фаол иштирок этди. Уларнинг ишида ЕХҲТга аъзо мамлакатлар вакиллари, шу жумладан, Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилотининг Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси экспертлари иштирок этди.
Марказий сайлов комиссияси вакиллари Испания, Франция, Дания, Буюк Британия сайлов амалиёти билан яқиндан танишиш, шу жумладан, сайловчиларнинг ягона электрон реестрини яратиш бўйича хорижий тажрибани ўрганиш имконига эга бўлди.
Тажриба алмашиш, демократик сайловларга тайёргарлик кўриш ва уни ўтказиш бўйича халқаро тажрибани ўрганиш мақсадида мамлакатимиз мутахассисларининг Франция, Испания, Польша, Дания, Буюк Британия, Корея Республикаси, Россия, Ҳиндистон каби давлатларга 20 га яқин амалий ташрифлари уюштирилди.
Марказий сайлов комиссияси аъзолари, Олий Мажлис Қонунчилик палатаси депутатлари миссиялар таркибида Буюк Британия, Корея Республикаси, Россия, Арманистон, Озарбайжон, Беларусь, Украина, Тожикистон, Қозоғистон, Қирғизистон, Литва ва бошқа мамлакатлардаги парламент ва президентлик сайловларида халқаро кузатувчилар сифатида қатнашди. Хусусан, ўзим Корея Республикаси, Қозоғистон, Грузия каби давлатлардаги сайловларга тайёргарлик кўриш ва уларни ўтказиш ишларини бевосита кузатдим. Бу албатта тажриба алмашиш ва ўзаро алоқаларни мустаҳкамлашга хизмат қилади.
Умуман олганда, мамлакатда мустақиллик йилларида сайлов қонунчилиги ва амалиётида тўпланган тажриба бугунги кунда Ўзбекистоннинг мазкур йўналишда ҳам халқаро обрў-эътиборининг ошиб боришига хизмат қилмоқда. Бу ўринда Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси 2013 йилда ташкил этилган, 100 га яқин дунё мамлакатлари сайлов органларини ўзида бирлаштирган Бутунжаҳон сайлов органлари ассоциациясининг таъсисчиларидан бири эканини келтириб ўтиш жоиз.
— Марказий сайлов комиссиясининг таклифига биноан Ўзбекистонга ташриф буюрган ЕХҲТ Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси экспертлари қайси жиҳатларга асосий эътиборини қаратди?
— Жорий йилнинг 11—14 октябрь кунлари мамлакатда бўлган ЕХҲТ Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюроси сайлов департаменти раҳбари Александр Шлик бошчилигидаги Эҳтиёжларни баҳолаш миссияси сайловолди ҳамда сайловларга тайёргарлик кўриш жараёнини баҳолаш, сайлов комиссиялари, шунингдек, сайловни ўтказишга алоқадор давлат органлари иш фаолияти, сайловга тайёргарлик борасида сиёсий партиялар ҳамда оммавий ахборот воситалари томонидан амалга оширилаётган ишлар билан танишиш, миллий қонунчиликни таҳлил қилишга эътибор қаратди.
Шунингдек, миссия экспертлари Олий Мажлис Қонунчилик палатаси ва Сенати, Олий Мажлиснинг Инсон ҳуқуқлари бўйича вакили, Ташқи ишлар вазирлиги, Олий суд, Адлия вазирлиги, Ўзбекистон Матбуот ва ахборот агентлиги, Ўзбекистон миллий телерадиокомпанияси, Электрон оммавий ахборот воситалари миллий ассоциациясида учрашувлар ўтказди. Улар Инсон ҳуқуқлари бўйича Ўзбекистон Республикаси Миллий маркази, Фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институти ҳамда сиёсий партияларда ҳам бўлди.
— Экспертлар мамлакат сайлов қонунчилигига киритилган сўнгги ўзгартиш ва қўшимчаларга қандай баҳо берди?
– Маълумки, 2015 йил 29 декабрда кучга кирган қонунга асосан «Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида»ги қонунга бир қатор ўзгартиш ва қўшимчалар киритилди. Унга мувофиқ қонунга бошқа давлатлар, халқаро ташкилотлар ва ҳаракатлардан кузатувчиларга мандатлар бериш тартибига оид, қамоқда сақлаш жойларида овоз беришни тартибга солувчи, сайловчилар рўйхатини тузишга доир, сайловолди ташвиқоти, уни амалга ошириш шакллари, усуллари, турлари ҳамда муддатларини аниқ белгилайдиган, муддатидан аввал овоз бериш тартибини янада соддалаштирадиган, Ўзбекистон Республикаси Президентлигига кўрсатилган номзодни қўллаб-қувватлаш мақсадида сиёсий партиялар томонидан йиғиладиган имзо варақаларининг сонини қисқартиришга оид янги нормалар киритилди.
Халқаро экспертлар сиёсий партиялар томонидан кўрсатилган Ўзбекистон Республикаси Президенти номзодини қўллаб-қувватлаш учун сайловчиларнинг зарур имзолари 5 фоиздан 1 фоизга камайтирилгани ҳам ижобий баҳолади. Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикаси Марказий сайлов комиссияси сайловга тайёргарлик кўриш ҳамда ўтказиш билан боғлиқ меъёрий ҳужжатларининг янада такомиллаштирилгани алоҳида қайд этилди.
Халқаро мутахассислар сайловчилар ҳуқуқий маданиятини янада юксалтириш бўйича ўтказиладиган тадбирлар қабул қилинганига эътибор қаратди. Чунки мазкур дастур аҳолининг деярли барча қатламлари, шу жумладан, хотин-қизлар, ёшлар, нуронийлар, имконияти чекланган шахслар, ҳарбий хизматчилар, фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органлари, меҳнат жамоалари, ўқув муассасалари вакиллари, шунингдек, у ёки бу сабаб билан вақтинча хорижий мамлакатларда бўлиб турган ҳамюртларимизни қамраб оладики, бу мамлакатда фуқароларнинг сайлов ҳуқуқлари тўлиқ кафолатланганининг яна бир амалдаги кўринишидир.
Миссия учрашувлар якуни бўйича белгиланган муддатда ўз хулосасини тайёрлайди. Унда сайловни самарали, ҳаққоний ва профессионал кузатиш учун шароитлар мавжудлиги, сайлов тизими шаффофлиги ҳамда жамиятнинг мазкур тизимга бўлган ишончи, шунингдек, Демократик институтлар ва инсон ҳуқуқлари бўйича бюросининг олдинги сайловларни кузатиш натижалари юзасидан берилган тавсиялари ижроси сингари мезонлар ўрин олади.
Изоҳ (0)