Юрак-қон томир касалликлари, масалан, юрак хуружи ёки инсульт касаллиги бутун дунёда ўлимнинг асосий сабабига айланиб бормоқда. Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти мутахассисларининг тахминларига кўра, яқин 30-50 йил ичида вазият ўзгармайди.
Юрак ва қон томир муаммолари вужудга келишининг олдини олиш учун қон босимини мунтазам текшириб туриш керак. Аммо доим ҳам тонометр қўлимизда бўлмайди. Қуйида тонометрсиз қон босимини текширишнинг бир нечта усуллари билан бўлишамиз.
Биринчи усул. Юқори ёки паст қон босимини симптомларга кўра аниқлаш
ЖССТ маълумотларига кўра, нормал қон босими 100-129/60-84 оралиғида ҳисобланади. Қон босимининг пасайиши гипотония, кўтарилиши гипертония дейилади. Иккала ҳолат ҳам характерли аломатлар билан бирга келади.
Юқори қон босимининг белгилари:
- бош оғриғи (одатда бошнинг пастки орқа ёки пешона қисмида);
- бош айланиши;
- пулснинг тез (тахикардия) ёки тартибсиз уриши;
- кўнгил айниши, қусиш (гипертоник кризис даврида);
- юз терисининг қизариши;
- қулоқ шанғиллаши;
- кўкрак оғриқ пайдо бўлиши;
- бурундан қон келиши;
- терлаш;
- кўриш қобилиятининг кескин пасайиши.
Баъзи ҳолатларда қон босими аста-секин кўтарилса, беморда ҳеч қандай белги намоён бўлмаслиги мумкин.
Паст қон босимининг белгилари:
- заифлик;
- уйқучанлик;
- чарчоқ;
- тез-тез эснаш;
- юракнинг секин уриши (брадикардия);
- оёқ-қўллар музлаши;
- рангпарлик;
- кўнгил айниши ёки қайт қилиш;
- терлаш;
- координациянинг бузилиши;
- кўз олди қоронғилашиши ёки ҳушни йўқотиш.
Юқоридаги белгилар тахминий ва нисбий бўлиб, доим ҳам ўз ифодасини топмаслиги мумкин.
Иккинчи усул. Пулс орқали қон босимини аниқлаш
Тонометрсиз қон босимини аниқлашнинг иккинчи усули пулс ёрдамида уни ҳисоблашдир. Бунинг учун сиз қулай ўтириб, ўзингизни бўш қўйишингиз, билакдаги пулсни ҳис қилиб, бир дақиқада уриш сонини ҳисоблашингиз керак. Вояга етган одам юраги бир дақиқада 60-80 марта уради. Агар юрак уриши 90 ёки ундан кўп бўлса, унда қон босимининг кўтарилиши эҳтимоли юқори.
Пулснинг тезлиги жинс, ёш, жисмоний ва ҳиссий ҳолатга боғлиқ. Баъзан нормал қон босимида ҳам пулс тез уришини ҳисобга олиш керак.
Учинчи усул. Гаджетлар ёрдамида қон босимини аниқлаш
Пулс ва қон босимингизни аниқлаш учун фитнес билагузуклари ёки ақлли соатлардан фойдаланиш мумкин. Замонавий моделлар ± 2 зарба/мин хато қилиши мумкин. Аммо бундай гаджетлар тез-тез хато қилиши табиий, чунки улар аниқлиги бўйича тиббий асбоблардан сезиларли даражада паст.
Изоҳ (0)