Yurak-qon tomir kasalliklari, masalan, yurak xuruji yoki insult kasalligi butun dunyoda o‘limning asosiy sababiga aylanib bormoqda. Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti mutaxassislarining taxminlariga ko‘ra, yaqin 30-50 yil ichida vaziyat o‘zgarmaydi.
Yurak va qon tomir muammolari vujudga kelishining oldini olish uchun qon bosimini muntazam tekshirib turish kerak. Ammo doim ham tonometr qo‘limizda bo‘lmaydi. Quyida tonometrsiz qon bosimini tekshirishning bir nechta usullari bilan bo‘lishamiz.
Birinchi usul. Yuqori yoki past qon bosimini simptomlarga ko‘ra aniqlash
JSST ma’lumotlariga ko‘ra, normal qon bosimi 100-129/60-84 oralig‘ida hisoblanadi. Qon bosimining pasayishi gipotoniya, ko‘tarilishi gipertoniya deyiladi. Ikkala holat ham xarakterli alomatlar bilan birga keladi.
Yuqori qon bosimining belgilari:
- bosh og‘rig‘i (odatda boshning pastki orqa yoki peshona qismida);
- bosh aylanishi;
- pulsning tez (taxikardiya) yoki tartibsiz urishi;
- ko‘ngil aynishi, qusish (gipertonik krizis davrida);
- yuz terisining qizarishi;
- quloq shang‘illashi;
- ko‘krak og‘riq paydo bo‘lishi;
- burundan qon kelishi;
- terlash;
- ko‘rish qobiliyatining keskin pasayishi.
Ba’zi holatlarda qon bosimi asta-sekin ko‘tarilsa, bemorda hech qanday belgi namoyon bo‘lmasligi mumkin.
Past qon bosimining belgilari:
- zaiflik;
- uyquchanlik;
- charchoq;
- tez-tez esnash;
- yurakning sekin urishi (bradikardiya);
- oyoq-qo‘llar muzlashi;
- rangparlik;
- ko‘ngil aynishi yoki qayt qilish;
- terlash;
- koordinatsiyaning buzilishi;
- ko‘z oldi qorong‘ilashishi yoki hushni yo‘qotish.
Yuqoridagi belgilar taxminiy va nisbiy bo‘lib, doim ham o‘z ifodasini topmasligi mumkin.
Ikkinchi usul. Puls orqali qon bosimini aniqlash
Tonometrsiz qon bosimini aniqlashning ikkinchi usuli puls yordamida uni hisoblashdir. Buning uchun siz qulay o‘tirib, o‘zingizni bo‘sh qo‘yishingiz, bilakdagi pulsni his qilib, bir daqiqada urish sonini hisoblashingiz kerak. Voyaga yetgan odam yuragi bir daqiqada 60-80 marta uradi. Agar yurak urishi 90 yoki undan ko‘p bo‘lsa, unda qon bosimining ko‘tarilishi ehtimoli yuqori.
Pulsning tezligi jins, yosh, jismoniy va hissiy holatga bog‘liq. Ba’zan normal qon bosimida ham puls tez urishini hisobga olish kerak.
Uchinchi usul. Gadjetlar yordamida qon bosimini aniqlash
Puls va qon bosimingizni aniqlash uchun fitnes bilaguzuklari yoki aqlli soatlardan foydalanish mumkin. Zamonaviy modellar ± 2 zarba/min xato qilishi mumkin. Ammo bunday gadjetlar tez-tez xato qilishi tabiiy, chunki ular aniqligi bo‘yicha tibbiy asboblardan sezilarli darajada past.
Izoh (0)