Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Илёс Арабов “Дарё”нинг YouTube’даги каналига берган интервьюсида британиялик машҳур хонанда Сами Юсуфнинг таклифи, баъзи ҳамюртларимиз томонидан қадрсизланаётган мақом қўшиқларини Францияда қандай кутиб олишгани ҳақида гапирди.
— Сами Юсуф билан илк марта Самарқандда бўлиб ўтган “Боқий шаҳар” концерт дастурида учрашганмиз. Ҳамма қатори мен ҳам у билан суратга тушишга, суҳбатлашишга ҳаракат қилдим. Аммо унинг атрофида қўриқчилари ниҳоятда кўп эди. Қўшиқни куйлаб, саҳна ортига ўтсам, Сами Юсуф гримёр хонасида ўтириб, чиқишимни кузатиб ўтирган экан. Мени кўриши билан “Браво” деб олқишлади. Шундан кейин у билан бир оз суҳбатлашдик. “Ҳозир мақом айтдингизми?” деб сўради. Бухоро мавригисини куйлаганим ва унинг мақом қўшиқларидан қандай фарқли жиҳати борлигини тушунтириб бердим. Бирга суратга тушдик ва хайрлашдик. Орадан бир неча ой ўтганидан кейин Instagram тармоғидан маъмури алоқага чиқди. “Сиз билан Самарқандда танишган эдик, агар қарши бўлмасангиз, сизни 2023 йилнинг декабрь ойида бўладиган концерт дастурига таклиф этамиз. Ҳамкорлик қилиш ниятимиз бор”, деди. Албатта, бу гапдан қувондим. Бир неча кундан кейин Сами Юсуфнинг ўзи ҳам алоқага чиқиб, таклифини қабул қилганимдан хурсанд бўлганини айтди. Кейин ижтимоий тармоқда гуруҳ очилиб, Сами Юсуф ва жамоаси билан доимий мулоқотда бўлиб турдик. Мен билан тайёргарлик жараёнлари 6 ой давом этди. Аввалига тайёр мақом қўшиқларидан бирини ижро этсам керак, деб ўйлагандим. Аммо яхлит композиция яратилган ва аввалдан менинг куйлайдиган жойларим белгилаб қўйилган экан. Бу концерт жуда кўп давлат хонандаларининг муштаракларини акс эттирган концерт бўлди. Чунки француз, марокаш, ўзбек, турк, араб ва африкалик ижодкорлар бир саҳнада куйлашди. Сами Юсуф “Сиз Алишер Навоий ғазалларини куйланг”, деди. Навоийшунос устозлар билан маслаҳатлашиб, ҳали куйга солинмаган, илоҳий ишқ ҳақидаги ғазалларни олиб, нолага солдик. 9—10 декабрь кунлари Франциядаги энг катта Филармония саройида концерт дастури бўлиб ўтди. Сами Юсуфнинг шу қадар содиқ мухлислари бор эканки, у дунёнинг қайси нуқтасида концерт берса, ўша ерга келиб, чипта сотиб олишар экан. Концерт чин маънода профессионал тарзда ўтди, — дейди Илёс Арабов.
Хонанда Францияда мақом ашулаларимизга бўлган муносабат ва санъатга бўлган ҳурмат юқори эканлиги ҳақида гапирди.
— 2008 йилдан буён Франция давлатига гастрол сафарлари билан бораман. Сами Юсуф концерти ўтган Франция Филармония саройида 2022 йили яккахон концерт дастуримни ҳам ўтказганман. Бу миллат вакилларининг санъатни қадрлашига тан бериш керак. Улар хорижлик созанда ва хонандаларнинг фаолиятига бееътибор эмас. Концерт саройида назоратчилар эмас, томошабинларнинг ўзи телефондан фойдаланишингизга рухсат бермайди. Улар ёшликдан санъатни қадрлашга одатлантирилар экан. Улар концертга киришдан аввал ўша халқ санъати тарихини ўрганиб чиқади. Қўшиқни ҳис қилиб тинглаётгани сезилади. Мени ҳайратлантирган жиҳат: декабрь ойидаги концерт арафасида ташкилотчилар хонандаларнинг баннерларини турли ҳудудларга илган экан. Париж метросига тушсам исм-шарифим ёзилган катта суратим илиниб турибди. Қувониб кетдим. Уларда асл санъатга бўлган эътибор ниҳоятда юқори, — дейди Илёс Арабов.
Хонанда баъзан мақом қўшиқларининг юртимизда қадрсизланиши кўриб, ранжиши ҳақида ҳам сўзлаб берди.
— Миллийликдан ҳеч қачон уялмаслик керак. Тошкентдаги Hilton меҳмонхонасининг 21-қаватида ресторан бор экан. Эшик ёнида турган соқчи танбурим борлиги учун асосий йўлакдан чиқишимга рухсат бермади. Ошхона томондан киришим кераклигини айтди. Гапидан қаттиқ ранжидим, чунки шунча меҳмонлар чамадонлари билан бемалол ичкарига кирмоқда. “Танбурингиз бўлмаса кираверасиз”, деяпти. Атайин қайсарлик қилиб, танбурим билан асосий эшикдан кираман деб туриб олганимдан кейин ноилож рози бўлди. У ерда яқин танишимнинг аёлини туғилган куни бўлаётган эди. Табриклаб, она ҳақида битта қўшиқ айтиб берди. Жуфт бўлсин дейишганидан кейин “Ўртар” ашуласини ҳам айтдим. Баланд овозда куйлаганим ёки бошқа меҳмонларни безовта қилганим йўқ. Яхши кайфиятда жойимга келиб ўтирсам, меҳмонхона хизматчиси ёнимга келиб “Ака бошқа ашула айтмас экансиз, мумкинмас экан”, деди. Ҳўп дедим. Аммо бир неча дақиқадан кейин таниш укаларимизнинг опера айтишига индамагани, аксинча қўллаб-қувватлашларини кўриб жаҳлим чиқди. Нима мен мақом айтсам, бу ресторан эскириб, замонавийлигини йўқотадими? Мезбонлар келиб яна қўшиқ айтиб беришимни сўради, аммо рухсат беришмаётганини айтганимда унинг ҳам жаҳли чиқди. Бу миллийликдан уялишми ёки жирканиш? Кетаётганимда меҳмонхона ишчисидан нега бундай қилганини сўрадим. “Опера классика”, деган гапни эшитгач, янада ғазабландим. “Тўғри опера жаҳон классикаси, мақом эса биз ўзбекларнинг классик санъатимиз. Сиз ҳам ўзбексиз шекилли”, деб чиқиб кетдим. Афсуски, бунга ўхшаш мисоллар жуда кўп. Мақом гўзал санъат, дунёда унинг иштиёқмандлари жуда кўп. Аммо баъзи ҳамюртларимиз уни қадрламаётгани кўнгилни хира қилади, — дейди Илёс Арабов.
Видеони тўлиқ ҳолда қуйида томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)