Ўзбекистонда сўнгги йигирма йил ичида сезиларли даражада иқтисодий ўсиш кузатилди, қашшоқлик даражаси 2000 йилдаги 24 фоиздан 2020 йилда 11,5 фоизгача пасайиб, 2,2 миллион киши қашшоқликдан халос бўлди.
БМТнинг Тараққиёт дастури 2023 йил учун Ўзбекистонда камбағаллик индекси бўйича ҳисоботини эълон қилди. Ҳисобот ташкилотнинг расмий саҳифасига жойлаштирилган.
Геосиёсий таранглик, меҳнат миграцияси, энергетик инқирозлар ва экологик муаммолар қашшоқликдан халос бўлишга қаратилган саъй-ҳаракатларнинг мураккаблигини оширди. Ҳозирда мамлакатда 4 миллиондан ортиқ аҳоли камбағалликда яшамоқда, ҳукумат томонидан камбағалликни қисқартириш бўйича чоралар кўрилмоқда.
Ҳисоботда келтирилишича, Ўзбекистонда катта ёшдаги аҳолининг тахминан 18,4 фоизи (4,2 миллион нафар фуқаро) камбағаллик чегарасидан паст даражада яшамоқда. Ҳисоботни тузишда асос қилиб олинган 34 та индикатор шундай хулосага келишга имкон берган.
Камбағаллик индексида аҳоли шарт-шароитининг иқтисодий индикаторларга мувофиқ келиш интенсивлиги 43,7 фоизни ташкил этади. Яъни, ўртача ҳисобланганда, катта ёшдаги ҳар бир фуқаро ҳисоботда келтирилган кўрсаткичларнинг камида учдан бир қисмида келтирилган имкониятлардан фойдалана олмайди.
Тараққиёт дастурининг камбағаллик индекси, аслини олганда, аҳоли ижтимоий-иқтисодий ҳолатидан ташқари, фуқаролар томонидан ўз ҳуқуқлари ва улар учун яратилган шароитлардан фойдалана олиш имкониятини ҳам назарда тутади.
Камбағаллик индексини тузиб чиқишда, асосан, таълим даражаси (13,7 фоиз), озиқ-овқат хавфсизлиги (11,7 фоиз) ва норасмий бандлик (11,5 фоиз) сектори ҳақидаги маълумотлар муҳим рол ўйнаган.
Аҳоли сегментларининг камбағаллик даражасидан пастда деб белгиланиши учун асос бўлган кам шарт-шароитли соҳалар қаторида санитария (14,0 фоиз), банк ҳисоби (13,9 фоиз), таълим даражаси (13,2 фоиз), ёқилғи (13,0 фоиз) тармоқлари муаммоли мавзулар сифатида келтирилган.
БМТ ҳисоботида барча кўрсаткичлар бўйича камбағал аҳоли қатламининг энг катта улуши Қорақалпоғистон Республикаси (29,9 фоиз), Наманган вилояти (27,5 фоиз) ва Тошкент вилоятида (26,5 фоиз) эканлиги қайд этилган. Аҳоли даромадлари, ижтимоий таъминот олишга имконият, ёқилғи ресурслари етишмовчилиги индикаторларига кўра, ушбу ҳудудлар қолган вилоятларга қараганда бир мунча салбий натижа қайд этган.
Чекка ва қишлоқ ҳудудларида рейтинг жуда паст. Йирик шаҳарларда камбағаллик индекси ўртача, 13,9 фоизни ташкил этса, нисбатан олис ҳудудларда 23,2 фоизни ташкил этиши айтилган.
Ҳисоботда шунингдек, Ўзбекистонда эркаклар ва аёллар ўртасидаги камбағаллик даражаси тафовутларига ҳам эътибор қаратилган. Эркакларда индекс 21,6 фоизни, аёллар ўртасида эса 15,2 фоизни ташкил этган.
Бундан ташқари Ўзбекистоннинг камбағалликни қисқартириш борасида эришган ютуқлари ва истиқболли режалари ҳақида ҳам айтиб ўтилади. Унга кўра, мамлакатнинг сўнгги 20 йилдаги ислоҳотлари туфайли камбағаллик даражаси 2000 йилдаги 24 фоиздан 2022 йилда 11,5 фоизга пасайган. Ҳукуматнинг астойдил ҳаракатлари туфайли 2020 йилга келиб 2,2 миллион киши қашшоқлик чегарасидан олиб чиқилган.
Камбағалликни қисқартириш бўйича олиб борилаётган ишлар
Ҳисоботда Ўзбекистоннинг 2026 йилгача қашшоқликни икки баравар камайтириш ва 2030 йилгача ўртача аҳоли даромади даражасига эришиш бўйича олдига қўйган мақсадларига алоҳида урғу берилган. Ҳукумат томонидан 2022—2026 йилларга мўлжалланган ривожланиш стратегияси ва Ўзбекистон-2030 давлат дастури барқарор ва инклюзив бозор иқтисодиётига эришиш ва инвестицияларни жалб қилиш борасида муҳим омил бўлгани таъкидланган.
Ҳисобот Ўзбекистон томонидан илгари сурилаётган 2030 йилгача мамлакатда қашшоқликни тўла бартараф этиш режаси чуқур асосларга эга эканлигига ишонч билдиради. Мамлакат мўтадил ривожланишни таъминламоқда. Бу эса камбағалликка қарши курашдаги энг катта омил сифатида кўрилади.
Маълумот ўрнида, аввалроқ Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази ҳамда Статистика агентлиги 2023 йил учун Ўзбекистонда камбағаллик даражаси таҳлилини эълон қилган эди. Таҳлилда камбағаллик даражаси 2023 йилда олдинги йилга нисбатан 3,1 фоизга камайиб, 11 фоизда тўхтагани маълум қилинган. Шунингдек, Статистика агентлиги таҳлилига кўра, якунланган йилда камбағаллик қисқариши бўйича нисбатан паст кўрсаткичлар Тошкент, Бухоро ва Қашқадарё вилоятларида қайд этилган. Таҳлилда, шунингдек, ўтган йилда 4,1 миллион аҳоли меҳнатга жалб қилингани, улардан 2,3 миллиони доимий ва мавсумий ишларга, 112,8 минг нафари ҳақ тўланадиган жамоат ишларига йўналтирилгани, 1,6 миллион нафар аҳоли вакиллари эса ўзини ўзи банд қилгани айтилган.
Ўзбекистонда якунланган йилдаги камбағал аҳоли рейтинги бўйича иқтисодий тараққиёт ва камбағалликни қисқартириш вазири биринчи ўринбосари Акмалжон Ортиқов ҳам маълумот берган эди. Унда Ўзбекистон аҳолисининг 12-15 фоизи ёхуд 4-5 миллион аҳоли камбағаллик даражасидан паст шароитда яшаши айтилган.
Изоҳ (0)