Олий Мажлис Сенатнинг Мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасида “Йўл ҳаракати хавфсизлиги тизими такомиллаштирилиши муносабати билан Ўзбекистон Республикасининг Жиноят кодекси, Жиноят-процессуал кодекси ва Ўзбекистон Республикасининг Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодексига қўшимча ва ўзгартиришлар киритиш ҳақида”ги қонуни дастлабки тарзда муҳокама қилинди.
Муҳокама қилинаётган қонун жуда катта. У ўз ичига маст ҳолда бошқарганлик учун, автомототранспорт воситалари ҳайдовчиларини тайёрлаш ва қайта тайёрлаш, шунингдек имтиҳон масалалари, яъни айрим ҳайдовчилар томонидан бошқариш маданиятига риоя қилмаслик каби қоидабузарликлар учун жавобгарликни назарда тутилмоқда.
Қонуннинг бир қисми — Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 195-прим 2 моддасида назарда тутилган ҳуқуқбузарлик ва унга белгиланаётган жазо чоралари жамоатчилик эътирозларига сабаб бўлмоқда. Мазкур масала юзасидан “Дарё” нашри жамоатчилик вакилларидан айримларини бир стол атрофига жамлаб, уларнинг фикрлари билан қизиқди.
Қонунни ўқидингизми?
Қонун лойиҳаси
195-2-модда. Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимларининг ўз хизмат вазифаларини бажариши билан боғлиқ маълумотларни уларни обрўсизлантириш мақсадида интернет жаҳон ахборот тармоғига жойлаштириш
Ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ходимларининг жамоат хавфсизлигини таъминлаш билан боғлиқ хизмат вазифаларини бажариши чоғида олинган фото ва видеотасвирларни уларни обрўсизлантириш мақсадида, яъни ёлғон, ноаниқ ёки бузиб кўрсатилган маълумотларни интернет жаҳон ахборот тармоғига жойлаштириш, – базавий ҳисоблаш миқдорининг 50 баравари миқдорида жарима солишга ёки 15 сутка муддатга маъмурий қамоққа олишга сабаб бўлади.
Сенат томонидан 15 январь куни ўтказилган қўмита йиғилишида эксперт сифатида қатнашган ИИВ академияси кафедраси бошлиғи Бахтиёржон Муродов журналист ва жамоатчиликдан аввал қонун билан танишиб чиқиб, кейин фикр билдиришларини урғулаб ўтди. Хўш, қонун лойиҳаси қаерда эълон қилинган, у билан қаерда таниши мумкин?
Ҳуқуқшунос Хушнудбек Худойбердиевнинг айтишича, Қонунчилик палатаси қабул қилган қонунлар, Сенатда муҳокама қилинаётган, кўриб чиқилаётган қонунлар ҳеч қаерда эълон қилинмайди.
Аслида эълон қилиниши керак. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларга қўйиладиган талабга кўра, жамоатчиликка очиқланиши зарур. Лекин нима қонун қабул қилганини фақатгина Қонунчилик палатасининг ёки Сенатнинг пресс-релизларида, қисқа маълумотларда кўрамиз холос. У ерда қандай матн бор эди, унинг нимасини ўзгартиришмоқда, депутатлар фаоллиги нуқтайи назаридан қаерини тушириб қолдиришган ёки умуман ўзгартиришга муваффақ бўлишди — биз умуман билмаймиз, — деди блогер.
Мақсад 15 суткага “тиқиш”
Мазкур қонунга жамиятда қанчалик эҳтиёж бор, деган саволга экология вазири маслаҳатчиси Расул Кушербаев “Умуман эҳтиёж йўқ”, деб жавоб берди.
“Менимча, Ички ишлар вазирлигининг бир нечта бўлим, бошқармаларида эҳтиёж бор ва ўша соҳада қонун бузилиш билан ўзи шарманда бўлган бир нечта шахслар учун керак бўлиши мумкин холос.
Менинг тасаввуримда, афсуски, жиноят ишини юритишда даврида шунақа амалиёт ҳам бор — от олдига арава ўтиб қолади. Яъни дастлаб асос бўлмай туриб олиб киради-да, кейин далил қидирилади.
Бу ерда 15 сутка белгиланаётганлигини ўзи ҳам, бош мақсад — журналист ва блогерларни кейинчалик узоқ муддатли қамоққа “тиқиш”дан олдин уларни олдин 15 суткага қамаб олишлари керак. Шу даврда жиноятда айблаш учун далиллар йиғиш имконияти бўлади”, — деди Расул Кушербаев.
Олий Мажлис Сенати тақдим этган маълумотлар кўра, 2022 ва 2023 йилларда ўз хизмат вазифасини бажараётган йўл-патрул хизмати ходимлари 253 марта фуқаролар томонидан фото ва видеотасвирларга олиниб, интернет тармоқларига тарқатилган. Мазкур видеотасвирларнинг барчаси Ички ишлар вазирлигининг масъул бошқармалари томонидан ўрганиб чиқилган.
Ўрганилган видеотасвирларнинг 102 тасида ҳайдовчилар йўл ҳаракати қоидаларини ўзлари бузган бўлса-да, ходимларнинг хатти-ҳаракатларига нотўғри изоҳ берган ҳолда ижтимоий тармоқларга видео жойлаштирган. Бу бир йилга бўлганда 51 тани ташкил қилади.
-cqVh53FJ.jpg)
Мазкур рақамларини ҳуқуқшунос Саидали Мухторалиев қуйидагича шарҳлади:
Бир йил ичидаги 51 та ҳолат учун мана шу қонунни қабул қилишга урғу қаратилмоқда. Тасаввур қилинг, 2023 йилда йўл ҳаракатини бузилиш билан боғлиқ ўртача 80-100 мингта ҳолат бўлган бўлиши мумкин. Бир йил ичидаги 80 мингта фактга нисбатан булар 51 та фактни солиш солиштирмоқда. Бу рақамнинг жуда кичкиналиги аслида фуқароларимизнинг унчалик ҳам фаол эмаслигидан далолат.
Агар бу рақам 51 та эмас, 5 минг ёки 10 мингта бўлганлигини кўрганимизда бошқа гап эди. Ҳа, демак вазият оғир экан, бу ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларга нисбатан одамларда ишончсизлик кайфияти юзага келмоқда экан, деб қабул қилса бўларди. Ундай қўрқинчли, даҳшатли рақам умуман йўқ.
Изоҳ (0)