Дубай ҳақида сўз кетганда энг кўп қўлланадиган сўз “энг” бўлса керак. Бирлашган Араб Амирликларидаги ушбу шаҳарда бўлиб қайтган “Дарё” мухбири Азизбек Абдувалиев бунга яна бир бор амин бўлди. 

Дунёнинг ҳар бешинчи кўтарма крани шу ерда 

Дунёдаги энг баланд бино — 828 метрли Бурж Халифа мазкур рўйхатнинг бошланиши холос. Рўйхатни яна давом эттирамиз: энг катта савдо маркази — майдони 1,2 миллион квадрат метр бўлган Dubai Mall. Шу ернинг ўзида ёпиқ бинолардаги энг катта аквариум — 10 миллион литр сув ҳажмига эга ва 33 минг жонивор яшайдиган Dubai Aquarium жойлашган. Туби 60 метр бўлган энг чуқур бассейн — Deep Dive Dubai. Дунёдаги энг баланд меҳмонхона — баландлиги 365 метр ва 72 қаватдан иборат Gevora отели. 

Дунёдаги энг катта сунъий орол — Палма Жумейра шу ерда. Энг катта томоша ғилдираги – 250 метрли Ain Dubai. Дунёдаги энг катта арк — 150 метрли Dubai Framе. Palm Fountain — майдони 1,3 минг квадрат метрни ташкил этадиган ва суви 105 метргача отиладиган дунёдаги энг катта мусиқий фаввора. Dubai Мiraclе Garden — дунёдаги энг катта гуллар боғи. Бурж Ал Араб — дунёдаги ягона етти юлдузли меҳмонхона ва ҳоказо. 

Бу рўйхатни яна узоқ давом эттириш мумкин. Шаҳарда олиб борилаётган қурилиш ишлари кўлами шу қадар кўпки, дунёдаги ҳар бешинчи кўтарма кран Дубайда ишлар экан. 

Барселона, Рим ва Мадридни ортда қолдириб

Дубай жорий йил дунёнинг энг яхши шаҳарлари рейтингида (World’s Best Cities) Лондон, Париж, Нью-Йорк ва Токиодан сўнг бешинчи ўринда қайд этилди ва бу рўйхатда Барселона, Рим, Мадрид, Сингапур ва Амстердам каби шаҳарларни ортда қолдирди. Бундан атиги 50 йил аввал саҳродан иборат бўлган шаҳарда бугунги кунда баландлиги 300 метрдан юқори осмонўпар бинолар сони 25 тадан ортиқ ва бу мегаполислар орасида энг юқори кўрсаткич. 

Тripadvisor портали версиясига кўра эса Дубай 2022 йилнинг энг оммавий туристик йўналиши бўлган ва бу рейтингда Лондон, Канкун, Бали ва Критдан ўзиб кетган. Дубай халқаро аэропорти эса йўловчи оқими бўйича дунёдаги энг тиғиз аэропортлардан саналади.

Шаҳарнинг асосий даромади хизмат кўрсатиш ва туризмдан. Жорий йил олти ойининг ўзида шаҳарга 8,55 миллион меҳмон келди. Амирликда ҳар йили сайёҳлар сони ўртача 20 фоизга ошиб бормоқда ва бу суръат Дубайни дунёдаги энг кўп ташриф буюриладиган шаҳарлари қаторига киритмоқда. 

Дубай турли тадбирларни ўтказишда доим фаол ва ташаббускор. Жумладан, шаҳарда Arabian Travel Маrket туристик ярмаркаси, Dubai Food Festival гастрономик, Dubai Exports аnd Games Festival киберспорт фестиваллари доимий тус олган. Амирликни тарғиб этишда улкан рол ўйнаган Expo-2020 ҳақида гапирмаса ҳам бўлади.

Ҳозирги кунда Дубайда 800 дан ортиқ меҳмонхона бор. Уларнинг ўртача тўлиш коэффициенти 78 фоизга тенг ва бу дунёдаги энг юқори кўрсаткич. Шаҳарда дунёнинг 200 дан ортиқ турли ошхоналари таомларини таклиф этувчи 13 мингдан ортиқ ресторан ва қаҳвахоналар мавжуд. 

Дубай меҳмонхоналари мавсум тебранишларига жуда сезгир. Айтайлик, сайёҳлар кам бўладиган жазирама ёз ойларида нархлар баъзан тенг ярмигача арзонлаштирилади ва бунинг ҳисобидан муаммо қисман ҳал этилади. Туғилган кунини нишонлаётган сайёҳларга меҳмонхона номидан торт ёки гул ҳадя этилади, аттракционлар эса бепул хизмат кўрсатиши мумкин. Самарқандлик шеригимиз шундай имкониятдан фойдаланди ва чиптаси 80 доллар турадиган аквапаркка бепул кириб чиқди. 

Шаҳарда бориш ва кўришга арзигулик манзиллар жуда кўп: Бурж Халифа, фавворалар, савдо мажмуалари, музейлар, масжидлар, муз саройлари, кинотеатр, театр ва шоулар, аквапарк ва аквариумлар, саҳрога сафар, кема ва яхталарда саёҳат, зиплайн ёрдамида парвоз, ҳатто вертолётда ҳам сайр этишингиз мумкин.

Дубай халқаро аэропортида миграция назоратидан ўтиб бўлганимиздан сўнг қўлимизга “Бахтли амирликларга хуш келибсиз!” дея ёзиб қўйилган қалин чипта тутқазишди. Унинг ичида сутка давомида ишлатиш мумкин бўлган ва 1 ГБ интернет алоқага эга маҳаллий SIM-карта бор экан. То меҳмонхонага жойлашиб, ўзингни ўнглаб олгунча ҳарна. 

Dubai Mall’га бориб, бирров айланиб чиқдик. Ҳали уйга етиб келмасимиздан ортимиздан миннатдорлик мактуби жўнатишибди. Тасаввур қиляпсизми, 1200 дан ортиқ бренд дўконлари бўлган ва кунига миллионта одам кириб-чиқадиган дунёдаги энг йирик савдо мажмуаси “Ташриф учун раҳмат, келганда кириб туринг, хурсанд бўламиз” деяпти.

Автомобиллар амирлиги

Дубай энг қимматбаҳо машиналар жамлаган шаҳар. Бу ерда ҳар қадамда Ferrari, Lamborghini, Bentley, Lexus, Rolls-Royce каби люкс тоифага мансуб автомобилларга кўзингиз тушади. Кўчалар ҳам шунга яраша кенг ва кўп полосали. Трассада тезликни соатига 140 километргача олиб чиқишингиз мумкин, плюс яна 20 километр қўйиб беришади. 

Нафақат автомобиллар, уларнинг рақамлари ҳам қиммат. Айримлари, хусусан, биттагина рақамдан иборат бўлганларининг нархи машинадан ҳам қиммат бўлиши мумкин. 

Шу билан бирга, жарималар ҳам отнинг калласидек. Нафақат тезликни оширганингиз, нотўғри бурилганингиз ёки парковка қилганингиз учун ҳам жарима тўлайсиз. Бу жарималарни тўлай олмай, қиммат машиналарини шундайлигича кўчаларда қолдириб кетганлар ҳам борлигини айтишади. 

Сайёҳларга автомобилларни ижарага бериш жуда ривожланган, ҳар қадамда шундай пунктларни кўришингиз мумкин. Улардаги нархлар билан қизиқдик. Кунига 30 доллардан (Mitsubishi) то 3000 долларгача (Lamborghini Aventador) экан. Энг қизиғи, ижара берувчилар ва уларни минувчилар сафида ўзбеклар кам эмас. 

Дубайда биринчи галда автомобиллар ва уларнинг эгалари учун мўлжалланган шаҳар. Аммо кейинги пайтда жамоат транспортини ривожлантиришга катта эътибор берилмоқда. Буни биринчи галда метрода сезишингиз мумкин. Дубай метроси ер устида ҳаракатланади ва шаҳарнинг деярли барча асосий нуқталарини қамраб олади. Ундаги поездларда аёллар ва болалар учун алоҳида вагон ажратилган, шунингдек, бошқаларидан йўлкираси қимматлиги ва шинам ўриндиқларга эгалиги билан фарқланадиган “олтин” вагонлар ҳам мавжуд. Йўлкирага келадиган бўлсак, йўналишлар турли зоналарга ажратилган ва уларни қанча кўп кесиб ўтсангиз, шунча кўп тўлайсиз. Энг қизиғи, метро тўлиқ автоматлашган ва уларда машинистларни учратмайсиз. 

Шаҳарда, шунингдек, автобус ва трамвай ҳам ҳаракатланади. Уларда метро тўлов карталари билан ҳам ҳисоб-китоб қилишингиз мумкин. Палма Жумейра каби чеккароқ ҳудудларга бориш учун эса монорельсга чиқишингизга тўғри келади. 

Дубайдаги ўзбеклар

Дубайда ўзбеклар кўп. Бу ерга келиб, ишлаётганлар орасида ҳам, сайёҳлар сафида ҳам. Меҳмонхонага бориб, жой суриштириб турган пайтимиз ресепшндаги ходимлардан бирининг кўксига қадалган “Шукур” деган ёзувга кўзимиз тушиб қолди. “Ҳойнаҳой, ўзбек бўлса керак” деган тахминга бордик ва мурожаат қилдик. Тахминимиз тўғри чиқди: асли самарқандлик бўлган Шукуржон бизни шаҳарнинг энг яхши манзаралари кўриниб турадиган хонага жойлаштирди. 

Шукуржон кейинчалик Дубай бўйлаб ҳаракатланиш учун гидлик ва ҳайдовчилик билан шуғулланадиган ўзбек йигитларни ҳам тавсия қилди. Улар эса ўз навбатида бизларни Дубайдаги ўзбек тамаддихонасига олиб боришди. Шаҳарнинг энг қиммат ҳудуди — Маринада жойлашган бу рестораннинг номи “Водий” экан. Хуллас, мана шундай ўзига хос занжир. 

Замонавийлик ва тарих уйғунлашган шаҳар

Дубай замонавийлик ва тарих уйғунлашган шаҳар. Амирлик фақат осмонўпар бинолардан иборат эмас, бу ерда ўтмишга эҳтиром билан ёндашилади. 

Ал Сееф ҳудудига боргудек бўлсангиз, ўзингизни қадим замонларга тушиб қолгандек ҳис этасиз. Тор кўчалар, бир ва икки қаватли тупроқ уйлар, ёғоч қайиқлар, осори-атиқалар билан савдо қилувчи дўконлар бу тасаввурни янада бойитади. Қадим дарахтлар, ҳатто кўҳна Дубай деворлари ҳам асраб қолинган.

Эски араб кемаси — абрага чиқиб, сув йўли билан нариги қирғоққа ўтишингиз ва тилла ҳамда зираворлар бозорларини сайр қилишингиз мумкин. 

Дубай аркига чиқсангиз ҳам аввал Дубай ўтмиши ҳақида ҳикоя қилинади, сўнг шаҳарнинг бугунги куни ва келажаги оид лойиҳалар билан танишасиз. Бурж Халифага кўтарилсангиз ҳам шу ҳолат: олдин дунёдаги энг баланд бино қурилишига оид маълумотлар, сўнг батафсил экскурсия.

Тақиқлар ва таъқиблар 

Ҳикоямиздан Дубай ҳар жиҳатдан мукаммал шаҳар экан деган хаёлга бормаслик керак. Бу ерда муаммолар, аниқроғи, сиз кутмаган йиғимлар ва тақиқлар етарли. Дастлабкиси, сизни меҳмонхонадаёқ қарши олади. Туристик йиғим тўлашингиз керак, у шаҳарга неча кунга келганингиз ва меҳмонхона мақомига боғлиқ. Айтайлик, тўрт юлдузли меҳмонхонада бир ҳафта туришингиз давомида бу сумма 105 дирҳамни ёки 30 долларни ташкил этади. Уч юлдузлида бу сумма камроқ, беш юлдузлида аксинча кўпроқ бўлиши мумкин. 

Қолаверса, меҳмонхоналарнинг аксариятида депозит қолдиришингизга тўғри келади ва бу сумма ўртача 300 дирҳам, яъни 70 долларни ташкил этади. Бу сиз меҳмонхонада қўшимча харажатлар қилишингиз мумкинлиги билан изоҳланади. Яъни хонадаги мини-бардан егулик, ичимлик олсангиз ёки бирор бошқа пулли хизматдан фойдалансангиз, шу суммадан олиб қолинади. Агар ундай бўлмаса, кетаётган пайтингиз депозит қайтариб берилади. 

Дубайда фото ва видеотасвирга олиш билан боғлиқ қатор тақиқлар мавжуд. Давлат муассасалари, хусусан, ҳукумат ва ҳарбий бинолар, самолётларни тасвирга олиш мумкин эмас. Шахсларни, айниқса, маҳаллий аҳолини уларнинг рухсатисиз суратга ололмайсиз. Айрим йирик савдо мажмуалари ҳам тасвирга олишни маън этишлари мумкин. Ҳатто телефонга ҳам.

Мабодо бу тақиқлардан бехабар ҳолда тасвирга олсангиз, энг осони тасвирларни ўчиртиришлари, бундан бош тортсангиз, жаримага тортишлари ёки полицияга арз қилишлари мумкин. Ижтимоий тармоқлар, хусусан, Telegram орқали видеохабар йўллай олмайсиз. Қисқаси, бу юртда биз учун ажабланарли бўлган бундай ҳолатлар кўп. 

Бундай тақиқларнинг фойдали томони шундаки, шахс дахлсизлиги, умуман, хавфсизлик масалалари ўта юқори даражада. Ўғрилик, ичкиликбозлик, безорилик деярли йўқ даражада. Буюмингизни қаердадир қолдириб кетсангиз ҳам хотиржам бўлишингиз мумкин, унга ҳеч ким тегмайди.

4 миллион киши истиқомат қиладиган Дубай байналмилал шаҳар, бу ерда 200 га яқин миллат вакиллари яшайди. Маҳаллий аҳоли атиги 10 фоиз атрофида, қолган 90 фоизи эса муҳожирлардан иборат. Шу боис бу ерда кимнидир ирқи, дини ёки миллатидан келиб чиқиб, таҳқирлаш энг оғир жиноятлар қаторида кўрилади.