“Бу овозинг билан артист бўлолмайсан, дейишган”.13 ёшида тасодифан актёрга айланган, Россияда “Йил одами” бўлган Рустам Саъдуллаев 73 ёшда (фото, видео)

Рустам Саъдуллаев — бу актёрни ҳозирги ёш томошабинлар танимаслиги мумкин, аммо Собиқ иттифоқ даврининг одамлари уни жуда яхши эслашади. У ўз даврининг энг машҳур актёри бўлган ва ўзбек Ромеоси сифатида минглаб қизларнинг кўнглидан жой олган. Қизиғи шундаки, уни аввалига санъат институтида ўқишга нолойиқ деб билишган. 

“Актёрликка қизиқишимга қўшним сабаб бўлган”

Рустам Саъдуллаев тасодифан санъатга қизиқиб қолган. Чунки унинг оила аъзолари орасида санъаткорлар йўқ. Энг қизиғи, бу соҳага қизиқишига яқинлари эмас, қўшни аёл сабабчи бўлган.

— Назира опа исмли қўшнимиз бўлар эди. 1959 йили Пионерлар уйига олиб келган. У ерда тўгараклар кўп эди. Мен кемасозлик ва драма тўгарагига қатнашишни истаганман. Ўшанда бор-йўғи 9 ёшда эдим. Драма тўгарагига қизиқиб кетганимда кемасозлик машғулотларига қатнашмай ҳам қўйдим. Қишки таътил кунлари Янги йил томошаларини қўярдим, одамлар чипта сотиб олиб келарди. Энг қизиқ жиҳати, ҳар йили менга ялмоғиз кампир ролини беришарди. “Йўқ, бу ролни мен ўйнамай”, десам “Сендан бошқа ҳеч ким бунчалик ишонарли ижро этолмаяпти”, дейишарди. 

1963 йили драма машғулотимизга “Ўзбекфильм”дан иккита ассистент йигит келди ва янги фильм учун кастинг бўлаётганини айтишди. Улар менинг ёшимдаги болаларни излашган экан. Ҳаяжон билан мен ҳам кастинг учун расмга тушгани борганман. Бу рол учун 300 дан ортиқ бола кастинг топширган эди. Улар орасидан фақатгина менга “Дарбозлар” фильмида Алижон ролини ижро этиш насиб этди. Фильм роса шов-шув бўлган, одамлар кўча-кўйда ҳам таниб, дастхат олишарди, — дейди актёр Рустам Саъдуллаев.

“Овозингиз бўғиқ, актёр бўлолмайсиз”

1969 йилга қадар драма тўгарагининг энг олди ўқувчиси бўлган Рустам Саъдуллаев катта орзу-умидлар билан Санъат олийгоҳига ҳужжат топширади. Аммо уни ўқишга олишмайди.

— Болаликдан сурункали ларингитим бор, овозим бўғилиб қоларди. Аммо бу институтда ўқишга киришимга тўсқинлик қилиши ҳақида ўйламаган эканман. Ижодий имтиҳон топширгани келганимда “Овозингиз бўғиқ, актёр бўлолмайсиз”, дейишган. Ўқишга киролмаганимдан кейин иш излаганман. Ўша пайтда минерал сув заводига иш сўраб борганман ва ҳеч кимга айтмай юк ташувчи бўлиб ишлаганман. Аммо ўқишга ҳужжат топширмасимдан аввал режиссёр Элёр Эшмуҳаммедовга бу ҳақида айтиб қўйгандим. Бир куни олдига чақириб “Ўқишлар яхши бўляптими?” деб сўраб қолди. Бошимни қашлаб, уялиб, киролмаганимни айтдим. У ҳам ҳайрон бўлди ва қайта имтиҳон топшириш кераклигини айтди. Ўша йили ўқишга кирганман ва “Севишганлар” фильмида ҳам суратга тушганман, — дейди актёр Рустам Саъдуллаев.

“Ўзбек Ромеосига айланганман”

“Севишганлар” фильми ҳақиқатан ҳам ўз даврининг энг машҳур картиналаридан бири бўлган. У бир неча ой совет кинопрокатининг энг талабгир фильми бўлган. Ўша пайтдаги ҳисоб-китобларга кўра, уни 20 миллион 500 мингдан ортиқ томошабин кўрган. Фильмда Рустам Саъдуллаев билан бир қаторда совет киносининг энг машҳур актёрлари Анастасия Вертинская ва Родион Нахапетов ҳам суратга тушган. 

— Суратга олиш ишлари нақд икки йил давом этган. Чунки фильмнинг кўп саҳналари ёз ойи билан боғлиқ эди. Бир ёзда фильмни суратга олишга улгурмай қолганмиз. Аммо жуда қизиқ кечган. Родион Нахапетов сабаб мени “Жангга фақат қариялар боради” фильмига таклиф қилишган. У Леонид Биковга мени роса мақтаган экан. Мана шу фильм сабаб мен нафақат Ўзбекистонда, балки бутун иттифоқда машҳурликка эришдим. Ромео деган ном мана шу фильмдан эсталик бўлиб қолган, — дейди актёр Рустам Саъдуллаев.

“Рафиқам билан киностудияда танишганман”

Актёр Рустам Саъдуллаев турмуш ўртоғи Марина билан 1987 йили “Ўзбекфильм” майдончасида танишган. Ўша вақтда “Шок” фильми суратга олинаётганди. Уларнинг танишуви оддий дўстлик муносабатларидан бошланиб, муҳаббатга айланган. Уларнинг икки нафар қизлари бор.

— Рафиқам билан “Ўзбекфильм” киностудиясининг тикув цехида танишганман. Марина ўша вақтлари тикув цехида тикувчи бўлиб ишларди. Кейинчалик ҳаракатчанлиги билан раҳбар лавозимигача кўтарилди. Бир куни костюм-шимимни қайта тикиш учун цехга бордим. Қизлар бири олиб, бири қўйиб ҳазил-ҳузил қилишар, фақат Марина менга эътибор бермасди. Эртасига келсам, буюртмам тайёр. Маринага “Раҳмат!” деб чиқиб кетаёцам, қизлар шумлик қилиб, “Раҳмат айтасиз, холосми? Бошқа совғангиз йўқми?” дейишди. Мен ҳам бўш келишни хоҳламай, тўй, оила ҳақидаги илмоқли гаплар билан жавоб бердим. Астойдил ният қилган эканман, кўп ўтмай, турмуш қурдик. Лекин Маринанинг муҳаббатини қозониш осон бўлмаган.
Марина оғир-босиқ қиз эди. У ҳар куни сёмкадан аввал ва кейин актёрларнинг кийимларини бир ўзи тикув цехига олиб борарди. Бу кийимлар оғир эканлигини билганим учун ҳамиша унинг ёнида турардим. Унинг кўнглидан жой олишим осон бўлмаган, — дейди актёр Рустам Саъдуллаев.

“Онам келин рус бўлса бўлибди-да, деган”

— Ҳақиқий ўзбекона оилада улғайганман. Онам ҳам Фармонбиби сингари ўзбекона аёл эди. “Она, келин топдим, фақат рус-да” деб ютуниб сўз бошласам, “Нима қилибди, рус бўлса бўлибди-да”, деган. Кейин билсам, бунга “тикувчи қиз” деган гапим сабаб бўлган экан. “Фақат мана бу атлас матосини олиб бориб бер, менга битта кўйлак билан лозим тикиб берсин”, деган. Ҳали Марина билан учрашмай туриб, кўйлакнинг чокларига эътибор берган, — дейди Рустам Саъдуллаев.

“Яратганга шукр”

Актёрнинг “Яратганга шукр” фильмидаги роли ҳам кўплаб томошабинларнинг қалбидан жой олган. Актёр фильмни суратга олиш жараёнлари билан боғлиқ воқеаларни қуйидагича эслайди.

— Зулфиқор Мусоқов билан “Бомба” фильмида ҳам бирга ишлаганмиз. Яхши режиссёр, ўзига хос йўналиши бор. “Яратганга шукр” фильмига таклиф қилганида аввалига ҳайрон бўлганман. Чунки у пайтларда ҳали компьютер деган нарсалар ривожланмаганди. “Сеҳргарлик билан боғлиқ саҳналарни қандай оламиз?” деб ажаблангандим. Ошнинг учиши билан боғлиқ саҳналар чойхонада суратга олинганди. Хонтахтанинг лаган турадиган ери ўйиб, устига дастурхон ёйиб қўйишганди. Лаганларга ингичка ип тортилганди. Ош тўла лаганнинг дастурхондан кўтарилиши хонтахта пастидан бошқарилган. Юқоридан олинган кадрда “леска” кўринмай, кадрда ошнинг ўзи учаётгандек кўринган.

Машинанинг тўртта ғилдираги “тақ” этиб тушиб кетадиган саҳнани суратга олиш учун олдиндан ҳамма ғилдираклар бўшатилиб, омонат қилиб қўйилган. Озгина силкинишдан тушиб кетган, бу юқоридан туриб суратга олинганди, — дея қўшимча қилди Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Рустам Саъдуллаев.

Рустам Саъдуллаев — “Йил одами” бўлди

Нафақат Ўзбекистон, балки ўнлаб мамлакатларда ҳам ўз мухлисларига эга актёр ва режиссёр Гитлерчилар Германияси устидан қозонилган ғалабанинг 75 йиллигига бағишлаб Москва шаҳрида ўтказилган “Йил одами-2020” тақдимот маросимида мукофотланган.

— Қарийб 33 йилдирки, россиялик режиссёрлар билан ҳамкорликда ишлаб келаман. Бундан ташқари, 1996 йилдан буён Россияда ўтказиладиган нуфузли кинофестивалларда ҳакамлар ҳайъати аъзоси сифатида қатнашаман. Мухлисларим орасида россияликлар ҳам кўпчиликни ташкил этади. Улар кўпроқ “Жангга фақат қариялар боради” фильмидаги Ромео образим орқали танишади, — деди Рустам Саъдуллаев.