Ўзбекистонга ёз фасли келиб оқар сув ҳавзаларида чўмилиш мавсуми бошланди. Фавқулодда вазиятлар вазирлиги матбуот хизматининг берган маълумотларига кўра, йил бошидан июнь ойининг 15-санасига қадар 68 нафар инсон сувда чўкиб ҳалок бўлган. Минг афсуски, уларнинг 50 фоиздан ортиғини ёш болалар ташкил этмоқда.
“Дарё” мухбири ФВВ матбуот хизмати бошлиғи ўринбосари Самандар Ҳикматуллаевдан чўкиб кетиш асосан қандай ҳолатларда юз бераётгани ва уларнинг олдини олиш учун фуқаролар нималарга аҳамият бериш кераклиги ҳақида изоҳ олди.
Оқар сувларда чўмилманг!
Республикамизда чўмилишга рухсат этилган ва чўмилиш тақиқланган очиқ сув ҳавзалари бор. Чўмилиш тақиқланган ҳавзаларимиз: дарёлар, ариқлар, каналлар. Бундай жойларда чўмилиш тақиқланади. Яъни оқар сув ҳавзаларида чўмилиш мумкин эмас.
“Биз бу ерда доим чўмиламиз, кеча ҳам шу ерда чўмилдик. Бу жой хавфсиз эди”, дейишади. Бу жой кеча хавфсиз бўлган бўлиши мумкин. Кеча хавфсиз бўлган ўша жойга ҳар хил харсанг тошлар ёки қурилиш чиқиндилари оқиб келган бўлиши мумкин.
Сувда чўкиш ҳолатларининг барчасини мукаммал ўрганамиз. Кўп ҳолларда чўккан инсонлар сувдан олиб чиқилганда уларни шўнғиш пайтида сувнинг остидаги предметларга урилиб кетиши натижасида бош ва қорин қисмидан олинган жароҳатларга дуч келамиз.
Рухсат этилган сув ҳавзаларида махсус қутқарувчилар бўлади. Ушбу жойларнинг туби тозалаб турилади. Шунингдек, ушбу жойларда қутқарув минораси бўлади. Яъни бирга чўмилаётган одам ёнидаги дўстининг чўкиб кетаётганини сезмай қолиши мумкин. Қутқарув минорасида ўтирган масъул шахс унга ўз вақтида ёрдам кўрсатишни ташкиллаштиради.
Спиртли ичимлик истеъмол қилиб сувга тушманг!
Ёз мавсумида тоғларга, соя-салқин ҳудудларга чиқилади. Бундай жойларда катта ёшдаги инсонларнинг чўкиб кетиш ҳолатлари учраб туради. Ҳолатлар ўрганилганида аксари спиртли ичимликларни истеъмол қилиб чўмилган маълум бўлади. Шу боис спиртли ичимлик ичиб чўмилиш тавсия этилмайди. Нега деганда, спиртли ичимлик истеъмол қилган инсон сарҳуш бўлади. У ҳаттоки текис ерда мувозанатини бошқара олмайди. Бундай инсонлар сувга тушиб кетиши ёки сувда чўмилиш натижасида ўзларини бошқаролмай қолади ва чўкиб кетиш эҳтимоли анча ортади.
Чўмилишнинг ўз вақти бор
Одатда чўкиб кетганларнинг дўстлари “Яхши суза оларди, яхши чўмила оларди. Доим шу ерда чўмилганмиз. Лекин нима бўлдики, сувда чўкиб кетди. Биз ҳам ҳайронмиз”, дейишади.
Қизиб турган тана совуқ сувга тушиши билан барча ҳужайралар ишга киришади. Халқимизда “томири тортишиб қолди”, деган гап бор. Қизиб турган асаб толалари совуқ сувга тушиши билан тортишиб қолади. Мана шу тортишиш натижасида оёқ ҳаракатланолмай қолади, қўл ҳаракатсиз бўлиб қолади. Натижада жисмонан бақувват бўлган инсон, яхши сузоладиганлар ҳам бундай пайтда ожиз қолади.
Ўрганиш натижалари шуни кўрсатадики, куннинг ўта иссиқ вақтида тўқ қоринга ёки оч қоринга сувда чўмилиш тавсия этилмайди.
Эътиборсизлик қилманг!
Куни кеча Тошкент шаҳрида бўлиб ўтган бир ҳолатни айтиб ўтсам. Бир нечта талаба имтиҳондан сўнг чўмилгани Анҳор каналига борган. Чўмилаётган вақтида 19 ёшли талаба сувда чўкиб, ҳалок бўлган. Оқим тезлиги жудаям катта бўлган. Сув йигитни чўккан жойидан анча узоққа оқизиб кетган. Воқеа жойига зудлик билан ғаввос кучлари жалб этилиб, қидирув ишлари амалга оширилди.
Сувда қидирув ишлари жуда мураккаб жараён. Боиси сув остида нима борлигини билмаймиз. Бир нечта қутқарув гуруҳлари жалб этилди. Сув остини қўл билан пайпаслаб қидирув ишлари амалга оширилади.
Боланинг жасади бир сутка давом этган қидирувлардан кейин сув остидан олиб чиқилди.
Баъзан ота-оналар болаларга эътиборсиз бўлади. Кўпинча ота-оналар кичик ёшдаги фарзандини ўша фарзандидан бир-икки ёш катта бўлган боласига ишониб топширади. Сув ҳавзаларининг ёнида сайр қилиб юрган вақтида болача югуриб сувга бориб қолади ва тушиб кетади. Болачадан 1-2 ёш катта бўлган опаси ёки акаси ҳам сувга шўнғиб, укасини қутқармоқчи бўлади. Натижада шундай вазиятлар бўлганки, бир оиладан бир нечта фарзандларнинг бир вақтда вафот этиши кузатилган.
Яна бир ҳолатда бир хонадон эгаси боғини суғориш мақсадида икки метр чуқурликка эга сув ҳавзасини қурган. Кенглиги тўрт метр, чуқурлиги икки метр. Лекин уни хавфсиз қилиб қўймаганлиги учун 2020 йилда туғилган 3 ёшар бола сувга тушиб кетади. Уни олиб чиқаман деб 2016 йилда туғилган опаси ҳаракат қилади. Уларга ёрдам бериш учун 2017 йилда туғилган қўшни қиз ҳам сувга тушади. Минг афсуски, учаласи ҳам сувдан чиқолмай, ўша жойнинг ўзида вафот этишади.
Шунинг учун аҳолидан фақатгина рухсат этилган сув ҳавзаларида чўмилишларини тавсия этамиз.
Биринчи ёрдам
Чўккан инсонни сувдан олиб чиққандан сўнг нафас олиш органларидан сувни чиқариб юбориш керак. Бошини сув томонга қия қилиб қирғоққа ётқизиш лозим. Чўккан одамга сунъий нафас бериш, унга биринчи ёрдам кўрсатиш учун бор-йўғи беш дақиқа берилган. Шу беш дақиқанинг ичида инсонни асраб қолиш мумкин.
Изоҳ (0)