O‘zbekistonga yoz fasli kelib oqar suv havzalarida cho‘milish mavsumi boshlandi. Favqulodda vaziyatlar vazirligi matbuot xizmatining bergan maʼlumotlariga ko‘ra, yil boshidan iyun oyining 15-sanasiga qadar 68 nafar inson suvda cho‘kib halok bo‘lgan. Ming afsuski, ularning 50 foizdan ortig‘ini yosh bolalar tashkil etmoqda.
“Daryo” muxbiri FVV matbuot xizmati boshlig‘i o‘rinbosari Samandar Hikmatullayevdan cho‘kib ketish asosan qanday holatlarda yuz berayotgani va ularning oldini olish uchun fuqarolar nimalarga ahamiyat berish kerakligi haqida izoh oldi.
Oqar suvlarda cho‘milmang!
Respublikamizda cho‘milishga ruxsat etilgan va cho‘milish taqiqlangan ochiq suv havzalari bor. Cho‘milish taqiqlangan havzalarimiz: daryolar, ariqlar, kanallar. Bunday joylarda cho‘milish taqiqlanadi. Yaʼni oqar suv havzalarida cho‘milish mumkin emas.
“Biz bu yerda doim cho‘milamiz, kecha ham shu yerda cho‘mildik. Bu joy xavfsiz edi”, deyishadi. Bu joy kecha xavfsiz bo‘lgan bo‘lishi mumkin. Kecha xavfsiz bo‘lgan o‘sha joyga har xil xarsang toshlar yoki qurilish chiqindilari oqib kelgan bo‘lishi mumkin.
Suvda cho‘kish holatlarining barchasini mukammal o‘rganamiz. Ko‘p hollarda cho‘kkan insonlar suvdan olib chiqilganda ularni sho‘ng‘ish paytida suvning ostidagi predmetlarga urilib ketishi natijasida bosh va qorin qismidan olingan jarohatlarga duch kelamiz.
Ruxsat etilgan suv havzalarida maxsus qutqaruvchilar bo‘ladi. Ushbu joylarning tubi tozalab turiladi. Shuningdek, ushbu joylarda qutqaruv minorasi bo‘ladi. Yaʼni birga cho‘milayotgan odam yonidagi do‘stining cho‘kib ketayotganini sezmay qolishi mumkin. Qutqaruv minorasida o‘tirgan masʼul shaxs unga o‘z vaqtida yordam ko‘rsatishni tashkillashtiradi.
Spirtli ichimlik isteʼmol qilib suvga tushmang!
Yoz mavsumida tog‘larga, soya-salqin hududlarga chiqiladi. Bunday joylarda katta yoshdagi insonlarning cho‘kib ketish holatlari uchrab turadi. Holatlar o‘rganilganida aksari spirtli ichimliklarni iste’mol qilib cho‘milgan maʼlum bo‘ladi. Shu bois spirtli ichimlik ichib cho‘milish tavsiya etilmaydi. Nega deganda, spirtli ichimlik iste’mol qilgan inson sarhush bo‘ladi. U hattoki tekis yerda muvozanatini boshqara olmaydi. Bunday insonlar suvga tushib ketishi yoki suvda cho‘milish natijasida o‘zlarini boshqarolmay qoladi va cho‘kib ketish ehtimoli ancha ortadi.
Cho‘milishning o‘z vaqti bor
Odatda cho‘kib ketganlarning do‘stlari “Yaxshi suza olardi, yaxshi cho‘mila olardi. Doim shu yerda cho‘milganmiz. Lekin nima bo‘ldiki, suvda cho‘kib ketdi. Biz ham hayronmiz”, deyishadi.
Qizib turgan tana sovuq suvga tushishi bilan barcha hujayralar ishga kirishadi. Xalqimizda “tomiri tortishib qoldi”, degan gap bor. Qizib turgan asab tolalari sovuq suvga tushishi bilan tortishib qoladi. Mana shu tortishish natijasida oyoq harakatlanolmay qoladi, qo‘l harakatsiz bo‘lib qoladi. Natijada jismonan baquvvat bo‘lgan inson, yaxshi suzoladiganlar ham bunday paytda ojiz qoladi.
O‘rganish natijalari shuni ko‘rsatadiki, kunning o‘ta issiq vaqtida to‘q qoringa yoki och qoringa suvda cho‘milish tavsiya etilmaydi.
Eʼtiborsizlik qilmang!
Kuni kecha Toshkent shahrida bo‘lib o‘tgan bir holatni aytib o‘tsam. Bir nechta talaba imtihondan so‘ng cho‘milgani Anhor kanaliga borgan. Cho‘milayotgan vaqtida 19 yoshli talaba suvda cho‘kib, halok bo‘lgan. Oqim tezligi judayam katta bo‘lgan. Suv yigitni cho‘kkan joyidan ancha uzoqqa oqizib ketgan. Voqea joyiga zudlik bilan g‘avvos kuchlari jalb etilib, qidiruv ishlari amalga oshirildi.
Suvda qidiruv ishlari juda murakkab jarayon. Boisi suv ostida nima borligini bilmaymiz. Bir nechta qutqaruv guruhlari jalb etildi. Suv ostini qo‘l bilan paypaslab qidiruv ishlari amalga oshiriladi.
Bolaning jasadi bir sutka davom etgan qidiruvlardan keyin suv ostidan olib chiqildi.
Baʼzan ota-onalar bolalarga eʼtiborsiz bo‘ladi. Ko‘pincha ota-onalar kichik yoshdagi farzandini o‘sha farzandidan bir-ikki yosh katta bo‘lgan bolasiga ishonib topshiradi. Suv havzalarining yonida sayr qilib yurgan vaqtida bolacha yugurib suvga borib qoladi va tushib ketadi. Bolachadan 1-2 yosh katta bo‘lgan opasi yoki akasi ham suvga sho‘ng‘ib, ukasini qutqarmoqchi bo‘ladi. Natijada shunday vaziyatlar bo‘lganki, bir oiladan bir nechta farzandlarning bir vaqtda vafot etishi kuzatilgan.
Yana bir holatda bir xonadon egasi bog‘ini sug‘orish maqsadida ikki metr chuqurlikka ega suv havzasini qurgan. Kengligi to‘rt metr, chuqurligi ikki metr. Lekin uni xavfsiz qilib qo‘ymaganligi uchun 2020-yilda tug‘ilgan 3 yoshar bola suvga tushib ketadi. Uni olib chiqaman deb 2016-yilda tug‘ilgan opasi harakat qiladi. Ularga yordam berish uchun 2017-yilda tug‘ilgan qo‘shni qiz ham suvga tushadi. Ming afsuski, uchalasi ham suvdan chiqolmay, o‘sha joyning o‘zida vafot etishadi.
Shuning uchun aholidan faqatgina ruxsat etilgan suv havzalarida cho‘milishlarini tavsiya etamiz.
Birinchi yordam
Cho‘kkan insonni suvdan olib chiqqandan so‘ng nafas olish organlaridan suvni chiqarib yuborish kerak. Boshini suv tomonga qiya qilib qirg‘oqqa yotqizish lozim. Cho‘kkan odamga sunʼiy nafas berish, unga birinchi yordam ko‘rsatish uchun bor-yo‘g‘i besh daqiqa berilgan. Shu besh daqiqaning ichida insonni asrab qolish mumkin.
Izoh (0)