“Оила ва болага тарбия бериш институтида кризис бор”. Психолог жамият хулқ-атворини ўзгартириш бўйича ечимлар берди

Тошкент шаҳри Сергели туманида 3 апрель куни аёл ўзи ва уч нафар фарзандини 9-қаватдан ташлаб, жонига қасд қилганди. “Дарё” мазкур ҳолат юзасидан психолог Феруза Олимова билан суҳбат уюштириб, ундан аёллардаги психологик жароҳатларни ҳал қилиш муаммоларига ечим сўради.

Феруза Олимованинг фикрича, бу каби ҳолатларнинг олдини олиш учун аёлларни шахс сифатида шакллантириш керак.

“Шахснинг шаклланиши деганда фақат илм олишни тушуниш керак эмас. Энг аввало, қийин вазиятларда ўзини қандай тутиш, ҳаётда қандай ориентир олиш, атроф-муҳитдаги қийинчиликлар ҳақида тушунчалар бериш, прогноз қила олишни ўргатиш керак. Мана шу хусусиятлар бизда бола кичкиналигидан бошлаб таълим ва тарбияда шакллантирилиши лозим”, — дейди у.

Психологнинг айтишича, филицид (фарзандини ўлдириш) қиладиган аёлларда болаларча хулқ-атвор бўлади, улар муаммоларни ҳал қилишнинг бошқа йўлларини билмайди.

“Филицид қиладиган аёлларда инфантил (болаларча) хулқ-атвор намоён бўлади. Улар муаммоларни ҳал қилишда болалардек иш тутади: шантаж, муаммодан қочиш, тушкунликка тушиш. Булар инсон мураккаб шаклланганининг белгилари ҳисобланади. Яхши ҳамки, бу каби ҳолатлар жамиятда кўп учрамайди. Лекин учраяптими, демак жамиятда оила институти, болага тарбия бериш институти кризиси борлигини билдиради. Агар бунақа ҳолатлар кўпайса, ижтимоий соҳада катта ислоҳотлар қилиш керак. Биринчидан, оила институтида ота-она ва фарзанд ўртасидаги муносабатларни уйғун кўринишга келтириш, боланинг тарбиясига эътибор бериш, фарзанд тарбияси билан оналикка тайёр бўлганда шуғулланиш маъқул”, — дея фикр билдирди Феруза Олимова.

Мутахассиснинг таъкидлашича, оналик инстинкти (фарзандини асраб-авайлаш) эрта турмуш қурган қизларда ҳали намоён бўлиб улгурмаган бўлади.

“Масалан, қизларни 16–17 ёшда турмушга берганда оналик инстинктининг ўзи шаклланиб улгурмаган бўлади. Бу нарса туғилгандаёқ берилиб, дуч келган пайт ишлайверадиган нарса эмас. Ёши катта бўлганда, кўпинча 30 ёшлардан кейин оналик инстинкти яхши ишлашни бошлайди”, — деди психолог.

Феруза Олимова, бундан ташқари, болаларда кичкиналигидан иродавий хусусиятларни шакллантириш, таълим бериш, дунёқарашини кенгайтириш, касб-ҳунарга ўргатиш, эътиқодни тарбиялаш каби хусусиятларни йўлга қўйиш кераклигини айтди.