Тошкент шаҳри Сергели туманида 3 апрель куни аёл ўзи ва уч нафар фарзандини 9-қаватдан ташлаб, жонига қасд қилганди. Ҳолатни ўрганиш давомида марҳума олти ойдан буён онасининг уйида яшаб келгани, эри эса воқеа содир бўлган пайтда умра зиёратида бўлгани аниқланди. “Дарё” мухбири билан суҳбатлашган психолог Феруза Олимова аёлларни филицид (фарзандини ўлдириш) қилишга олиб келадиган сабаблар ҳақида маълумот берди.
Бу хулқ-атворнинг сабабини тасаввур қилиш қийин
Феруза Олимованинг айтишича, воқеа содир бўлган пайт аёл депрессияда бўлгани, ноилож қолгани, қийналгани каби аргументлар асосли сабаб бўла олмайди.
“Ўзи бундай хулқ-атворнинг сабабини тасаввур қилиш қийин. Чунки ўша пайтда ёмон аҳволда, депрессияда бўлгани учун ёки ноилож бўлгани, қийналгани учун, деган нарсалар ҳеч қачон сабаб бўлолмайди. Онани худди шундай хулқ-атворгача олиб келадиган омиллар комплекс дейилади. Бу ерда мураккаб таҳлил қилиш мумкин холос”, — дейди психолог.
Психик касалликлар
Феруза Олимова фарзандини ўлдиришгача борган аёлларнинг 40 фоизи психик касаллик ва травмалардан азият чекишини маълум қилди.
“Биринчи сабаб бу, албатта, психик касаллик. Бунга туғуруқдан кейинги депрессия ҳолатлари киради. Масалан, ҳозирги ҳолатда аёл кетма-кет 3 нафар фарзанд туғган. Бу вазиятда, албатта, аёлда психик бузилишлар бўлади, чунки неча йиллаб кечалари ухламайди, болаларнинг касал бўлиши каби вазиятлар бўлади. Худди шу нарсалар бошқа ҳолатлар фонида аёлнинг аҳволини ёмонлаштириши мумкин. Лекин бу ҳам фарзандни ўлдиришга сабаб бўлолмайди.
Психик касаллик бундай ҳолатларнинг тахминан 40 фоизида учраши тасдиқланган. Демак, бу ишни қилган оналарнинг 60 фоизи соғлом аёллар бўлади. Соғлом оналарда қанақа психик эмоционал бузилишлар юзага келадики, улар бу ишни қилади? Бу нарсага ҳар доим суд-психологик экспертиза жараёнларида аниқ ташхис қўйилиши керак. Шунинг учун бирор нарса ёки бирор шахсни аниқ сабаб сифатида кўрсатиш қийин”, — дея фикр билдирди у.
“Болам мендан кейин азоб чекмасин”
Психологнинг таъкидлашича, иккинчи сабаб алтруизм билан боғлиқ бўлиб, она ўзидан кейин фарзандининг қийналишини истамайди.
“Иккинчиси кенг тарқалган сабаб — болам мендан кейин кимга қолади, деган фикр. Бу фанда алтруистик сабаб деб аталади. Аёл фарзандим мендан кейин қийналмасин, деб ўзича ечим топади” — деди Феруза Олимова.
Қасос олиш истаги
Психологнинг маълум қилишича, филицидга олиб келадиган учинчи омил қасос олишга бўлган майл ҳисобланади.
“Яна бир сабаби — аёлдаги қасос олиш истаги. Кўрдингми қанақа ишлар бўлди, сен айбдорсан ҳаммасига, нима қилганингни кўр, деб эридан қасос олиши мумкин. Бунда у фарзандни бола эмас, қасос олиш объекти деб кўради”, — дея таъкидлади у.
Ижтимоий омиллар оналик инстинктини бузиб юбориши мумкин
Феруза Олимованинг айтишича, юқоридагиларнинг ҳаммаси психик томондан текширилиши керак, чунки шу каби ҳолатлар бўлганда барча аёллар ҳам филицидгача етиб бормайди.
“Буларнинг ҳаммаси ҳар доим психолог томонидан яхшилаб текширилиши, анализ қилиниши керак бўлган ҳолат. Шунақа омиллар бўлган тақдирда ҳам ҳамма аёллар ҳам шу ҳаракатгача етиб бормайди. Жуда оғир ҳолатларда ҳам оналик инстинкти ишлайди, бу боланинг хавфсизлигини ўйлаш дегани. Бу инстинкт туғма, генетик жиҳатдан берилган, лекин баъзида ижтимоий омиллар сабаб шундай бузилишлар кузатилади. Она фарзандини уриб, калтаклаб, бирор жойини кўкартириб қўйиши, касал бўлганда қарамаслиги ҳам шундан”, — дея қўшимча қилди психолог.
Изоҳ (0)