“Солиқ ҳамкор” орқали ноқонуний сигареталар савдоси бўйича хабар бериш мумкинми?

Ўзбекистонда яширин иқтисодиётга қарши курашишда жамоатчилик назоратини ўрнатиш бўйича қатор лойиҳалар мавжуд. Улардан бири “Солиқ” иловасидаги “Солиқ ҳамкор” тизими бўлиб, у орқали солиқ ҳуқуқбузарликлари ҳақида хабар бериш мумкин. Шу билан бирга, истеъмолчи рўйхатдаги ҳуқуқбузарликлардан ташқари, ноқонуний равишда сотилаётган маҳсулотлар ҳақида ҳам хабар бера олади.

Давлат солиқ қўмитаси бўлим бошлиғи Оматилло Баратовнинг айтишича, иловадан “чек бермаслик” тугмаси танланади ва тафсилотлар ёзилади.

“Айтайлик, истеъмолчи тамаки маҳсулотини харид қилди. Сотувчи чек бермади. Бунда тизимда “чек бермаслик” ҳолати танланади. Шу билан бирга, иловада ҳолат юзасидан тўлиқ ахборот бериш имкони бор.

Мисол учун, “акциз маркасиз тамаки маҳсулоти сотиб олдим, сотувчи чек бермади”, деб хабар бериш мумкин. Бу жамоатчилик назоратини таъминлашга ёрдам беради. Бугунги кунда илова орқали контрабанда маҳсулотлари, ноқонуний товарлар бўйича ҳам хабарлар келиб тушмоқда.

Масалан, 2023 йил январь–февраль ойларида келиб тушган мурожаатлар асосида 407 та субъектда сайёр солиқ текширувлари ўтказилган.

Натижада 25 минг 400 қути, қиймати 320 миллион сўмлик акциз маркасиз, ишлаб чиқарувчиси номаълум бўлган тамаки маҳсулотлари савдодан белгиланган тартибда олинган,” – деди мутахассис.

Давлат солиқ қўмитаси 2022 йил 1 январдан бошлаб солиқ ҳуқуқбузарликлари ҳақида хабар берган истеъмочиларни мукофотлаб келмоқда.

Сотувчи чек бермаса, банк картасидан пул ечишни рад этса ёки карта орқали товарни қиммат сотса, истеъмолчи солиқ органларига мурожаат йўллаши ва арзи тасдиғини топган тақдирда ҳуқуқбузардан ундирилган жариманинг 20 фоизини мукофот сифатида олиши мумкин.

Жорий йилнинг дастлабки икки ойида “Солиқ ҳамкор” орқали истеъмолчилардан 27 минга яқин мурожаатлар келиб тушган. Шундан 10 минг 950 тасида сайёр солиқ текширувлари ўтказилиб, ҳуқуқбузарлик содир этган 10 минг 486 та тадбиркорлик субектларига 52,7 сўм миқдорида молиявий жарималар қўлланилган.

Мурожаатчиларнинг 7 минг 829 нафарига ундирилган жарима суммасининг 20 фоизи миқдорида, жами 3,9 миллард сўм мукофотлар тўлаб берилган.

Умуман олганда, яширин иқтисодиётнинг ҳар қандай кўринишига қарши курашишда фақатгина ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар фаолияти эмас, балки жамоатчилик назорати ҳам муҳим ҳисобланади. Шундай экан, солиқ ҳуқуқбузарликлари бўйича “Солиқ ҳамкор” тизими орқали хабар бериш ҳам мазкур муаммони бартараф этиш йўлидаги қадамлардан биридир.