“Soliq hamkor” orqali noqonuniy sigaretalar savdosi bo‘yicha xabar berish mumkinmi?

O‘zbekistonda yashirin iqtisodiyotga qarshi kurashishda jamoatchilik nazoratini o‘rnatish bo‘yicha qator loyihalar mavjud. Ulardan biri “Soliq” ilovasidagi “Soliq hamkor” tizimi bo‘lib, u orqali soliq huquqbuzarliklari haqida xabar berish mumkin. Shu bilan birga, isteʼmolchi ro‘yxatdagi huquqbuzarliklardan tashqari, noqonuniy ravishda sotilayotgan mahsulotlar haqida ham xabar bera oladi.

Davlat soliq qo‘mitasi bo‘lim boshlig‘i Omatillo Baratovning aytishicha, ilovadan “chek bermaslik” tugmasi tanlanadi va tafsilotlar yoziladi.

“Aytaylik, isteʼmolchi tamaki mahsulotini xarid qildi. Sotuvchi chek bermadi. Bunda tizimda “chek bermaslik” holati tanlanadi. Shu bilan birga, ilovada holat yuzasidan to‘liq axborot berish imkoni bor.

Misol uchun, “aksiz markasiz tamaki mahsuloti sotib oldim, sotuvchi chek bermadi”, deb xabar berish mumkin. Bu jamoatchilik nazoratini taʼminlashga yordam beradi. Bugungi kunda ilova orqali kontrabanda mahsulotlari, noqonuniy tovarlar bo‘yicha ham xabarlar kelib tushmoqda.

Masalan, 2023-yil yanvar–fevral oylarida kelib tushgan murojaatlar asosida 407 ta subyektda sayyor soliq tekshiruvlari o‘tkazilgan.

Natijada 25 ming 400 quti, qiymati 320 million so‘mlik aksiz markasiz, ishlab chiqaruvchisi nomaʼlum bo‘lgan tamaki mahsulotlari savdodan belgilangan tartibda olingan,” – dedi mutaxassis.

Davlat soliq qo‘mitasi 2022-yil 1-yanvardan boshlab soliq huquqbuzarliklari haqida xabar bergan isteʼmochilarni mukofotlab kelmoqda.

Sotuvchi chek bermasa, bank kartasidan pul yechishni rad etsa yoki karta orqali tovarni qimmat sotsa, isteʼmolchi soliq organlariga murojaat yo‘llashi va arzi tasdig‘ini topgan taqdirda huquqbuzardan undirilgan jarimaning 20 foizini mukofot sifatida olishi mumkin.

Joriy yilning dastlabki ikki oyida “Soliq hamkor” orqali isteʼmolchilardan 27 minga yaqin murojaatlar kelib tushgan. Shundan 10 ming 950 tasida sayyor soliq tekshiruvlari o‘tkazilib, huquqbuzarlik sodir etgan 10 ming 486 ta tadbirkorlik subektlariga 52,7 so‘m miqdorida moliyaviy jarimalar qo‘llanilgan.

Murojaatchilarning 7 ming 829 nafariga undirilgan jarima summasining 20 foizi miqdorida, jami 3,9 millard so‘m mukofotlar to‘lab berilgan.

Umuman olganda, yashirin iqtisodiyotning har qanday ko‘rinishiga qarshi kurashishda faqatgina huquqni muhofaza qiluvchi organlar faoliyati emas, balki jamoatchilik nazorati ham muhim hisoblanadi. Shunday ekan, soliq huquqbuzarliklari bo‘yicha “Soliq hamkor” tizimi orqali xabar berish ham mazkur muammoni bartaraf etish yo‘lidagi qadamlardan biridir.