• Профилга Кириш
  • 1744009905_435.svg 1744009905_642.svg

  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
O'zbekcha
Русский
English
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • O'zb
  • Ўзб
  • Рус
  • Eng
  • Сўнгги янгиликлар
  • Асосий янгиликлар
  • Энг кўп ўқилган
  • Колумнистлар
    • USD12768.26
    • RUB162.63
    • EUR14400.04
    • Google play
    • App Store
    • Telegram
    • Тошкентда
      +26°C
      • Андижон
      • Қарши
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Фарғона
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Термиз
      • Наманган
      • Тошкент
      • Навоий
      • Тошкент вил
      • Нукус
      • Урганч
    • Daryo
      • Интернет-нашр
      • Таҳририят
      • Алоқа маълумотлари
      • Фойдаланиш шартлари
      • Махфийлик сиёсати
      • Янгиликлар архиви
    • Реклама
    • Ижтимоий тармоқлар
      • Instagram | Расмий
      • Instagram | Лайфстайл
      • Instagram | Спорт
      • Facebook | Расмий
      • OK | Расмий
      • YouTube | Daryo
      • YouTube | Daryo Рус тилида
      • YouTube | Daryo Глобал
    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte
    Daryo logo white
    • Ўзбекистон
      • Бошқалар
      • Навоий
      • Тошкент вилояти
      • Сирдарё
      • Жиззах
      • Қашқадарё
      • Сурхондарё
      • Хоразм
      • Бухоро
      • Самарқанд
      • Наманган
      • Фарғона
      • Aндижон
      • Қорақалпоғистон
      • Тошкент ш.
      • Меҳридарё
      • Об-ҳаво
    • Марказий Осиё
      • Ўзбекистон (Маҳаллий)
      • Афгонистон
      • Қирғизистон
      • Қозоғистон
      • Туркманистон
      • Тожикистон
    • Дунё
    • Пул
      • Бизнес
      • Иқтисодиёт
      • Молия
      • Крипто
    • Маданият
      • Кино
      • Китоб
      • Мусиқа
      • Шоу-бизнес
    • Лайфстайл
      • Аёллар саҳифаси
        • Фарзанд
        • Гўзаллик
        • Карьера
        • Маслаҳатлар
        • Мода
        • Рецептлар
      • Технологиялар
        • Архитектура
        • Гаджетлар
        • Илм-фан
        • Коинот
        • Медиа
      • Авто
      • Қўзиқорин
      • Саёҳат
      • Саломатлик
      • Таълим
        • Абитуриент
        • Инглиз тилини ўрганамиз!
    • Спорт
      • Футбол
      • UFC
      • Бокс
    infinix
    Daryo.uz - Login
    Daryo.uz Daryo.uz
    Daryo.uz - Login
    Саломатлик

    Тунги нотинч уйқу: нима учун кечаси тез-тез уйғонасиз ва муаммони қандай ҳал қилиш керак?

    Кечаси деярли ҳамма уйғонади, лекин ҳамма ҳам буни эслай олмайди. Мутахассис ёрдами билан қайси ҳолларда нотинч уйқу норма эканлигини ва қайси ҳолларда уни тузатиш кераклиги ҳақида билиб олиш мумкин.

    Тез ва секин уйқу фазаларидан иборат битта уйқу цикли ўртача 90 дақиқа давом этади. Тунги уйқу пайтида бундай цикллар бир нечта бўлади — ҳар бир циклдан кейин енгил уйқу даври келади, бу даврда кўпчилик уйғонади, лекин уйғонганига қатъий ишонмай яна тезда ухлаб қолади. Эрталаб одамлар бу уйғонишларни эсламайдилар ёки ноаниқ эслашади. Уйқу билан боғлиқ муаммолар бўлмаган одам тун давомида 30 дақиқадан камроқ вақт уйғонади, деб ишонилади.

    Бундай тунги уйғонишлар одамларда эволюцион тарзда шаклланган. Яъни одамнинг омон қолиши нуқтаи назаридан шартсиз равишда юзага келади — бу қадимий механизм ухлаётган организмга ҳар ярим соатда экологик хавфсизлик даражасини кузатиш имконини беради. Шубҳасиз, замонавий инсон ота-боболарига қараганда анча хавфсиз шароитда ухлайди, аммо бугунги инсон организмининг физиологияси эрамиздан олдинги даврда яшаган одамнинг физиологиясидан фарқ қилмайди.

    Фото: Marie Clarie

    Баъзида бизга керак бўлган уйқу миқдори ҳақидаги тахминлар нотўғри бўлиши мумкин. Ҳар бир инсон табиатан ўзига хос уйқунинг зарурий давомийлигига эга. Аксарият катталар кунига ўртача етти соатдан тўққиз соатгача ухлашлари керак бўлса-да, баъзи (мутлақо соғлом) одамлар мунтазам равишда етти соатдан камроқ ухлашади. Қисқа уйқу давомийлиги кундузги уйқусизликдан фарқ қилади ва агар табиий равишда олти соат ухлашингиз керак бўлса ва сиз кўпроқ ухлашга ҳаракат қилсангиз, ухлаш янада саёз бўлади.

    Шунингдек, уйқуга бўлган эҳтиёж ёшга, кундалик фаолият даражасига ва соғлиқ ҳолатига қараб фарқ қилиши мумкин. Шунинг учун агар сиз бир вақтнинг ўзида уйғотувчи соат (будилник)дан олдин уйғонсангиз ва кун давомида ухлаш истаги туғилмаса, эҳтимол, шунчаки етарлича ухлаётгандирсиз.

    Кечаси уйғониш бизни қўрқитиши мумкин бўлган сабаблардан бири бу жараённинг норма деб ҳисобланишини билмасликдир. Уйқудан мутлақ узлуксизликни кутган одам кечаси уйғонишдан ҳақиқатдан ҳам қўрқади ва пайдо бўлган қўрқув, ўз навбатида, унинг яна ухлаб қолишига тўсқинлик қилади. Бундан ташқари, одам ўз соғлиғи ҳақида қайғуради, унга организмида нимадир “бузилган”дек туюлади ва уйқуга нотўғри муносабат сурункали уйқусизликнинг шаклланишига олиб келади. Нотинч уйқунинг бошқа сабабларини қуйида кўриб чиқинг.

    Уйқу гигиенасига риоя қилмаслик

    Фото: Marie Clarie

    Кечаси уйғониш кўпинча ёмон уйқу гигиенаси туфайли юзага келади. Сиз аллақачон тушундингизки, уйқу тун давомида чуқурликда бир хил эмас ва юзаки уйқу даврида ташқи огоҳлантиришларга нисбатан кучсиз бўлади. Булар шовқин, ёруғлик, тегиниш, ҳарорат ва бошқа ноқулайликлар бўлиши мумкин. Шунинг учун, масалан, сомнологлар уйқу муаммоси бўлган одамларга уй ҳайвонлари билан бир ётоқхонада ухлашни тавсия этмайди, бу уларнинг фаоллиги ёки товушлари тунги уйғонишни қўзғатиши мумкин.

    Кофеин

    Фото: Marie Clarie

    Кечаси уйғонишнинг яна бир сабаби қаҳвани севиш. Кофеиннинг уйқу сифатига салбий таъсирининг кучи кўпинча етарли даражада баҳоланмайди — баъзида тунги уйқунинг аввалги хотиржамлигини тиклаш учун кечки овқатдан кейин қаҳва ичишни тўхтатиш кифоя. Аммо кофеин нафақат қаҳваларда, балки қора ва кўк чойда, шоколадда ҳам мавжуд ва қабул қилинган дори-дармонларнинг таркибий қисми бўлиши мумкин. Шунинг учун биринчи тиббий ёрдам тўпламининг таркибига эътибор қаратиш ва бошқа таркибида кофеин бўлган препаратларни чиқариб ташлаш керак.

    Аммо соат 18:00 дан кейин овқатдан бутунлай бош тортиш ярамайди. Уйқу пайтида очлик туфайли ички ноқулайлик ҳам тунги уйғониш билан безовталикни келтириб чиқаради. Тушдан кейин уйқуга фаол равишда қаршилик кўрсатадиган маҳсулотларни истеъмол қилмаслик лозим.

    Фаолиятнинг пасайиши

    Ўз-ўзини изоляция қилиш даври аниқ кўрсатганидек, кундалик фаолият даражасининг пасайиши уйқусизликка олиб келади. Уйқунинг вазифаси организмнинг ресурсларини тиклашдир ва агар ресурслар сарфланмаса, чарчоқ пайдо бўлмаса, у ҳолда организм тикланиши учун камроқ вақт керак бўлади. Шунинг учун уйқу унчалик узоқ давом этмайди. Сомнологлар кундалик жисмоний фаолият даражасига эътибор беришни тавсия қилади — юриш, кардио машғулотлар, жисмоний фаолият билан боғлиқ севимли машғулотлар ва ҳоказо.

    Циркад ритмнинг бузилиши

    Фото: Marie Clarie

    Тунги уйғонишларнинг мумкин бўлган сабаби циркад ритмларнинг ишидаги бузилишлардир. Циркад ритмлар кун ва туннинг ўзгариши билан боғлиқ бўлган организмнинг ички биологик соатидир. Улар инсон танасидаги кўплаб жараёнларни, жумладан, уйқу ва уйғонишни, тана ҳароратини ва иштаҳани тартибга солади. Тўғри ишлайдиган циркад тизим уйқуга бўлган иштиёқни таъминлайди, айниқса, туннинг иккинчи ярмида, уйқуни нормал уйғониш вақтигача ушлаб туради. Шу боис ҳам режимга риоя қилиш муҳимдир. Иш кунларида ҳам, дам олиш кунларида ҳам бир вақтда ухлаб, бир вақтда уйғонинг.

    Психиатрик касалликларга қўшимча равишда, тунги уйғонишлар турли хил тиббий шароитлар билан боғлиқ. Агар кун тартибига, уйқу гигиенасига ва соғлом турмуш тарзига риоя қилсангиз, уйқу муаммолари сизни безовта қилишда давом этса, тиббий мутахассис билан боғланишингиз керак: сомнологлар бундай бузилишлар билан шуғулланишади. Ниҳоят, уйқудан норозилик сабаби билан фақат индивидуал маслаҳатлашувдан сўнг курашишингиз мумкин. Бузилиш сабабига қараб, сомнолог даволанишни буюради. Кўпинча психотерапия уйқуни сақлаб қолиш билан боғлиқ муаммоларни даволаш учун ёрдам беради.

    Стресс ва руҳий касалликлар

    Бундан ташқари, уйқу сифатига ташвишланиш ва стресс таъсир қилади. Бунда асаб тизимининг гиперактивацияси содир бўлади, уйқу сезгир ва юзаки бўлади. Бу уйқу бузилиши табиатда ҳимоя ҳисобланади. Айтганча, тўй, мансаб даражасининг кўтарилиш, катта пул мукофоти каби ижобий ҳиссий рангдаги воқеалар ҳам уйқумизни бузадиган “стресс” бўлиши мумкин. Ташвиш ва хавотир билан курашиш, шунингдек, стрессга чидамлилик кўникмаларини эгаллаш учун психотерапевт билан боғланишга арзийди.

    Фото: Marie Clarie

    Депрессия — уйқу бузилиши билан тавсифланган яна бир кенг тарқалган ҳолат. Кўпинча депрессия билан эрта уйғониш кузатилади. Агар улар бир вақтнинг ўзида тушкун кайфият, айбдорлик ва бефойдалик ҳисси, асабийлашиш ва кучни йўқотиш билан бирга бўлса, психиатр-психотерапевтга ташрифингизни кечиктирманг.

    Фото: Marie Clarie

    Бундан ташқари, даволанишнинг бошқа усуллари мавжуд. Масалан, уйқусизлик учун когнитив хулқ-атвор терапияси қисқа муддатли психотерапиянинг бир вариантидир, унинг давомийлиги бузилишнинг чуқурлигига боғлиқ. Шунингдек, қуйидаги тавсияларга эътибор бериб, уйқу ҳолатини мустақил равишда яхшилашга ҳаракат қилишингиз мумкин:

    • Ухлаш учун жой қулай бўлиши керак. Қаттиқ юзада ухлаш соғлиқ учун фойдали эканлигини эшитган бўлсангиз керак – баъзилар, ҳатто, тахтани каравотга қўяди ёки полда ухлайди. Лекин буни қилмаслик керак. Юмшоқ тўқималарнинг ҳаддан ташқари сиқилиши ва ишемияси билан боғлиқ бўлган уйқу, оёқ-қўллар, бўйин, бел оғриғи ва уйқу пайтида ноқулайлик туфайли нотинч уйқу кафолатланади. Қаттиқ тўшакда ухлаш фақат шифокор тавсиясига ва тиббий сабабларга кўра керак. Қолганлар баҳорги, юмшоқ ва қулай матрасни танлашлари керак.
    • Ётоқхонадаги қоронғиликка эътибор беринг. Шу мақсадда сизга қалин қора пардалар керак бўлади, бу ўта оғир ҳолатларда уйқу ниқобидан фойдаланишингиз учун.
    • Осуда уйқу учун сокинлик зарур. Ётоқхонани овоз ўтказмайдиган қилиб қўйиш ва гавжум кўча шовқинига йўл қўймайдиган замонавий икки ойнали деразалар бунга ёрдам беради. Хуррак овозидан қутулиш учун хуррак отиб ухлайдиган қўшниларга шифокорга учрашни тавсия қилишингиз ҳам мумкин.

    Мавзуга доир:

    • Кечаси ёмон ухлаяпсизми? 7 та хавфли касаллик учун тиббий текширувдан ўтинг
    • Қўрқинчли тушлар, ахборотлар оқими: уйқусизликнинг 10 та сабаби ва уни енгиш йўллари
    • Нега уйқуга ётишдан аввал телефонга қараш мумкин эмас? Гаджетларни эрталабга қадар ўчириб қўйишга ундайдиган 4 та сабаб
    12.03.2023, 20:43   Изоҳ (0)   12082
    Facebook Twitter LinkedIn Telegram Email

    Изоҳ (0)

    Кириш
    Жавоб қолдиринг Бекор қилиш

    Мавзуга доир

    Парҳез тутаётганда ҳам бемалол истеъмол қилиш мумкин бўлган 6 та маҳсулот

    12.03.2023, 16:00

    Ари чаққанда биринчи ёрдам кўрсатиш учун нималарни билиш керак?

    12.03.2023, 10:12

    Узоқ умр кўришни истасангиз, тарк этишингиз керак бўлган 6 та одат

    11.03.2023, 11:40

    Шошилинч тарзда дерматологга мурожаат қилиш кераклигининг 9 та аломати

    11.03.2023, 09:31

    Кунига бир чой қошиқдан ортиқ туз истеъмол қилманг: ЖССТ огоҳлантирди

    10.03.2023, 21:35

    Тиш оғриб, ёноқ шишса, уй шароитида биринчи ёрдам кўрсатиш учун нима қилиш керак?

    09.03.2023, 17:57
    ×Lightbox Image

    Daryo.uz | Сизнинг муаммоингиз ечими


    “Бизнесни ривожлантириш банки” бизнес учун қулай инновацион банк бўлишга интилмоқда


    InfinBANK Visa Direct орқали халқаро пул ўтказмаларига қўйилган лимитларни оширди 


    “Ўзбекинвест” IUA аъзосига айланди ва Лондоннинг глобал суғурта бозорида ўз мавқеини мустаҳкамлади


    ANORBANK ва БС/2 Ўзбекистонда банкларда ўз-ўзига хизмат кўрсатиш тармоғини кенгайтирмоқда


    Абадий ишончлилик ва хавфсизлик: GWM соҳанинг янги стандартларини жорий этмоқда


    “Akkermann цемент” халқаро форуми: қурилиш материаллари соҳасидаги муаммолар кенг таҳлил қилинди


    Систит — бу уят эмас!


    UZTELECOM 10 Гбит/с тезликдаги уй интернетини фойдаланувчиларга тақдим этди


    Сўзлар аҳамиятга эга: TBC Bank 8 март табрикларини пулларга айлантириб, аёллар тадбиркорлигини қўллаб-қувватлади


    Ипотека Банк OTP Group ўзини ўзи банд қилганларга янги ипотека дастурини ишга туширди: ҳужжатларсиз, асаббузарликсиз, самарали натижалар билан


    Chery газга ўтмоқда: кафолат тўлиқ сақланиб қолинади, ўрнатиш эса 31 майгача бепул! 


    МКБАНК халқаро молия бозорида: Қозоғистон банкларидан 15 миллион доллар жалб қилинди


    2025 йилнинг 5 ойи давомида Mobiuz минглаб таянч станцияларини ишга туширди ва техник инфратузилмани замонавийлаштирди


    Centrum Air янги Airbus A320neo — авиапаркидаги тўққизинчи самолётни қабул қилиб олди 


    Octobank банкоматларни BS/2 билан бирга “ақллироқ” қилади

     

    Тавсия этамиз

    “Икки хонали уй учун 715 млн сўмдан”. “Дарё”даги мақоладан сўнг пойтахт ҳокимлиги уйсиз қолган аҳолига хонадон сотиб олиш учун маблағ ажратди

    28 май, 21:15

    Будапешт фасадлари: санъат кўчада яшайди (фото)

    27 май, 10:00

    Гестапо ва КГБ хизматида бўлган бухоролик “штирлиц”

    26 май, 19:00

    Аёл овчилардан илғор самолётларга қадар — Украина рус Shahed’ларини қандай овлайди?

    19 май, 20:10
     
     
     

    Сўнгги янгиликларга ўтиш

    Бишкекдаги бар эгаси қандай қилиб Пентагон билан 7 млрд долларлик шартнома тузгани ҳақида

    Дунё | 31 май, 10:15

    Фарғонада сифати кафолатланмаган 8 млрд сўмлик дорилар савдога чиқарилишининг олди олинди 

    Ўзбекистон | 31 май, 09:56

    4 июндан бошлаб АҚШдан пўлат ва алюминий импортига 50 фоизлик божлар кучга киради

    Дунё | 31 май, 09:23

    Россияда Путинни Гитлерга ўхшатиб мем қилганлар жазоланади

    Дунё | 30 май, 23:55

    Зарафшон дарёсидан ноқонуний равишда қум-шағал қазиб олган шахсга чора кўрилди

    Ўзбекистон | 30 май, 23:40

    “Ўзбекистон қўшни давлатлар билан урушга киришиши мумкин эди” – Абдулазиз Комилов

    Ўзбекистон | 30 май, 23:30

    АҚШ Олий суди Трампга 500 минг муҳожирни мамлакатдан чиқариб юборишга рухсат берди

    Дунё | 30 май, 23:25

    Непалда ўн минглаб намойишчилар монархияни тиклашни талаб қилмоқда 

    Дунё | 30 май, 23:10

    “Дарё” дайжести: 30 майнинг энг муҳим хабарлари

    Ўзбекистон | 30 май, 22:55
    Daryo About Us

    «Daryo» интернет-нашрининг (Ўзбекистон матбуот ва ахборот агентлиги (ЎзМАА, ҳозирги Ўзбекистон Республикаси Президенти Администрацияси ҳузуридаги Ахборот ва оммавий коммуникациялар агентлиги) томонидан 13.03.2015 йил санасида 0944-сонли гувоҳнома билан оммавий ахборот воситаси сифатида рўйхатга олинган). Матнли материалларини тўлиқ кўчириш ёки қисман иқтибос келтиришга, шунингдек, фотографик, график, аудио- ва/ёки видеоматериалларидан фойдаланишга daryo.uz сайтига гиперҳавола мавжуд бўлган ва/ёки «Daryo» интернет-нашрининг муаллифлигини кўрсатувчи ёзув илова қилинган тақдирда йўл қўйилади. Чоп этиладиган баъзи маълумотлар 18 ёшга тўлмаган фойдаланувчиларга мўлжалланмаган бўлиши мумкин. Info@daryo.uz

    Telegram Youtube Facebook Instagram Twitter vkontakte

    © «Simple Networking Solutions» МЧЖ, 2013–2025

    Ёш бўйича чеклов

    Хато топдингизми? Ctrl+Enter тугмаларини босинг

    • Фойдаланиш шартлари
    • Махфийлик сиёсати
    • Реклама
    Нимани қидирамиз?

    Sign In or Register

    Хуш келибсиз!

    Тизимга киринг ёки Рўйхатдан ўтинг.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Рўйхатдан ўтинг

    Рўйхатдан ўтганмисиз? Login.

    Google

    ёки Э-Почта орқали

    Сизга парол электрон почта орқали юборилади.

    Изоҳ қолдиришингиз, Фойдаланиш шартлари ва Махфийлик сиёсати шартларини қабул қилганингизни англатади

    Матнда хато топдингизми?

    ×

    Раҳмат. Биз сизнинг хабарингизни олдик ва хатони имкон қадар тезроқ тузатамиз.