Иссиқ пешона баланд ҳароратнинг ягона белгиси эмас. Албатта, махсус асбобларсиз тана ҳароратини юқори аниқлик даражада айтиб бериш имконсиз. Ҳаттоки, уйдаги термометрлар ҳам хато қилади. Аммо юқори аниқлик ўта муҳим эмас. Шунчаки танада иситма бор ёки йўқлигини билиш кифоя. Ҳароратнинг 38 °C дан юқорилиги турли касалликларнинг бирламчи аломатларидан ҳисобланади.
Ҳароратни термометрсиз қандай ўлчаш мумкин?
Бунинг бешта асосий усули бор. Уларнинг ҳар бири ҳам ниҳоятда ишончли бўлмаслиги мумкин. Ҳар ҳолда вақтинча термометр вазифасини бажара олади.
1. Пешонани ушлаб кўринг
Пешона иссиқ бўлса, демак, иситма бор. Хато қилмаслик учун қуйидаги қоидаларга амал қилинг:
- Иситмангиз бор-йўқлигини ўзингиз текширманг. Қўлларингиз ҳам иссиқ бўлиши мумкин, шунинг учун иссиқликни сезмайсиз.
- Пешонага қўл теккизишда кафтнинг орқа қисмидан фойдаланинг. Кафт орқасидаги тери нисбатан сезгирроқ.
Текширишдан олдин хона жуда иссиқ ёки жуда совуқ эмаслигига ишонч ҳосил қилинг. Қўл қанча совуқ бўлса, пешона шунча иссиқ туюлади. Аксинча, қўлнинг қайноқлиги иситмани сездирмайди.
2. Кўкрак қафасининг олд ва орқа томонларини ҳам ушлаб кўринг
Бунда ҳам кафтнинг орқа томонидан фойдаланинг. Бу соҳалар ҳам иссиқ бўлса, ҳарорат баланд деганидир.
3. Юз рангига назар солинг
Қип-қизил тус олган ёноқлар шифокорлар эътиборга оладиган яна бир ишончли белгидир.
Одам тўшакда ётган бўлсагина, юз рангини баҳолаш ўринли. Фаол ҳаракат ёки жисмоний зўриқишдан сўнг ҳам ёноқлар қизариб кетади.
4. Пульсни ўлчанг
Катталардаги нормал юрак уриш тезлиги бир дақиқада 60-100 марта. Бу 10 ёшдан ошган болаларга ҳам тегишли. Мактабгача ёшда бўлган болаларда оддий пульс 120 уришдан ошмайди, бир-икки ёшли болаларда — 130, бир ёшгача бўлган чақалоқларда — 160.
Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, иситма вақтида юрак тезроқ уради. Меъёрдан юқори бўлган ҳар 8-10 юрак уриши тана ҳароратининг бир даражага кўтарилганидан дарак бериши мумкин.
5. Ўзингизни қандай ҳис қилаётганингизни таҳлил қилинг
Ҳароратнинг ошиши, одатда, бошқа характерли хусусиятлар билан бирга келади. Ушбу қўшимча белгилар қанчалик кўп бўлса, иситма эҳтимоли шунчалик юқори бўлади.
- Ҳовур. Кўпинча одам ўзини “ёниб кетаётгандек” ҳис қилади.
- Совуқ. Ички иссиқликка қарамай, иситмаси бўлган одамлар совуқдан титрайди. Хонадаги ҳаво ҳарорати нормал ёки одатдагидан иссиқ бўлса-да.
- Ҳолсизлик. Бу уйқучанлик ёки шунчаки қаттиқ чарчоқ бўлиши мумкин.
- Кучли терлаш. Ҳарорати баланд бўлган одам кўп терлайди.
- Ўзини ёмон ҳис қилиш. Одамлар ҳар доим ҳам уларни нима безовта қилаётганини билмайди лекин ҳислар, шубҳасиз, ёқимсиз бўлади.
- Кўнгил айниши. Баъзан кучли эмас, баъзан эса сезиларли даражада кучли кўнгил айниши кузатилади.
- Бош оғриғи. Иситма вақтида яна бир кенг тарқалган аломат.
Тез ёрдамни қачон чақириш керак?
Иситма ҳақиқатан ҳам хавфли касалликлар белгиси бўлиши эҳтимолдан ҳоли эмас. Ҳароратнинг юқорилиги қуйидаги аломатлар билан бирга кузатилса, дарҳол шифокорга мурожаат қилинг:
- Бошни у ён бу ёнга бура олмаслик даражада бўйиннинг қотиб қолиши;
- Ақлнинг чалкашиб кетаётгани;
- Ҳиссий ҳолатдаги кескин ўзгаришлар, масалан, ҳаддан ташқари ортиқча хавотир ёки асабийлашиш;
- Тана бўйлаб тарқаладиган ҳар қандай тошма;
- Фотофобия, яъни ёруғликка қараганда кўзларда оғриқли ҳислар;
- Сувсизланиш — буни пешоб рангининг қуюқлашиши, кўзларнинг киртайиб қолиши, йиғлаганда кўз ёш ажралмаслиги билан тахмин қилиниши мумкин;
- Тутқаноқлар.
Агар иситмани парацетамол ёки асоси ибупрофен бўлган препаратлар билан туширишнинг имкони бўлмаса ёки беш кундан ортиқ давом этса, шифокор кўригидан ўтиш тавсия этилади.
Мавзуга доир:
Изоҳ (0)