Швеция олий суди 19 декабрь куни Туркия ҳукуматининг журналист Булент Кенешни экстрадиция қилиш сўровини рад этди, унинг исм-шарифини Ражаб Тоййиб Эрдўғон Швеция бош вазири Ульф Кристерссон билан қўшма матбуот анжумани чоғида тилга олган эди.
Ушбу матбуот анжуманида икки мамлакат етакчилари, хусусан, Туркия Швеция ва Финляндиянинг НАТОга киришига тўсқинлик қилмаслиги эвазига, Туркия ҳукумати томонидан терроризмда ёки 2016 йилги давлат тўнтаришига уринишда иштирок этишда айбланаётган одамларни экстрадиция қилишни кўзда тутувчи меморандумни муҳокама қилган эди.
«Швецияда террорчилик ташкилотининг бир аъзоси бор, унинг исмини айтаман: Булент Кенеш. Ушбу террорчининг Туркияга депортация қилиниши биз учун улкан аҳамиятга эга ва биз, албатта, Швеция бу масалада янада эҳтиёткорона ҳаракат қилишини хоҳлаймиз», — деган эди Эрдўғон.
Швеция суди ўзининг рад жавобини шу билан изоҳладики, Кенеш ватанига қайтган тақдирда, сиёсий мақсадда таъқиб қилиниши мумкин. Бундан ташқари, суд журналист қочқин мақомига эга эканига эътибор қаратди, шунинг ўзи унинг экстрадиция қилинишини тақиқлаш учун асос бўла олади.
Туркия ҳукуматининг сўровини рад этиш қарорини Швеция Ташқи ишлар вазирлиги ҳам тасдиқлади. Идора таъкидлашича, айнан суд бундай масалалар бўйича қарор қабул қилувчи сўнгги инстанция ҳисобланади.
Булент Кенеш EUObserver нашрига маълум қилишича, Швеция ҳукуматининг қарори у учун кутилмаган янгилик бўлмаган. «Мен Швециянинг қонун устуворлиги тизимига доим ишонганман. Швеция ўзининг НАТОга қўшилиши билан боғлиқ тарихий жараён пайтида ҳам… ўз демократик ва ҳуқуқий принципларига содиқ қолаётганини кўришдан хурсандман», — деди у журналистларга.
Кенеш қўшимча қилишича, Эрдўғон унинг топширилишини шахсан талаб қилиши билан боғлиқ ҳолатни бемаъни деб ҳисоблашини қўшиб қўйди ва президент унинг касбий фаолияти туфайли гина сақлаётган бўлиши мумкинлигини айтди. «Мен на сиёсий, на зўравонлик жиноятларини амалга оширганман. Тўнатриш ташкилотчиси ҳам, террорчи ҳам эмасман. Шунчаки журналистман. Инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш соҳасида журналистик фаолият билан шуғулланувчи оддий одамман», — деди Кенеш.
The Guardian ёзишича, Туркия Швециядан жами 73 кишини экстрадиция қилишни сўрамоқда. Улардан камида биттасини Швеция ҳукумати аллақачон тутиб берган. Туркиянинг Anadolu агентлиги хабарига кўра, бу Анқара томонидан террорчилик ташкилоти деб ҳисобланувчи Курдистон ишчилар партияси фаолиятига алоқадорликда айбланиб, олти йил-у ўн ойга сиртдан ҳукм қилинган Маҳмуд Татдир. 2015 йилда у Швециядан сиёсий бошпана сўраган, бироқ унга рад жавоби берилганди.
Финляндия ва Швеция НАТОга қўшилиш учун қачон ариза берган?
18 май куни Финляндия ва Швеция Украинадаги жанговар ҳаракатлар авж олган бир пайтда НАТОга қўшилиш учун ариза берган. Туркия Хельсинки ва Стокгольмни мамлакатда тақиқланган Курдистон Ишчилар партияси билан ҳамкорликда айблаб, уларнинг альянсга қўшилишга бир муддат тўсқинлик қилди.
Швеция ва Финляндия НАТО блокига қўшилиши учун альянсга аъзо бўлган 30 та мамлакатнинг барчаси тегишли битимни ратификация қилиши керак.
Швеция ва Финляндиянинг НАТОга аъзо бўлишини ратификация қилиш жараёни 5 июль куни бошланган. Уларнинг НАТОга қўшилишини альянснинг 30 та аъзосидан 28 таси ратификация қилди.
Туркия нега қаршилик қилмоқда?
Швеция узоқ вақтлар мобайнида нафақат Анқара, балки Вашингтон ва Брюссель томонидан террорчилик ташкилотлари деб тан олинган ҳаракатлар аъзоларига бошпана бериб келган. Россия Украинага бостириб киргач, вазият ўзгарди. Швеция НАТОга қўшилиш учун ариза берди, аммо Туркия бу жараёнга тўсқинлик қила бошлади.
Туркиянинг асосий шартлари, хусусан, Курдистон ишчилар партияси аъзоларини ва 2016 йилги давлат тўнтаришига уринишда гумон қилинганларни Анқарага экстрадиция қилиш. Аввалроқ Туркия адлия вазири Бекир Боздаг Хельсинки ва Стокгольмни террорчиларни экстрадиция қилишдан бош тортишда айблаган эди. Унинг айтишича, Финляндия ва Швеция Туркия томони юборган экстрадиция рўйхатидан бирорта террорчини ҳалигача Анқарага топширгани йўқ.
Ноябрь ўрталарида Швеция парламенти мамлакат конституциясига аксилтеррорчилик қонунчилигини кучайтирувчи ўзгартиришлар киритилишини маъқуллади. Швеция асосий қонунига Туркия сабабли тузатишлар киритилди, у мамлакатнинг НАТОга аъзо бўлишига ҳалигача тўсқинлик қилиб келаётган эди. Энди Швецияда Анқара террорчилик ташкилотлари деб ҳисоблайдиган курд ҳаракатлари (биринчи навбатда Курдистон ишчилар партияси) билан боғлиқ шахсларга нисбатан иш очиш осонроқ бўлади. Маъқулланган ўзгаришлар 2023 йил 1 январда кучга кириши керак.
Изоҳ (0)