Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев 20—21 октябрь кунлари Туркманистонга ташриф буюрди. Маълумки, икки давлат раҳбарлари ўртасидаги бу галги учрашув жорий йил ҳисобидан олтинчиси. Икки мамлакат ўртасидаги ўзаро ҳамкорлик кенгайиб бораётганини ўзаро мулоқотлар кўпайиб, давлатлар ўртасидаги алоқалар мустаҳкамланаётганидан ҳам сезиш мумкин.
Туркманистон билан стратегик муносабатларни ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилмоқда, ушбу мамлакат билан ҳамкорлик 2016 йилдан бошлаб яна-да фаоллашди. Олий даражадаги алоқалар барқарор характерга эга бўлди (Туркманистонга 8 марта ташриф: 2017 йили – 3 марта, 2018 йили, 2019 йили, 2021 йили – 3 марта. Ўзбекистонга 6 марта ташриф: 2016 йили. – 2 марта, 2018, 2019, 2021, 2022 йиллар).
Хусусан, Шавкат Мирзиёев Ўзбекистон президенти сифатида ўзининг биринчи хорижий ташрифини 2017 йил март ойида айнан Туркманистонга амалга оширди. Ташриф давомида тарихий ҳужжат – Стратегик шериклик тўғрисидаги шартнома имзоланди. Ўз навбатида 2022 йил 14-15 июль кунлари Сердар Бердимуҳамедовнинг минтақа даражасидаги биринчи давлат ташрифи Ўзбекистонга амалга оширилди.
2017 йилдан бошлаб парламентлараро алоқалар фаоллашди: парламентлараро дўстлик гуруҳларининг иккита қўшма мажлиси видеоконференцалоқа форматида ўтказилди (2020 йил 30 ноябрь ва 2021 йил 11 март). Халқаро тузилмалар (БМТ, МДҲ, ШҲТ, ТДТ ва бошқа). доирасида ўзаро ҳамкорлик бўйича ижобий динамика кузатилмоқда. Икки томонлама муносабатларда савдо-иқтисодий, транспорт-логистика ва энергетика соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтириш муҳим ўрин эгаллайди.
Савдо
Туркманистон – Ўзбекистоннинг минтақадаги асосий савдо шерикларидан ҳисобланади. Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги техникалари, озиқ-овқат маҳсулотлари, минерал ўғитлар, қурилиш материаллари, кимё ва тўқимачилик маҳсулотлари ва турли хизматларни экспорт қилади. Туркманистондан нефть маҳсулотлари, механик ускуналар, полимерлар ва бошқа кимёвий товарлар импорт қилинади.Маълумот учун: Ўзаро товар айланмаси 2021 йилда 902,9 млн доллар (+67,6%): экспорт – 191,8 млн доллар, импорт – 710,2 млн доллар бўлган. 2022 йилнинг январь-сентябр ойларида – 569 млн доллар (-5%), шундан экспорт – 154,1 млн доллар (+13%), импорт – 414,9 млн доллар (-10,3%)ни ташкил этган.
Транспорт ва логистика
Транспорт-логистика алоқаларини глобал миқёсда қайта кўриб чиқиш шароитида Ўзбекистон ва Туркманистон икки мамлакатнинг транзит салоҳиятини амалга оширишда муҳим аҳамиятга эга бўлган транспорт соҳасида ҳамкорликни янада чуқурлаштиришдан манфаатдор.Маълумот учун: 2021 йил якунига кўра, автомобиль транспортида халқаро юк ташиш ҳажми 17% ўсди. 2022 йилнинг январь—сентябрь ойларида – 1,33 млн тн (-4,9%), шу жумладан экспорт юклари – 443,98 минг тн (+13,7%), импорт юклари – 497,86 минг тн (-27%), транзит юклари – 385,29 минг тн (+18,9%).
Туркманистон минтақада асосий транзит давлатлардан бири ҳисобланади – Ўзбекистон товарларининг катта миқдорини Эрон чегарасигача ва ундан кейин Форс кўрфази портларигача олиб ўтиш ушбу давлат ҳудуди орқали амалга оширилади. Бундан ташқари, томонлар Ўзбекистон—Туркманистон—Каспий денгизи—Жанубий Кавказ транспорт маршрути салоҳиятидан максимал даражада фойдаланиш бўйича ҳамкорликда ишламоқдалар.
Энергетика
«Туркманистон–Ўзбекистон–Қозоғистон–Хитой» газ қувурининг умумий активида катта энергия лойиҳаси мавжуд.2021 йилда Туркманистондан 48,76 млн доллар миқдорида 84,4 минг тонна нефть ва нефть маҳсулотлари импорт қилинди. 2022 йил январь–августда Ўзбекистонга 202,1 минг доллар миқдорида 252,2 тонна тўғридан-тўғри ҳайдаладиган бензин, 75,5 млн доллар миқдорида 105 минг тонна газ конденсати етказиб берилди.
2021 йилда Туркманистондан 113,5 млн доллар миқдорида 4,2 млрд кВт/соат электр энергияси етказиб берилди. 2022 йил январь–августда Ўзбекистонга 63,3 млн доллар миқдорида 2,34 млрд кВт/соат электр энергияси етказиб берилди.
Афғонистон масаласи
Томонлар Афғонистонда тинчлик ва барқарорликка эришиш, афғон халқининг танлаган сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий ривожланиш йўлини ҳурмат қилган ҳолда, унинг гуллаб-яшнаган мамлакатга айланишидан ўзаро манфаатдор.Мамлакатлар томонидан Афғонистондаги вазиятни нормаллаштириш учун ҳам сиёсий, ҳам дипломатик саъй-ҳаракатлар каби самарали иқтисодий чоралар, шу жумладан умумминтақавий аҳамиятга эга транспорт лойиҳалари амалга оширилмоқда ва ушбу мамлакат аҳолиси электр энергияси билан таъминланмоқда. «Хайратон-Мозори-Шариф» темир йўллари, «Акина-Андхой» темир йўл линияси, шунингдек, «Сурхон-Пули-Хумри», «Керки-Имомназар-Андхой», «Серхетабат-Ҳирот», «Рабаткашан-Калайнау»нинг муваффақиятли ҳаракатланиши бу борада муносиб улушнинг яққол мисолидир. Бу каби ғоятда муҳим лойиҳалар Афғонистонда тинчлик ва барқарорликни таъминлашга хизмат қилади.
Изоҳ (0)