O‘zbekiston prezidenti Shavkat Mirziyoyev 20—21-oktabr kunlari Turkmanistonga tashrif buyurdi. Ma’lumki, ikki davlat rahbarlari o‘rtasidagi bu galgi uchrashuv joriy yil hisobidan oltinchisi. Ikki mamlakat o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik kengayib borayotganini o‘zaro muloqotlar ko‘payib, davlatlar o‘rtasidagi aloqalar mustahkamlanayotganidan ham sezish mumkin.
Turkmaniston bilan strategik munosabatlarni rivojlantirishga alohida e’tibor qaratilmoqda, ushbu mamlakat bilan hamkorlik 2016-yildan boshlab yana-da faollashdi. Oliy darajadagi aloqalar barqaror xarakterga ega bo‘ldi (Turkmanistonga 8 marta tashrif: 2017-yili – 3 marta, 2018-yili, 2019-yili, 2021-yili – 3 marta. O‘zbekistonga 6 marta tashrif: 2016-yili. – 2 marta, 2018, 2019, 2021, 2022 yillar).
Xususan, Shavkat Mirziyoyev O‘zbekiston prezidenti sifatida o‘zining birinchi xorijiy tashrifini 2017-yil mart oyida aynan Turkmanistonga amalga oshirdi. Tashrif davomida tarixiy hujjat – Strategik sheriklik to‘g‘risidagi shartnoma imzolandi. O‘z navbatida 2022-yil 14-15-iyul kunlari Serdar Berdimuhamedovning mintaqa darajasidagi birinchi davlat tashrifi O‘zbekistonga amalga oshirildi.
2017-yildan boshlab parlamentlararo aloqalar faollashdi: parlamentlararo do‘stlik guruhlarining ikkita qo‘shma majlisi videokonferensaloqa formatida o‘tkazildi (2020-yil 30-noyabr va 2021-yil 11-mart). Xalqaro tuzilmalar (BMT, MDH, SHHT, TDT va boshqa). doirasida o‘zaro hamkorlik bo‘yicha ijobiy dinamika kuzatilmoqda. Ikki tomonlama munosabatlarda savdo-iqtisodiy, transport-logistika va energetika sohasidagi hamkorlikni kengaytirish muhim o‘rin egallaydi.
Savdo
Turkmaniston – O‘zbekistonning mintaqadagi asosiy savdo sheriklaridan hisoblanadi. O‘zbekiston qishloq xo‘jaligi texnikalari, oziq-ovqat mahsulotlari, mineral o‘g‘itlar, qurilish materiallari, kimyo va to‘qimachilik mahsulotlari va turli xizmatlarni eksport qiladi. Turkmanistondan neft mahsulotlari, mexanik uskunalar, polimerlar va boshqa kimyoviy tovarlar import qilinadi.Ma’lumot uchun: O‘zaro tovar aylanmasi 2021-yilda 902,9 mln dollar (+67,6%): eksport – 191,8 mln dollar, import – 710,2 mln dollar bo‘lgan. 2022-yilning yanvar-sentyabr oylarida – 569 mln dollar (-5%), shundan eksport – 154,1 mln dollar (+13%), import – 414,9 mln dollar (-10,3%)ni tashkil etgan.
Transport va logistika
Transport-logistika aloqalarini global miqyosda qayta ko‘rib chiqish sharoitida O‘zbekiston va Turkmaniston ikki mamlakatning tranzit salohiyatini amalga oshirishda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan transport sohasida hamkorlikni yanada chuqurlashtirishdan manfaatdor.Ma’lumot uchun: 2021-yil yakuniga ko‘ra, avtomobil transportida xalqaro yuk tashish hajmi 17% o‘sdi. 2022-yilning yanvar—sentabr oylarida – 1,33 mln tn (-4,9%), shu jumladan eksport yuklari – 443,98 ming tn (+13,7%), import yuklari – 497,86 ming tn (-27%), tranzit yuklari – 385,29 ming tn (+18,9%).
Turkmaniston mintaqada asosiy tranzit davlatlardan biri hisoblanadi – O‘zbekiston tovarlarining katta miqdorini Eron chegarasigacha va undan keyin Fors ko‘rfazi portlarigacha olib o‘tish ushbu davlat hududi orqali amalga oshiriladi. Bundan tashqari, tomonlar O‘zbekiston—Turkmaniston—Kaspiy dengizi—Janubiy Kavkaz transport marshruti salohiyatidan maksimal darajada foydalanish bo‘yicha hamkorlikda ishlamoqdalar.
Energetika
“Turkmaniston–O‘zbekiston–Qozog‘iston–Xitoy” gaz quvurining umumiy aktivida katta energiya loyihasi mavjud.2021-yilda Turkmanistondan 48,76 mln dollar miqdorida 84,4 ming tonna neft va neft mahsulotlari import qilindi. 2022-yil yanvar–avgustda O‘zbekistonga 202,1 ming dollar miqdorida 252,2 tonna to‘g‘ridan-to‘g‘ri haydaladigan benzin, 75,5 mln dollar miqdorida 105 ming tonna gaz kondensati yetkazib berildi.
2021-yilda Turkmanistondan 113,5 mln dollar miqdorida 4,2 mlrd kVt/soat elektr energiyasi yetkazib berildi. 2022-yil yanvar–avgustda O‘zbekistonga 63,3 mln dollar miqdorida 2,34 mlrd kVt/soat elektr energiyasi yetkazib berildi.
Afg‘oniston masalasi
Tomonlar Afg‘onistonda tinchlik va barqarorlikka erishish, afg‘on xalqining tanlagan siyosiy va ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanish yo‘lini hurmat qilgan holda, uning gullab-yashnagan mamlakatga aylanishidan o‘zaro manfaatdor.Mamlakatlar tomonidan Afg‘onistondagi vaziyatni normallashtirish uchun ham siyosiy, ham diplomatik sa’y-harakatlar kabi samarali iqtisodiy choralar, shu jumladan umummintaqaviy ahamiyatga ega transport loyihalari amalga oshirilmoqda va ushbu mamlakat aholisi elektr energiyasi bilan ta’minlanmoqda. “Xayraton-Mozori-Sharif” temir yo‘llari, “Akina-Andxoy” temir yo‘l liniyasi, shuningdek, “Surxon-Puli-Xumri”, “Kerki-Imomnazar-Andxoy”, “Serxetabat-Hirot”, “Rabatkashan-Kalaynau”ning muvaffaqiyatli harakatlanishi bu borada munosib ulushning yaqqol misolidir. Bu kabi g‘oyatda muhim loyihalar Afg‘onistonda tinchlik va barqarorlikni ta’minlashga xizmat qiladi.
Izoh (0)