Қозоғистонда январдаги намойишларнинг 1500 нафар иштирокчиси амнистияга тушади

Қозоғистонда январь ойидаги тартибсизликлар иштирокчиларининг 1500 нафари амнистияга тушади. Бу ҳақда мамлакат Бош прокуратураси маълум қилди. Булар асосан оммавий тартибсизликлар, ўғирликлар ва бошқа жиноятлар билан боғлиқ моддалар бўйича жавобгарликка жалб этилганлар.

«Булар шунчаки провокацияларга учган фуқароларимиздир», — дея аниқлик киритди бош прокурор ўринбосари Асет Чиндалиев.

1 сентябрь куни мамлакат аҳолисига йўллаган мурожаатида Тўқаев январь воқеалари иштирокчиларига амнистия эълон қилган эди. Шу билан бирга, у амнистия тартибсизликларни ташкиллаштиришга алоқадор бўлган асосий фигурантларга, шунингдек, давлатга хиёнатда ва ҳокимиятни куч билан алмаштиришга уринишда айбланаётганларга тааллуқли бўлмаслигини айтганди.

2 январь куни Қозоғистонда оммавий норозиликлар бошланди. Бунга газ нархининг ошиши сабаб бўлди. Кўп ўтмай намойишчиларнинг талаблари сиёсий тус ола бошлади. Намойишлардан кейин Қозоғистон биринчи президенти Нурсултон Назарбоев кўплаб давлат имтиёзларидан маҳрум бўлди, унинг қариндошлари ҳам раҳбарлик лавозимларидан кетди.

Қозоғистонда йил бошидаги ҳукуматга қарши норозиликлар мамлакатнинг энг янги тарихидаги энг кучли зўравонлик ва қирғинни келтириб чиқарди. Ҳукумат «ташқаридан бўлган тажовуз» ва хорижда тайёрланган «террорчилар» «ҳужумлари» ҳақида маълум қилди, аммо ишончли далилларни келтирмади.

Қозоғистон президенти Қосим-Жўмарт Тўқаев хавфсизлик кучларига огоҳлантирмасдан тегизиб отиш ҳақида буйруқ берганини ўзи маълум қилди. Хавфсизлик кучлари ўт очиши оқибатида, расмий маълумотларга кўра, 232 киши ҳалок бўлган, яна олти киши қўлга олинганидан кейин қийноқлар қурбонига айланган.

Ҳалок бўлганлар орасида болалар ҳам, марказий майдонлар ёнидан ўтиб кетаётган тасодифий ўткинчилар ҳам, ўша кунлари блокпостларга қўйилган ҳарбийлар ҳам бўлган. Минглаб одамлар қўлга олинган, юзлаб кишилар ҳибс остида қийноқларга солингани ва қаттиқ дўппосланганидан шикоят қилган.

Ҳукумат, ҳуқуқ ҳимоячиларининг қурбонлар исм-шарифларини эълон қилиб, улар қандай ҳолатларда ўлим топгани ҳақида маълумот тақдим этишга оид даъватларига қарамай, ҳалок бўлганлар рўйхатини эълон қилмади. Халқаро ҳуқуқни ҳимоя қилиш ташкилотлари Остонани адолатли ва шаффоф суриштирув ўтказиб, халқаро экспертларни таклиф этишга чақирди, Остона бу даъватларни рад этди.

Тўқаев Қозоғистон январь воқеаларини очиқ-ошкора текшираётгани, халқаро экспертларни таклиф қилишга зарурат йўқлигини айтди.

«Тергов ваколатли органлар томонидан пухта ва батафсил олиб борилмоқда. Ҳозир қўлимиз остида мавжуд бўлган материалларнинг барчаси бош прокуратура томонидан эълон қилиб борилмоқда, жамиятимизга нисбатан ёки жамиятимиз учун сир бўлган нарсалар йўқ», — деди Тўқаев.

Президент берган маълумотга кўра, январь воқеалари бўйича 5,5 мингта жиноят иши қўзғатилган, шуларнинг 500 таси судга юборилган.