Qozog‘istonda yanvardagi namoyishlarning 1500 nafar ishtirokchisi amnistiyaga tushadi

Qozog‘istonda yanvar oyidagi tartibsizliklar ishtirokchilarining 1500 nafari amnistiyaga tushadi. Bu haqda mamlakat Bosh prokuraturasi ma’lum qildi. Bular asosan ommaviy tartibsizliklar, o‘g‘irliklar va boshqa jinoyatlar bilan bog‘liq moddalar bo‘yicha javobgarlikka jalb etilganlar.

“Bular shunchaki provokatsiyalarga uchgan fuqarolarimizdir”, — deya aniqlik kiritdi bosh prokuror o‘rinbosari Aset Chindaliyev.

1-sentabr kuni mamlakat aholisiga yo‘llagan murojaatida To‘qayev yanvar voqealari ishtirokchilariga amnistiya e’lon qilgan edi. Shu bilan birga, u amnistiya tartibsizliklarni tashkillashtirishga aloqador bo‘lgan asosiy figurantlarga, shuningdek, davlatga xiyonatda va hokimiyatni kuch bilan almashtirishga urinishda ayblanayotganlarga taalluqli bo‘lmasligini aytgandi.

2-yanvar kuni Qozog‘istonda ommaviy noroziliklar boshlandi. Bunga gaz narxining oshishi sabab bo‘ldi. Ko‘p o‘tmay namoyishchilarning talablari siyosiy tus ola boshladi. Namoyishlardan keyin Qozog‘iston birinchi prezidenti Nursulton Nazarboyev ko‘plab davlat imtiyozlaridan mahrum bo‘ldi, uning qarindoshlari ham rahbarlik lavozimlaridan ketdi.

Qozog‘istonda yil boshidagi hukumatga qarshi noroziliklar mamlakatning eng yangi tarixidagi eng kuchli zo‘ravonlik va qirg‘inni keltirib chiqardi. Hukumat “tashqaridan bo‘lgan tajovuz” va xorijda tayyorlangan “terrorchilar” “hujumlari” haqida ma’lum qildi, ammo ishonchli dalillarni keltirmadi.

Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev xavfsizlik kuchlariga ogohlantirmasdan tegizib otish haqida buyruq berganini o‘zi ma’lum qildi. Xavfsizlik kuchlari o‘t ochishi oqibatida, rasmiy ma’lumotlarga ko‘ra, 232 kishi halok bo‘lgan, yana olti kishi qo‘lga olinganidan keyin qiynoqlar qurboniga aylangan.

Halok bo‘lganlar orasida bolalar ham, markaziy maydonlar yonidan o‘tib ketayotgan tasodifiy o‘tkinchilar ham, o‘sha kunlari blokpostlarga qo‘yilgan harbiylar ham bo‘lgan. Minglab odamlar qo‘lga olingan, yuzlab kishilar hibs ostida qiynoqlarga solingani va qattiq do‘pposlanganidan shikoyat qilgan.

Hukumat, huquq himoyachilarining qurbonlar ism-shariflarini e’lon qilib, ular qanday holatlarda o‘lim topgani haqida ma’lumot taqdim etishga oid da’vatlariga qaramay, halok bo‘lganlar ro‘yxatini e’lon qilmadi. Xalqaro huquqni himoya qilish tashkilotlari Ostonani adolatli va shaffof surishtiruv o‘tkazib, xalqaro ekspertlarni taklif etishga chaqirdi, Ostona bu da’vatlarni rad etdi.

To‘qayev Qozog‘iston yanvar voqealarini ochiq-oshkora tekshirayotgani, xalqaro ekspertlarni taklif qilishga zarurat yo‘qligini aytdi.

“Tergov vakolatli organlar tomonidan puxta va batafsil olib borilmoqda. Hozir qo‘limiz ostida mavjud bo‘lgan materiallarning barchasi bosh prokuratura tomonidan e’lon qilib borilmoqda, jamiyatimizga nisbatan yoki jamiyatimiz uchun sir bo‘lgan narsalar yo‘q”, — dedi To‘qayev.

Prezident bergan ma’lumotga ko‘ra, yanvar voqealari bo‘yicha 5,5 mingta jinoyat ishi qo‘zg‘atilgan, shularning 500 tasi sudga yuborilgan.