Қишлоқ хўжалиги вазирлиги чилонжийда меваси ҳақида батафсил маълумот берди.
Маълумки, қуритилган меваларга дунё бозорида талаб юқори. Чунки ушбу мевалар таркибида барча фойдали микро ва макроэлементларни сақлаб қолиши билан қимматбаҳо ҳисобланади.
Шунинг учун ҳам қуритилган мевалар органик ва табиий маҳсулот сифатида қадрланади ҳамда янги узилган мевага қараганда қимматроқ нархда сотилади.
Меваларни қуритишда инфрақизил, микротўлқинли ва анъанавий палаткали қуриткичли техникалардан ва очиқ усулда қуритишдан фойдаланилади.
Ушбу усуллар ёрдамида қуритилган мевалар бир йилдан ортиқ муддат давомида сифатини йўқотмасдан сақланади. Улар таркибидаги барча минерал ва витаминлар асл ҳолича сақланиб қолади.
Чилонжийда сукати
Ушбу ўсимлик меваси шакар қиёмида қайта ишланиб, қуритиб истеъмол қилингани яъни сукати ноёб ҳисобланади.Меваларни сукат ҳолида тайёрлаш учун улар ҳали тўлиқ пишиб етилмасидан териб олинади.
Дарвоқе, сукат тайёрлашда энг сара мевалар танланади. Юқори сифатли сукат маҳсулотини олиш учун чилонжийда териб олинади ва мевалар териси игналарда тилинади.
Шундан сўнг 65-70 фоиз шакар қиёмида 30-40 сония қайнатилади. Сўнгра унга лимон кислота ва ванилин қўшилади.
Пишган мевалар қандни ўзига шимиб олиши учун идишнинг ўзида 24-30 соатга қолдирилади. Бу диффузия даври деб юритилади.
Ундан кейин човли билан мевалар қиёмдан ажратиб олинади ва қуруқ ликопларга бир қатор қилиб терилади ҳамда офтобда қуритилади. Бу меваларни сунъий усулда яъни қуриткич асбобларда ҳам қуритиш мумкин.
Сукатларга чанг тушмаслиги ва ҳашаротлар тўпланмаслиги учун уларнинг устига дока ёпиб қўйилади. Офтобда 7-12 кунда ва сунъий усулда 20 соатда 400 даража ҳароратда маҳсулот тайёр бўлади.
Сукат маҳсулотининг ўзига хос хусусияти шундаки, бунда шакарланган қиёмда меваларни консервациялаш яъни узоқ муддат сақлаш мумкин.
Бу маҳсулотни тайёрлашда кимёвий қўшимчалардан фойланилмайди ва табиий фойдали маҳсулот ҳисобланади.
Маданийлаштирилган чилонжийда
Чилонжийда меваси дастлаб бундан 4 минг йил аввал Хитойда ўстирилган. Ундан кейин Ҳиндистон, Афғонистон каби давлатларда ҳам уни маданийлашган ҳолда етиштиришни бошлашган. Ўзбекистонда сҳилонжийдани ХХ асрнинг ўрталарида экилгани маълум.Чилонжийда дарахти май ойларида гуллаб, ҳосилга киради. Август ойларига келиб, мевалари пиша бошлайди.
Унинг бир тўпидан 50-60 килограммгача ҳосил олиш мумкин ва Ўзбекистоннинг барча вилоятларида экиб, ўстирилади. Айниқса, Самарқанд вилоятида бошқа ҳудудларга қараганда кенг тарқалган.
Меваси, гули ва барги ҳам фойдали. Чилонжийдани ўта бардошли ўсимликлар сирасига киритиш мумкин.
У қурғоқчиликка, иссиққа (+44 даража) ва совуққа (-30 даража) чидамли бўлиб, ўсиш учун деярли ер танламайди.
Чилонжийда ҳар йили ҳосил беради. Унинг мевалари таркибида инсон организми учун керакли бўлган аксарият витамин ва минераллар мавжуд.
Хусусан, меваси таркибида 20-28 фоиз шакар, 0,3-2,5 фоиз кислота, 2,93 фоиз, оқсил, 1,73 фоиз қуруқ моддаси, C витамини 500-600 мг фоиз, П витамини 3,5 мг, А витамини 0,7 фоиз бор.
Ушбу меванинг таркибида рутин моддаси кўп миқдорда бўлиб, қон босими ошган кишилар (гипертониклар) учун жуда фойдалидир.
Чунки бу витамин организмдаги қон томирларини кенгайтириб, унинг деворларини мустаҳкамлайди.
Рутин моддаси чилонжийдани фақат мевасида эмас, балки баргида, гулида ва пўстлоғида ҳам бўлади.
Изоҳ (0)