Сўнгги пайтларда оммавий ахборот воситаларида жониворларга, хусусан, мушук, итларга нисбатан ваҳшиёна муносабатда бўлаётган шахсларнинг видеолари кўп тарқаляпти. Бу ҳолатларни кўриш тугул, ҳатто эшитишга одамнинг қалби сесканади.
Ожиз ва забонсиз жониворларга бунчалик муносабат қилиш учун инсон қанчалик тубан, шавқатсиз бўлиши керак?
Бу ҳодисаларнинг якуни борми? Нима учун бу каби ҳолатлар тобора ортиб бормоқда? Қонунчилигимизда ҳайвонларга шавқатсиз муносабатда бўлаётган шахсларга нисбатан жазолар енгилми ёки одамларимиз шунчалик дийдаси қотиб, бешавқат бўлиб кетяптими? «Дарё» бу борада бир қатор соҳа вакиллари билан суҳбатлашди.
Қонунчиликда ҳайвонларга нисбатан шавқатсиз муносабатда бўлганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланган
Тошкент шаҳар ИИББ Ахборот-мултимедиа маркази бошлиғи подполковник Нилуфар Исаханова:
Дарҳақиқат, сўнгги пайтларда ижтимоий тармоқларда ҳайвонларга нисбатан шавқатсизлик ҳолатлари акс этган лавҳалар кўп учрамоқда. Энг ачинарлиси, ўша шахсларнинг ўзи шеригига видеога олдириб, интернетда тарқатмоқда.
Уни тасвирга олаётган фуқаро ҳам шеригига бу қонунга зидлигини, динимизда ҳам тақиқланганлигини айтиб, уни тўхтатиш ўрнига видеога олиб, унинг жиноий ҳаракатларига шерик бўлиб қолмоқда.
Ўзбекистон қонунчилигида, хусусан, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 111-моддасида ҳайвонларга нисбатан шавқатсиз муносабатда бўлиш, уларни ғаразли ёки бошқа паст ниятларда қийноққа солиш каби ҳаракатларни содир этган шахсларга нисбатан маъмурий жавобгарлик белгиланган.
Агар бу ҳаракатлар такроран содир этилса ёки ҳайвонларнинг ўлимига олиб келса, вояга етмаган шахс иштирокида содир этилган ҳолатлар ҳам оғирлаштирувчи ҳолат сифатида баҳоланиб, Маъмурий жавобгарлик тўғрисидаги кодекснинг 111-моддаси 2-қисми билан малакаланиши мумкин.
Суд томонидан бундай шахсларга базавий ҳисоблаш миқдорининг 5 баробаридан 10 баробаригача миқдорида жарима ёки бўлмаса 15 суткагача маъмурий қамоқ жазоси тайинланиши мумкин.
Бундан ташқари, жиноят кодексининг 2021 моддасида ҳайвонларга нисбатан шавқатсиз муносабатда бўлганлик учун жиноий жавобгарлик белгиланган.
Ҳайвонларга нисбатан шафқатсиз муносабатда бўлиш, яъни уларни ғаразли ёки бошқа паст ниятларда қийноққа солиш ёки уларга азоб бериш уларнинг ўлимига ёхуд майиб бўлишига олиб келса, худди шундай ҳуқуқбузарликлар маъмурий жазо чораси қўлланилганидан кейин содир этилган бўлса:
- 25 БҲМдан 50 БҲМгача миқдорда жарима;
- ёки 240 соатгача маъмурий жамоат ишлари;
- ёки 1 йилгача ахлоқ тузатиш ишлари;
- ёхуд 6 ойгача озодликни чеклаш ёки 6 ойгача озодликдан маҳрум қилиш билан жазоланади.
«Бирор бир инсон чумчуқ ёки ундан катта ҳайвонни паррандани ҳақсиз, ноҳақ ҳолатда ўлдирадиган бўлса, Аллоҳ таоло қиёматда уни сўраб олади»
Исломшунос олим Мубашшир Аҳмад:
Ислом таълимотлари илк кунларданоқ, ҳайвонларга ҳам ҳақларини жорий қилишликни бошлаган.
Қуръони каримда Аллоҳ шундай ҳитоб қилади: «Ер юзида ўрмалаб юрадиган ҳар қандай ҳайвон, қанотлари билан учиб юрадиган ҳар қандай қуш борки, улар ҳам сизга ўхшаган миллатлардир, умматлардир.» Бу билан инсонларга ўхшаб тўп-тўп, қавм бўлиб юришлари ҳаёт кечиришлари уларга ҳам инсонларга бўлгандек ҳуқуқлар жорий қилинишлиги кераклигини маълум қиляпти.
«Аллоҳ Субҳано Таоло раҳм қилгувчиларга раҳм қилади. Ер юзидаги ҳар қандай нарсага сиз раҳм қилинг. Осмондаги зот ҳам сизга раҳм қилади» деган ҳадиси шариф ҳам шу маънони тасдиқлайди.
Пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳисалом «Бирор бир инсон чумчуқ ёки ундан катта ҳайвонни паррандани ҳақсиз, ноҳақ ҳолатда ўлдирадиган бўлса, Аллоҳ таоло қиёматда уни сўраб олади» деганлар.
(Ҳақсиз дегани, яъни гўшти ейиладиган ҳайвонларни ейишлик, манфаат олишлик учун шаръий йўл билан сўйишлик бошқа, лекин кўнгилхушлик учун ўлдиришлик бошқа.)
Бу ҳадис орқали пайғамбаримиз ижтимоий тармоқларда тарқаган видеолардаги каби ҳеч қандай сабабсиз жониворни ўлдириб юборишнинг қиёматда жавоби борлигини айтяптилар.
Ибн Розиаллоҳи анҳу ривоят қилган ҳадиси шарифда пайғамбаримиз Муҳаммад алайҳисалом: «Кимни ҳайвонни мустар қилса, яъни қулоғини кесиб, думини кесиб, ҳамма куладиган ҳолатга олиб келадиган бўлса, Аллоҳ таолонинг лаънати бўлсин» дедилар.
Қисқача айтмоқчи бўлганимиз ислом ҳайвонларни ҳам жони бор жонзот сифатида ҳурматга лойиқ, боқишликка мажбур бўлинган жонзот сифатида кўради.
Мусулмон мамлакатларида, хусусан Туркияда мушуклар, итлар бемалол сайр қилиб юради. Сабаби бу ҳам ислом таълимотининг амалда эканлигидан.
Иншааллоҳ биз ҳам ислом таълимотимизни умумий ҳолатда етказиб, ҳоссатан ҳайвонларга бўлган муносабатни ҳам тарғиб этадиган бўлсак, жамиятимизда кузатиладиган мана шундай ҳодисалар бўлмайди деб ўйлаймиз.
Ҳайвонларга озор берманг, зеро уларнинг ҳам биз каби яшашга ҳаққи бор!
Мақоланинг видео вариантини «Дарё»нинг YouTube’даги саҳифаси орқали томоша қилишингиз мумкин.
Изоҳ (0)