«Фожианинг олдини олишга уринмадим, деб ўзимни айблай олмайман». Ангела Меркель канцлер лавозимидан кетганидан кейин биринчи марта интервью берди

7 июнь куни Ангела Меркель 2021 йил охирида Германия канцлери лавозимидан кетганидан кейин биринчи марта интервью бериб, Spiegel нашри билан томошабинлар иштирокида суҳбатлашди, деб ёзади Meduza.

Меркель, шу жумладан, Россия Украинага бостириб кирганидан кейин унга қарата айтилган танқидларга ҳам жавоб берди, ўшанда кўпчилик (Украина ҳукумати ҳам) у канцлер лавозимида ўтириб, Владимир Путинга эрк бериб қўйиш билан шуғулланганини ва Украинанинг НАТОга киритилиши ҳақидаги қуруқ ваъдалар вазиятни фақат ёмонлаштирганини айтганди.

Meduza Ангел Меркель интервью чоғида берган баёнотларининг қисқароқ мазмунини келтириб ўтди.

Урушнинг олдини олиш мумкинмиди?

Дипломатияни муваффақиятли якунланмагани учунгина хато деб аташ мумкин эмас. Шундай экан, нима учун мен бу хато бўлганини айтишим кераклигини тушунмаяпман ва узр ҳам сўрамайман. Аммо биз урушнинг олдини олиши мумкин бўлган хавфсизлик архитектурасини ярата олмадик. Бу фожиага йўл қўймаслик учун кўпроқ нарса қилиш мумкинмиди? Мен ҳалигача ўзимга шу саволларни бериб келаман. Бунинг амалга ошмай қолгани — катта қайғу, бироқ уриниб кўрмадим, деб ўзимни айблай олмайман.

2008 йилда Украинанинг НАТОга кириши жараёнини бошлашни истамагани ҳақида

Президент Зеленский коррупцияга қарши жасурлик билан курашмоқда, аммо ўша йилларда Украинани аслида олигархлар бошқарарди. Шунчаки «яхши, биз уларни эртага НАТОга киритамиз», деб айтиб бўлмасди. У бугун биз билган Украина эмасди. У сиёсий жиҳатдан жуда, жуда парчаланиб кетган мамлакат эди. У барқарор демократияга эга эмасди. Мамлакатни НАТОга киргизаётганингда, улар ҳужум юз берган тақдирда ўз мамлакатини ҳимоя қилишга тайёрми-йўқми — билишинг керак.

Иккинчидан эса Путин бунга йўл қўймаслигига ишончим комил эди. У буни уруш эълон қилиш деб қабул қилган бўларди. Мен унинг Ғарб душман экани, уни доим пастга уришлари ҳақидаги таассуротларига қўшилмайман. Аммо у шундай деб ўйлашини билардим ва уни провокация қилишни хоҳламасдим.

Минск келишувлари ҳақида

Бу келишувлар Евроиттифоқ томонидан маъқулланган, БМТ Хавфсизлик Кенгаши резолюциясига киритилган эди. Улар халқаро ҳуқуқ хусусиятига эга эди. У вақтда (2015 йилда) улар вазиятни тинчлантиришга ёрдам берган ва Украинага бугунги ҳолатига эришиш учун етти йил вақт тақдим этган. Агар Путин 2014 йилда шунчаки босқинни давом эттирганида ва ҳеч ким ҳеч қандай чора кўрмаганида, нималар юз берган бўларди, билмайман.

Путин билан фарқлар ҳақида

2007 йилда Сочида у менга СССРнинг тарқалиши 20-асрдаги энг ёмон ҳодиса бўлганини айтганди. Мен эса унга бу мен учун ҳаётимдаги энг яхши ҳодисалардан бири деб жавоб бердим.

Россия билан савдо алоқалари ҳақида

Мен сода бўлмаганман ва Путинни Россия билан савдо алоқалари орқали ўзгартириш мумкин, деб ҳисобламаганман. У Евроиттифоқни йўқ қилмоқчи, чунки унда НАТОга биринчи қадамни кўряпти. Бироқ агар Россия ва Ебропа яқин муносабатда бўла олмаса, унда ҳеч бўлмаса, савдо алоқаларини ўрнатиш керак, чунки бир-бирини мутлақо эътиборсиз қолдириш мумкин эмас. Россия катталиги бўйича иккинчи ядро мамлакати. Ўзимни у мавжуд эмасдек тута олмайман. Мен бошқарган мамлакат манфаатлари шуни англатардики, Россия билан ёнма-ён яшашнинг шундай усулини топиш керак эдики, биз курашмаслигимиз ва барча фарқларга қарамай бирга яшашга интилишимиз керак эди.