Бозорларда кунгабоқар ёғи ва гуруч қимматлашди. Бир неча йилдан бери чорва еми ҳам юқори нархларда сотилмоқда. Бунинг асосий сабаблари нимада? Қишлоқ хўжалиги вазирлиги бошқарма бошлиғи Зафар Ортиқов «Дарё» нашрига берган интервьюсида мазкур саволга жавоб қайтарди.
Гуруч нархи нега ошди?
Республикада шоли етиштиришнинг 80-85 фоизи Қорақалпоғистон ва Хоразм вилоятига тўғри келади. Ушбу ҳудудларда 2021 йилда сув танқис бўлгани сабабли шоли ҳосили камроқ бўлди. Шунинг ҳисобига гуруч етказиб беришда оз миқдорда узилиш бўлмоқда. Бу йил шоли экиш ҳажмини ўтган йилгига нисбатан оширишга эришилди. 2022 йилда республика бўйича жами 117 минг гектар ерда шоли етиштириш режалаштирилган.
Бугунги кунда асосий майдонларда экиш ишлари давом эттириляпти ва жараён 15 июнгача боради. Айтиб ўтмоқчиманки, 2022 йил учун ҳосил экишда ҳеч қандай тўхталиш ёки сув танқислиги бўлаётгани йўқ. Бу йил олдимизга 400 минг тоннадан ортиқ ҳосил олиш вазифаси қўйилган ва шундай ҳосилдорликка, албатта, эришамиз. Ўзбекистон аҳолиси бир йилда 300 минг тоннага яқин гуруч истеъмол қилади. Шунча миқдордаги гуруч тўлиқ ўзимизда етиштирилади.
«Чорва еми нархининг пасайиши қийин масала»
Чорва еми нархининг пасайиши қийин масала. Чунки маҳсулот таннархи ва унга бўлган талаб юқори бўлиб бормоқда. Йилдан йилга аҳоли ва чорва сонининг ошиб бориши ўз ўзидан барча маҳсулотлар нархига таъсир қилмоқда. Масалан, бугунги кунда пахта етиштириш таннархига таъсир қиладиган асосий омил, бу минерал ўғитлар ва ёқилғи мойлаш материалларининг нархи ҳисобланади. Уларнинг нархи маҳсулот таннархига 30-35 фоизгача таъсир кўрсатади. Фермер хўжаликлари ёки деҳқонлар минерал ўғит ва бошқа материалларни бозор нархларида харид қилади ва маҳсулот етиштиргач, уни бозор тамойиллари асосида сотади. Масалан, минерал ўғит сўнгги бир йилда 30-40 фоизга, ёқилғи мойлаш 170-180 фоизгача ошди. Бу ўзи ўзидан маҳсулот ишлаб чиқаришга ва унинг нархига таъсир кўрсатмай қолмайди. Фермер хўжаликларимизда манфаатдорлик ошган сари ҳосилдорлик ҳажми ҳам йилдан йилга ошиб боради.
Статистик маълумотларга қараганда, республикада 2021 йилда 6 миллион 600 минг тонна буғдой етиштирилган. 2022 йилда эса 7 миллион 700 минг тоннагача буғдой етиштириш режалаштирилган. Яъни жорий йилда олдингидан 1 миллион тоннадан ортиқ буғдой етиштирамиз. Пахта етиштиришда ҳажмида ҳам ўсиш кузатилмоқда. Ўтган йили 3 миллион 200 минг тонна пахта етиштирилган бўлса, жорий йилда 3 миллион 800 ёки 3 миллион 900 минг тоннагача пахта етиштириш прогноз қилинмоқда.
Кунгабоқар ёғи
Кунгабоқар ёғи асосан, чет элдан импорт қилинади. Тўғри, ҳозирги пайтда фермер хўжаликларимиз кунгабоқар етиштирмоқда. Лекин кунгабоқар ёғи ишлаб чиқариш республикамизда ҳали катта ҳажмда йўлга қўйилмаган. Айтиш керакки, авваллари четдан кириб келган кунгабоқардан, ўзимизда етиштирилганининг таннархи юқори бўларди. Шу сабабли импорт қилиб келинган. 2021 йилдан бошлаб, импорт ва ўзимизда етиштирилган кунгабоқар таннархи бир хил балансга келди. Шунинг учун ҳозирда ўзимизнинг фермер хўжаликларида кунгабоқар етиштириш олдингига қараганда ошиб боряпти. Масалан, шу йилнинг ўзида 60 минг гектарга яқинроқ майдонда кунгабоқар етиштирилмоқда.
Аҳоли нафақат кунгабоқар, балки пахта ёғини ҳам кўп истеъмол қилади. Ўтган йили 3 миллион тоннадан ортиқ пахта етиштирилган бўлса, 2022 йилда 3 миллион 800 минг тоннага яқин ҳосил олиш режалаштирилган. Бу эса пахта ёғи ишлаб чиқаришга ўзининг ижобий таъсирини кўрсатади.
Ҳисоб-китобларга кўра, йилига аҳоли ва парранда, умуман олганда барча тоифа 500-550 минг тонна ёғ истеъмол қилади. Ҳозирги кунда 400-450 минг тоннагача ёғ маҳсулотини ишлаб чиқаришга хом ашёмиз етарли.
Изоҳ (0)